«زمانی که تعدادی از مذهبی ها در سینما بودند آن شد که دیدیم حالا که کسانی آمده اند که در فرانسه بوده اند و با فرهنگ فرانسه وارد مملکت شده اند حساب ما با کرام الکاتبین است.»
فرجالله سلحشور در برنامه “خط قرمز” شبکه تلویزیونی اینترنتی “آرمان” گفت: وقتی می خواهید اقتصاد را تعریف کنید ابتدا مبانی را باید از آیات و روایات استخراج کنید و بر اساس آن مبانی را تعریف و دستورالعمل ها را تعیین کنید. مثلا آن بخشی که با اعتقادات ما در تضاد است را حذف می کنند.
به گزارش نسیم وی افزود: برای دانشگاه اسلامی ابتدا طریقه را استخراج کنیم و بر مبنای آن دانشگاه را بسازیم. در سینما نیز همینطور است آیا در قرآن و روایات در مورد فیلم و سریال چیزی آمده است؟ ظاهرا دلیلی وجود ندارد در آن از سینما ردی وجود داشته باشد. اما اینطور نیست و خداوند متعال می دانسته روزی می رسد که پدیده سینما به وجود می آید و قطع به یقین باید راهی درون قران وجود داشته باشد.
سلحشور ادامه داد: سینما بر چه شالوده ای استوار است؟ قصه. این قصه به سناریو و بعد به فیلمنامه و فیلم تبدیل می شود. ما با آنهایی که می گویند سینما نیاز به قصه ندارد کاری نداریم که در سینما هم مورد توجه نیستند.
وی افزود: حالا ببینیم تعریف قصه را در قران داریم یا نه؟ این وجود دارد، عناصر قصه هست و نمونه های درست آن هم وجود دارد. حالا فیلمسازی اسلامی براساس همین می تواند شکل بگیرد. اما تابحال کسی به دنبال آن نرفته است.
به گفته سلحشور؛ الان فیلمسازان ما غربی هستند و بر اساس آنچه غرب تعریف کرده فیلم ساز شده اند. مسئول ما هم از همینها یاد می گیرد که فیلم و سریالسازی چیست. او از دنیا و قالب دیگری نیامده که حرف تازه ای برای گفتن داشته باشد. او وارد محیط شده و به او گفته اند تو مسئول هستی. او هم چشمش را باز کرده و همینهایی را دیده که الان هست. لذا همین هم حمایت می کند و دنبال چیز جدیدی نیست.
این کارگردان در ادامه تدکید داشت: ما در این راه نمونههایی سناریو و فیلمنامه مبتنی بر قصه تولید و ارائه کرده ایم. اینها نشان می دهد که می شود قصه با مبانی قرآن بخواند و فیلم نامه با اصول مطابق باشد. اما مسئولین می گویند اصلا وظیفه ما نیست در این خصوص کاری کنیم که سینمای ما عوض بشود و اسلامی بشود. ما جلسات متعددی با مسئولین ارشاد و صدا وسیما داشته ایم که گفته اند تغییر فیلمسازی و تعقیب فیلمسازی اسلامی وظیفه ما نیست.
سلحشور افزود: فیلمسازی اسلامی زبانش، زبان صداقت است که فیلمسازی الان چنین چیزی را ندارد که مبتنی بر حقههای سینمایی است.
وی تأکید کرد: فیلمسازی اسلامی و غیر اسلامی تفاوت اصلی اش در حاکمیت صداقت به جای فریب و حیله است. در سینمای امروز بازیگری یک اصل است اما در فیلمسازی اسلامی باید به جای بازی نقش را زندگی کنیم. فیلم سازی که به سمت فیلم سازی اسلامی می آید باید صادق باشد وگرنه تکنیک ها مشابه است و تفاوتی ندارد.
کارگردان سریال “یوسف پیامبر” در ادامه این نشست افزود: بازیگر در فیلم و سریال اسلامی باید به آنچه ارائه میدهد معتقد باشد. مثل کارگردان و سایر عوامل حتی فیلمبردار. اینها باید به کاری که می کنند باید باور داشته باشند و بفهمند.
سلحشور همچنین گفت: در خصوص سالم سازی سینما این یک اصل است که برای پاک کردن نهر آلوده باید تصفیه خانه درست و جریان سالم آب هم باید از نهر آلوده جداکرد. مثل کاری که از اول در خصوص ارتش و سپاه شد و الان هردو نیروی مردمی و انقلابی سالم و سرحال هستند. اما در کمیته اینطور نشد چون جدید و قبلی را با هم قاطی کردند.
این کارگردان ادامه داد: الان ما برای جریان سالم فرایندی مجزا مثل جشنواره عمار نیاز داریم. اما برای فضای آلوده فعلی سینما هم باید حذف عناصر آلوده را در دستور قرار بدهیم و افراد سالمی که کم هم نیستند را جدا کنیم تا این جریان فعلی را سالم کنند.
