ساخت سریال های تلویزیونی یکی از وظایف و ماموریت های اساسی شبکه های تلویزیون بود که در سال های اخیر با تصمیمات مدیران به مرکز سیمافیلم سابق (تولیدات نمایش فعلی) سپرده شد. بدون هیچ تعارفی باید گفت اوضاع و احوال سریال سازی در دوره قبلی به لحاظ کمی و کیفی و در دوره فعلی حداقل به لحاظ کمی کاهش یافته است.
به گزارش مووی مگ به نقل از بانی فیلم، اینکه با آمدن میرباقری معاون جدید سیما میزان تولیدات نمایشی به یکباره تکان حسابی خورد و در اخبار، تولید چندین سریال به گوش رسید بسیار خوشحال کننده بود. بی شک راه مقابله با شبکه های ماهواره ای و فارسی زبان که در امر سریال سازی بی توجه به وجه کیفی تنها با قصه گویی، آن هم با دست باز و بدون ممیزی فعال هستند کار راحتی نیست و یکی از اقدامات در این عرصه بالا بردن میزان تولیدات است. ما باید زمان آنتن تلویزیون مان را حداقل در زمان های پیک پخش سریال به یک عدد معقول برسانیم و از پخش سریال های تکراری تا این حد و اندازه خودداری کنیم. بی شک دنبال کردن قصه ای که فینال آن لو رفته در بازبخش کمتر از ۲-۳ سال نمی تواند جذاب باشد. اگر چه پخش آثاری چون «سربداران» (بدون در نظر گرفتن تیتراژ دست کاری شده) قابل تقدیر است اما قبول کنید سریالی که در زمان پخش هم مشتری نداشته حتماً در بازپخش نیز مورد توجه قرار نخواهد گرفت.
جدا از بحث میزان کمی تولیدات که باید در حد و اندازه هایی معقول باشد موضوع دیگر کیفیت تولیدات است.
کیفیت سریال سازی تلویزیون
در روزگاری که مردم به انواع و اقسام سریال های قوی دنیا دسترسی دارند ما نمی توانیم سریالی ضعیف، بی رنگ و لعاب و غیرقابل دفاع تولید کنیم و بخواهیم مخاطب مان پای رسانه بنشیند.
سریال سازی کیفی به چند مقوله مهم بستگی دارد که بد نیست به بخشی از آن اینجا اشاره داشته باشیم.
الف- سپردن کار به کاردان
سریال سازی این روزها کاندیدهای بسیاری دارد اما آیا هر کسی می تواند یک سریال تاپ و گیرا بسازد، آیا هر نویسنده ای می تواند خالق یک قصه بکر و ناب باشد؟ آیا هر بازیگری می تواند از پس هر نقشی برآید؟ به نظر شما کارگردان های مختلف توانایی ساخت کارهای ماندگار را دارند؟
قطعاً سپردن کار به کاربلدان از نویسنده و تهیه کننده گرفته تا بازیگران و کارگردان در هر شبکه ای یک اتفاق مهم و از وظایف مدیران رأس هرم است.
ب- کاهش ممیزی ها
کاهش ممیزی و محدودیت ها و باز کردن گره از چهارچوب ها این فرصت را می دهد تا نویسندگان دست از خودسانسوری برداشته با جسارت قلم بزنند بسیاری از نویسندگان کاربلد در خلق یک قصه ناب و جسورانه، با محدودیت ها و متر و معیارها که گاهی سلیقه ای هستند و گاهی قاعده خود نوشته، به ذات تولیدات نمایشی از همان روی کاغذ لطمه می زنند و اظهار می دارد که ما مجبوریم به نوشتن سریالی که این خط و ربط ها در آن حفظ شده باشد. ما باید با حفظ قوانین عرف و شرع و رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی به نویسندگان و سازندگان اجازه حرکت رو به جلو بدهیم و دست آنها را برای کارهای قوی نبندیم.
