دارن آرونفسکی در طول چند دهه گذشته جایگاه خود را به عنوان یکی از کارگردانان مؤلف و صاحب سبک سینمای آمریکا تثبیت کرده است. از شاهکار فلسفی ـ روانشناختی «مرثیه ای برای یک رویا» تا «قوی سیاه»، از بحثبرانگیزترین آثارش همچون «مادر!» تا فیلم مذهبی «نوح» و حتی درام فشرده و انسانی «نهنگ»، آثار او همواره از نظر فرم، روایت و مضمون در دسته فیلمهای قابل بحث و تأمل قرار داشتهاند. اما «Caught Stealing» — یا همان مچگیری — جدیدترین تجربه آرونفسکی شرایط متفاوتی دارد زیرا بیش از هر چیز یک تریلر گنگستری کلاسیک با فضاسازی دهه ۹۰ است و به طور جدی از امضاهای پررنگ فلسفی و مذهبی کارگردان فاصله گرفته است.
فیلم روایتگر هنک (با بازی آستین باتلر)، بازیکن سابق بیسبال، است که اکنون در نیویورک زندگی میکند و به طور ناخواسته وارد دنیای مافیای روسی میشود. روند داستان که در فضای دهه ۹۰ میلادی رخ میدهد، از جزییات طراحی صحنه و لباس گرفته تا نورپردازی و فیلمبرداری، کاملاً رنگ و بوی آثار جنایی آن دوران را دارد و آشکارا به میراث سینمایی اسکورسیزی و تارانتینو ارجاع میدهد.
یکی از برجستهترین نکات مثبت فیلم، بازآفرینی دقیق فضای دهه ۹۰ است. فیلمبرداری و طراحی صحنه، رنگها و لوکیشنها، نور و حتی موسیقی، همگی حس نوستالژیک و یکپارچگی قابل قبولی ایجاد میکنند. آرونفسکی توانسته این فضا را با وسواس و جزئیات بازسازی کند؛ کوچههای شهر، بارهای تاریک، ماشینهای کلاسیک و پوشش و رفتار شخصیتها درست همان حال و هوای فیلمهای جنایی آن دوره را تداعی میکنند.
در زمینه بازیگری، هرچند «Caught Stealing» فاقد بازی خارقالعادهای مثل ناتالی پورتمن در «قوی سیاه» یا برندن فریزر در «نهنگ» است، اما آستین باتلر تلاش قابل تقدیری برای خلق یک شخصیت چندوجهی انجام داده است. باتلر در نقش هنک، با تلفیق بیخیالی و خامی اولیه شخصیت با تغییرات تدریجی که در طول داستان تجربه میکند، توانسته نقش خود را از یک تیپ صرف خارج کرده و به آن عمقی نسبی بدهد. هرچند این عمق هرگز به اندازه آثار موفقتر آرونفسکی نیست، اما در مجموع میتوان گفت بازی او در حد خوب ارزیابی میشود.
همانطور که اشاره شد، برخلاف اغلب آثار آرونفسکی، «Caught Stealing» درونمایه فلسفی عمیق یا بحرانهای مذهبی پیچیده ندارد، با این حال در نیمه پایانی فیلم همچنان میتوان نشانههایی از دیدگاه انتقادی کارگردان نسبت به مذهب را دید — از جمله بخشهای مربوط به دو شخصیت یهودی که اعتقاداتشان به شکلی طنزآلود و کنایهدار به تصویر کشیده شده است. این امضاهای ظریف یادآور آرونفسکیِ مولف هستند، اما میزان و شدت حضورشان به حدی نیست که فیلم را به فضای همیشگی او برگرداند.
فیلم بیش از آنکه در پی کاوش ذهنی و روانی شخصیتها باشد، یک تریلر روایتمحور با عناصر اکشن و برخوردهای خونین است. از این منظر، «Caught Stealing» شاید بیش از هر فیلم آرونفسکی به قواعد ژانر وفادار مانده و در همین چارچوب حرکت کرده است، که برای بخشی از مخاطبانش هم قابل قبول و جذاب است.
در کنار فضاسازی تحسینبرانگیز، بزرگترین ضعف فیلم، فقدان پیچیدگی روایی و غافلگیری در داستان است. حوالی نیمه دوم، مسیر روایت کاملاً قابل پیشبینی میشود: مخاطب میداند که هنک قرار است تغییر کند، با ترسهایش مواجه شود و در نهایت مسیر متفاوتی برگزیند. این پیشبینیپذیری باعث میشود کشش اولیه اثر به تدریج کاهش یابد.
فیلمنامه سرشار از کلیشههای ژانر گنگستری است، از خیانتها و درگیریهای خیابانی گرفته تا ضرب و شتم مافیا. پایانبندی نیز همان الگوی تکراری «درگیری نهایی و بستن پرونده» را دنبال میکند، بدون هیچ پیچش روایت یا پیام فرامتنی. حتی برخی عناصر روایی مانند حضور نمادین یک گربه — که در تبلیغات فیلم نیز مورد توجه قرار گرفت — فاقد عمق کافی هستند و به عنوان موتیف، کارکرد مشخصی ندارند.از نظر شخصیتپردازی، برخلاف آثار ممتاز آرونفسکی که شخصیتها لایه به لایه و با انگیزههای پیچیده معرفی میشوند، در این فیلم بیشتر با تیپهای آشنا سروکار داریم. مافیای روس، پلیسها، دوستان قدیمی و دشمنان، همگی در حد کارکردهای روایی باقی میمانند.
نقد ویدئویی فیلم Caught Stealing (مچ گیری) را در ادامه ببینید:
«Caught Stealing» در کارنامه آرونفسکی یک تجربه متفاوت است؛ فیلمی که بیش از آنکه بخواهد ذهن مخاطب را به چالش بکشد، قصد دارد او را سرگرم کند. از این منظر، اثر موفق است: ضربآهنگ مناسب، فضاسازی دقیق، و اجرای بصری پرجزئیات باعث میشود مخاطب علاقهمند به ژانر گنگستری از تماشایش لذت ببرد. اما برای کسانی که از نام آرونفسکی انتظار پیچیدگی معنایی، شخصیتهای عمیق و روایتهای چندلایه دارند، این فیلم یک عقبگرد محسوب میشود.
بازآفرینی فضای دهه ۹۰ و تلاش آستین باتلر در نقش اصلی، نقاط قوت اصلی کارند، اما عدم غافلگیری در روایت، کلیشههای پررنگ ژانر و نبود نگاه فلسفی یا روانشناختی عمیق، مانع از آن شده که «Caught Stealing» در کنار آثار برجسته آرونفسکی قرار گیرد. با این حال، به عنوان یک تریلر گنگستری سرگرمکننده، جای خود را در میان طرفداران ژانر پیدا خواهد کرد.
نمره: 5/10
منتقد: میثم کریمی
این همه تعریف کردن و بعد پنج دادن، یه کم نا متناسبه