وی تأکید کرد: اما قبل از آن باید برای این سینمای جدید تعریف ارائه بدهیم و آن را ملاک قرار بدهیم وگرنه هر جریان جدیدی منحرف خواهد شد. ما تشکلهای مذهبی سالمی مثل حوزه هنری در ابتدای انقلاب داشته ایم که هنرمندهای بچه مسلمان بهترین آثار را در آن خلق کرده اند اما به مرور مسیر تغییر کرده است. علت چیست؟ چون آن هنرمند رها شده و برای کارهای بعدی اش دچار جریان ناسالم شده است.
سلحشور گفت: جشنواره عمار از آسیب در امان نیست مگر اینکه مبانی تعریف کند و از همجواری و همنشینی با عوامل سینمای موهن پرهیز کند. هم نشینی با آدمهای ناباب روی هنرمندان ما تاثیر منفی میگذارد و تاکنون هم چنین بوده است.
به گفته این فیلمساز؛ اگر مبانی را تعریف نکنیم منحرف می شود. الان خیلی خوب است در جذب هنرمندان سالم مردمی. اما اینها برای ساخت آثار داستانی می ترسند. چون میدانند باید با عوامل موجود در فضای ناسالم سینما کار کنند و این را به خوبی فهمیده اند.
، سلحشور در ادامه این گفتگو افزود: اوایل انقلاب، ما و مسئولین فرهنگی جمهوری اسلامی به هنرمندان و عوامل سینما و تلویزیون می گفتیم ما دنبال سینمای اسلامی هستیم. اینها می گفتند سینمای اسلامی یعنی چه؟ و ما تعریفی از سینمای مرد نظر نداشتیم اما آنها داشتند. آنها باب دل خودشان گفتند سینما چیست و بر جمهوری اسلامی تحمیل شد که سینما چیست. مسئولین هم به دنبال آنها و آنچه از قبل باقی مانده بود به راه افتادند. در حالی که فیلمسازی موجود که در جهت اهداف سرمایه داری است یک تعاریف و میانی برای خود تعریف کرده که بر اساس آن عمل می کند.
وی افزود: اول آنکه در آن با واقعیت کاری ندارند. اگرچه آثاری از روی داستان های واقعی ساخته اند که بهترین آثار هم بوده. اما جو حاکم بر سینمای دنیا دروغ است. هرچند این دروغ ها از واقعیت سرچشمه گرفته باشد به هر حال دروغی است که اتفاق نیفتاده است. یعنی داستانی که نبوده و سر هم شده است.
وی ادامه داد: دوم آنکه انسان محور است. یعنی فیلم سازی نظر خودش را در فیلم عنوان می کند. این از غرب هم سرچشمه گرفته چون نظر واحدی که الهی باشد وجود ندارد و نظر شخصی فیلم ساز جای آن را گرفته است. سومین رکن مادی گرایی است، جایزه، جشنواره، شهرت، خود نشان دادن و خود جلوه گری محور است که اسمس را گذاشته اند: خوب دیده شدن.
به گفته سلحشور؛ چهارمین آن درام است. یعنی ایجاد جذابیت. یعنی هر جوری کلکی که می خواهی بزن برای اینکه قصه ات جذاب شود. این ایجاد جذابیت به هر وسیله ای در اعتقادات ما جایی ندارد. ریشه آن هم در خیال پردازی، رویا و توهم است.
سلحشور به رکن دیگر نیز اشاره کرد و گفت: پنجمین رکن آن هم قصه زیبا است. هرچند عده ای که به دنبال قصه نبوده اند موفق هم نشده اند. فیلمی موفق است که قصه خوب دارد. قصه خوب در نظر آنها قصه جذاب است و جذابیت در آن چیزی است که با چشم دیده می شود در این هنر تصویر. برای همین است که اینها جذابیت بصری را می خواهند به هر بهایی بالا ببرند ولو به بهای دروغ. و همه اینها کهنه شدنی و تکرار شدنی است. مجبور می شوند یک زن زیبا و دعوا بین دو نفر و تصادف دو ماشین را چون تکراری می شود در آثاری بعدی بیشتر و بیشتر کنند. در حالیکه اصالت از نظر ما در جذابیت آن چیزی است که با چشم دل دیده می شود.
این فیلمساز عنوان کرد: حالا معادل این 5 تا در فیلم سازی اسلامی چیست؟ خدامحوری جای انسان محوری را می گیرد. ممکن است که انسان تفسیر کند اما برای تفسیرش نیاز به قال الصادق دارد. اینجا انسان محور نیست و فقط مفسر است. آنجا خالق قصه انسان نیست، خداست. اگر انسانی می خواهد قصه ای خلق کند باید متصل به حق باشد. وهدفش قصه گویی نیست بلکه نزدیک کردن مخاطب به محتوایی است که الهی است و انسان وسیله ای برای گویا شدن حقیقت است.