ج- سلیقه مدیریتی
تلویزیون رسانه ملی است و مردم یک مملکت مخاطب آن هستند، پس از اعمال سلایق شخصی خودداری کنیم و به نظر مخاطبان نزدیک شویم. سریال تلویزیونی جای نصیحت مستقیم نیست پس کار را به افراد توانایی بدهیم که می دانند چگونه مقصد و هدف معین را به جان اثر تزریق کنند.
هر چقدر پول بدهی آش می خوری!
و اما بحث اصلی این مطلب که به گزارش مفصل خواهد انجامید ماجرای هزینه ساخت سریال های شبانه است که از زمان حضور میرباقری بر رأس معاونت سیما قرار بر این است که نظم و نظامی بگیرد. اینکه تولیدات نمایشی به لحاظ میزان هزینه باید مورد بررسی قرار گیرد و نحوه هزینه کردن نیز باید قانونمند و در چهارچوب تعریف شده ای رخ بدهد بسیار منطقی و قابل دفاع است. به هر حال بسیار دیده ایم تولیداتی را که با هزینه های گزافی تولید شده اند ولی واقعاً نتوانسته اند نظر مخاطب را جلب کنند و برعکس آثاری داشته ایم که با هزینه منطقی و مشخصی تولید و ماندگار هم شده اند. این مقال کتمان کننده گران بودن این عرصه نیست به هر حال ساخته سریال گران است و ساخت یک اثر موفق و قوی با یک تیم حرفه ای حتماً هزینه خودش را دارد اما گاهی ما با ساختن برخی آثار پول بیت المال را دور ریخته ایم. چندی پیش خبری داشتیم بر این مبتنی که مقرر است تیم کارشناسی دور هم جمع شوند و به عدد و رقمی مشخص در بحث تولید سریال های تلویزیونی دست پیدا کنند. اتفاقی که حتماً در حفظ بیت المال و هزینه های نجومی نامطمئن می توانست موثر باشد. همان زمان مهران مهام طی گفت و گویی با بانی فیلم خبر از تصویب ساخت سریال هر دقیقه ۳ میلیون تومان داد و خودش هم معتقد بود بسیاری از همکاران من این مسئله را بر نمی تابند و با من مخالفت خواهند کرد.
مهام معتقد بود با هدف پرکار شدن تلویزیون و کارکردن همه عوامل تلویزیون که یکی- دو سالی کم کاری و بیکاری را تجربه کرده اند ما به این مسئله دست پیدا کردیم و این مهم از سوی وی اخیراً رسانه ای شد تا او صراحتاً اشاره داشته باشد که مدتی عده ای می خوردند و حالا با این وضعیت و بالا رفتن میزان تولیدات تلویزیونی خیلی از افراد بیکار نیز می توانند مشغول کار شوند. او معتقد است وقتی قیمت ساخت سریال را به جای منطقی برسانیم تعداد تولیدات بالا رفته و تعداد افرادی که سرکار هستند بیشتر می شود. مهمام معتقد است فردی که با عنوان بازیگر وارد این حرفه شده قطعاً نمی تواند در زمان بیکاری وارد حرفه های دیگر شود و این یک نگاه منطقی و ثواب است اما صحبت های مهران مهام از دو منظر قابل بررسی است: بالا رفتن میزان تولیدات و کارکردن اهالی سینما و تلویزیونی که شاید مدتی بیکار بوده اند یک هدف قابل ستایش است. اینکه تهیه کننده های کم کار هم وارد عرصه شده و کار به دست بگیرند و بودجه بین همه تقسیم شود هم قابل تقدیر است و این همیشه دغدغه اهالی رسانه بوده که چرا آقای مدیر شما تنها با چند تهیه کننده مشخص کار می کنید؟ اما باید ساز و کاری اندیشیده شود تا این فکر درست در قدم اول به افت تلویزیون و در قدم آخر نیانجامد. به نظر می رسد مهران مهام با سابقه چندین ساله در تلویزیون و کار با اکثر بازیگران و کارگردانان نام آشنا، از قیمت و دستمزدها به اندازه کافی اطلاع دارد که به عنوان کارشناس این عدد را رسانه ای کرده است پس این اتفاق نباید به بحث کیفی تولیدات لطمه وارد کند. در واقع ما باید مراقب باشیم این دقیقه ای ۳ میلیون تومان را هم که عدد و رقم قابل توجهی است دور نریخته باشیم. به نظر می رسد برآورد منطقی تولیدات سیما مفیدتر از مشخص کردن قیمت دقیقه ای هر سریال است، چرا که این مسئله شاید فرصتی باشد برای اینکه ما بتوانیم از آثار ضعیف مان به این بهانه دفاع کنیم؟
– قطعاً قیمت تمام کارگردانان یکی نیست.