وی ادامه داد: بر خلاف آن سینما، این سینمای اسلامی به جای دروغ پردازی به دنبال واقع گرایی است و به دنبال خیال پردازی نیست. اینجا فیلمسازی به دنبال واقعیت و عبرت است. به دنبال تخیل و رویا نیست، می خواهد عبرت آموزی کند. در فیلم سازی اسلامی زیبایی ظاهر وسیله و پلی است که به زیبایی درون پی ببریم . اصالت ندارد. اگر عشق ظاهری است زیبایی معنوی باطنی هم دارد که این ظاهر وسیله نمایش آن باطن است.
فرجالله سلحشور عنوان داشت: آیه آخر سوره یوسف این مبانی را به خوبی بیان کرده است. عبرت آموزی در قصه ای که خدا گفته و زیباست و دروغ هم در آن نیست. آن هم قصه ای که در تعریف آن آمده روایت جذاب است که شما را از ظاهر جذاب به دریافت حقیقتی هدایت می کند. اگر این 5 اصل را مبانی فیلم سازی اسلامی قرار بدهیم و بر آن تکیه کنیم و مسئولین ما حمایت و اصرار کنند و بر آن سرمایه گذاری کنند بخش زیادی از مشکلات ما حل می شود.
وی ادامه داد: زمانی که تعدادی از مذهبی ها در سینما بودند آن شد که دیدیم حالا که کسانی آمده اند که در فرانسه بوده اند و با فرهنگ فرانسه وارد مملکت شده اند حساب ما با کرام الکاتبین است. مشکل ما عمیق تر از اینهاست، هر مسئول سینمای و رئیس جمهوری که بیاید این فساد و ابتذال در سینما ادامه خواهد داست و بدتر هم خواهد شد.
سلحشور تأکید داشت: معاونین آقای روحانی برای صحبت اخیر ایشان توجیه کرده بودند که هنر یعنی ارزش، اما نگفتند آیا هنرمندی نداریم که ارزشها و زیبایی را زیر پا بگذارد؟ اشتباه ایشان اینجاست. این زیبایی در ذات و ظرف وجودی هنرمند است که در ارتباط با خدا معنی میشود. تئاتر از یونان باستان و چین به حکایتی معنی شده که روی صحنه به نمایش در می آید و عامل تزکیه انسان می شود. بله این درست است.
وی افزود: اما در دنیا همه این معیارها را به هم ریخته اند و تفریح و سرگرمی را جای تزکیه نشانده اند و اکنون از آن استفاده سیاسی می کنند. ما هم موافقیم اگر هنرمندی اثری خلق کند که ابتذال و آلودگی است دیگر هنرمند نیست. پس هنرمند ذاتا ارزشی است و هنرمند دلقک و ابتذال کار و کسانی که ایران را در نظر دنیا تاریک جلوه می دهند اصلا هنرمند نیستند.
این فیلمساز سینمای دینی تأکید کرد: ما مدیرانی داشته ایم که خواستند برای سالم شدن و مثبت شدن سینما قدمی هم بردارند اما چون آن ریشه فاسد است کسی نتوانسته کاری بکند. اگر یک امام و آیت الله هم بیاید نمی تواند یک خوک را با شستن پاک کند. وقتی ذات یک پدیده ای فساد و شهوت پرستی باشد نمی شود آن را پاک کرد. جالب این است که مسئولین جدید اصلا تفاوتی بین سینمای اسلامی و غیر اسلامی قائل نیستند. با این وضع همین سه درصد آثار سالم هم که در سینمای دهه 80 ساخته شده بعید است ساخته شود. الزاما نتیجه داستان و موضوع مذهبی فیلم مذهبی نیست. به خصوص وقتی نظرات شخصی نویسنده در روایت واقعیت دخیل بشود. باید با نگاه مذهبی و معیار های مذهبی بخواند.
سلحشور همچنین توضیح داد: رهبر انقلاب در دیداری که داشتیم فرمودند در قبال حمله ها وضربه هایی که از ظرف دشمن وارد می شود، شما ابتدا زده اید و حالا آنها دارند می زنند. الان جنگ است و معلوم است شما دشمن را زده اید و کار شما خنثی و بی خاصیت نبوده است. البته من هیچ شکایتی از این حمله ها و تخریب ها نداشتم و ندارم. خدا را شکر می کنم بی بی سی و صدای آمریکا پشت سر من بد بگویند. همیشه نگران این بوده ام که مومنین و مذهبی ها به من خرده بگیرند و گرنه حمله دشمن که جای شکر دارد.
این کارگردان یادآوری کرد: سریال “موسی(ع)” 4 سال است که تحقیقات و نگارش آن شروع شده. تحقیقات تمام شده و داستان اجمالی را نوشتیم. الان در حال نگارش فیلمنامه هستیم که 63 قسمت آن انجام شده است و هرموقع پول آن برسد شروع به ساخت می کنیم. همین جا از مومنین و کسانی که دستشان می رسد و می توانند می خواهیم که به ساخت این سریال کمک کنند. تا امروز اصلا کسی را برای نقش موسی حتی بررسی هم نکرده ایم.