– دستمزد بازیگران هم این روزها بخش عمده ای از برآورد یک پروژه را به خودش اختصاص می دهد.
– حتماً دستمزد تصویربرداران یکی نیست و میزان دستمزدی که نویسندگان مختلف برای هر قسمت فیلمنامه دریافت می کنند به یک میزان مشخص نیست.
(البته این تصمیم قابل تقدیر است این که گویا قرار شده نویسندگان خودشان مستقیم با تلویزیون طرف باشند و عقد قرارداد کنند و این مسئله قطعاً نباید نویسندگان را ناراحت کند)
– نرخ هر دقیقه سریال سازی زیر ۳ میلیون تومان به برخی از تهیه کنندگان اجازه این را نمی دهد که به سراغ بازیگران چهره بروند اما شاید این مسئله کمک کند تا قیمت بازیگران نیز پس از مدتی به یک عدد معقول و منطقی برسد.
در همین راستا با تعدادی از تهیه کنندگان نام آشنای تلویزیون در خصوص این دستورالعمل و جلسه ای که مقرر شده است سقف قیمت سریال سازی در تلویزیون هر دقیقه ۳ میلیون تومان باشد. گفت و گویی داشته ایم تا نظر آنها را در مورد این مسئله جویا شویم، در تهیه این گزارش خیلی ها صحبت کردند و عده ای هم نخواستند اظهارنظر کنند، عده ای نظر موافق داشتند و خیلی ها نظر مخالف، خیلی ها معتقد بودند این مسئله روی کیفیت آثار تاثیر می گذارد و خیلی هم معتقد بودند میزان تولیدات بالا می رود. برخی گفتند این تصمیم نمی تواند ماندگار باشد و عده ای هم اعتقاد داشتند این تصمیم بسیار کارشناسانه است برخی که می خواستند از آنها نامی برده نشود معتقد بودند برای برخی سریال ها دقیقه ای سه میلیون تومان زیاد هم هست و برای برخی سریال ها این عدد دور از انصاف است. یک تهیه کننده کاربلد و صاحب نام می گفت در این شرایط دیگر مدیران نباید توقع داشته باشند ما چند ستاره را دور هم جمع کنیم و…
الهام غفوری، اسماعیل عفیفه، امیر پوررحمانی، بهروز مفید، مجید مولایی، محسن شایانفر و… با ما در این گزارش همراه بودند که در چند نوبت از نظرتان خواهد گذشت. بخش اول گزارش را در ذیل می خوانید.
الهام غفوری:
مردم باید ارزیابی کنند!
الهام غفوری تهیه کننده سریال «پایتخت» در خصوص تعیین قیمت برای ساخت سریال های تلویزیونی با مبلغ هر دقیقه ۳ میلیون تومان به بانی فیلم گفت: چرا نشود؟! معلوم است که می شود با هر مبلغی سریال ساخت، حتی با مبلغی پایین تر از هر دقیقه ۳ میلیون تومان نیز می توان سریال ساخت اما به نظر شما کیفیت کار مهم نیست؟ به نظر شما اینکه یک سریال مورد توجه مخاطب قرار بگیرد و تماشاگر تلویزیون درگیر آن شود اهمیتی ندارد؟! یادمان نرود ما رقبای تا دندان مسلحی داریم که باید در رقابت با آنها تولیداتی قوی و با کیفیت داشته باشیم تا بیننده تلویزیون ملی معطوف رسانه خودمان باشد.
تهیه کننده سریال «چاردیواری» معتقد است: در ارزیابی کیفیت تولیدات باید به سراغ کسانی برویم که برای شان تولید سریال می کنیم، براساس میزان اقبال مخاطب است که ما باید مبلغ یک سریال را مشخص کنیم. شاید یک سریال به هیچ وجه نظر مخاطب را جلب نکند و با مبلغی حوالی دقیقه ای سه میلیون تومان تولید شود آیا این یعنی موفقیت؟!
به نظر من کارشناسان و اهالی فن باید هزینه تولید یک سریال را براساس توانایی، خلاقیت، میزان توان و کارنامه سازندگان برآورد کنند نه براساس یک کارشناس از پیش تعیین شده، در روزگاری که ما می دانیم همه چیز گران شده مگر می توانیم با قیمت پایین دوستان با سابقه و کاربلدی را که کارنامه مشخص و موفقی داشتند دعوت به کار کنیم! من معتقدم تلویزیون به عنوان رسانه ملی با این حجم مخاطب محلی برای آزمون و خطا نیست چرا که مردم ما با امید دیدن یک کار قوی و جذاب پای رسانه می نشینند و توقع بهترین را دارند، پس باید برای آنها بهترین را مهیا کنیم. من به عنوان تهیه کننده ای که سال هاست با تلویزیون کار کرده ام و خدا را شکر تولیداتی داشته ام که با استقبال هم روبرو شده است معتقدم باید به این ماجرا نگاهی کارشناسانه و منطقی شود.
در این کارشناسی باید هم بودجه و شرایط اقتصادی فعلی تلویزیون مدنظر قرار بگیرد و هم نظر مخاطب، یعنی اگر قرار است با دقیقه ای سه میلیون تومان یک سریال ساخته شود به یک تلورانس در برآورد برسیم. یعنی اینکه تهیه کننده را در فشار قرار ندهیم که تو باید سریالی با این مبلغ بسازی، پس بیشتر هزینه نکن!
ما می توانیم یک مبلغ مشخص مثل همین دقیقه ای سه میلیون تومان را در نظر بگیریم اما برای ایجاد انگیزه و دلگرمی تهیه کننده در انتها براساس نظر کارشناسان و از همه مهمتر ما به یک اصلاحیه برآورد نیز برسیم. اگر مخاطب سریال را دوست داشت و در یک نظرسنجی به سریال نمره موفقی داد و کارشناسان نیز سریال را قوی و غنی دیدند می توان اصلاح برآورد داشت و حقیقت هزینه ای را که سریال در برداشته به تهیه کننده پرداخت کرد. این مسئله انگیزه ای می شود تا همه همکاران محترم من به جای قرار گرفتن در چهارچوب دقیقه ای سه میلیون تومان به دنبال کیفیت خوب باشند به دنبال یک فیلمنامه قوی، به دنبال تیم تولید کاربلد و حرفه ای و به دنبال بازیگران باسابقه که با وسواس و توجه و تمرکز براساس فیلمنامه انتخاب شده باشند.
تهیه کننده سریال «چک برگشتی» در پایان گفت: اگر سریال از نظر مردم نمره قبولی نگیرد به نظرم من همان سه میلیون تومان برای هر دقیقه هم زیاد است. اما ما نباید با قواعد و قوانین دست و پا گیر تهیه کننده را محدود کنیم به تولید سریال با دقیقه ای سه میلیون تومان، چرا که در این شرایط بدون شک یافت محسوس تولیدات نمایش تلویزیونی مواجه خواهیم بود که این در نهایت نه به نفع تلویزیون است، نه به نفع مخاطب و نه به نفع تهیه کننده.
اسماعیل عفیفه:
تعیین سقف در بلند مدت به کار صدمه می زند
سماعیل عفیفه تهیه کننده سریال«میوه ممنوعه»،«مأمور بدرقه» و …. درباره اینکه آیا تولید سریال با دقیقه ای ۳ میلیون تومان که سقف بودجه در نظر گرفته شده، منطقی است، یا نه، گفت: به نظرم با رقم های ارزانتر یا گران تر از دقیقه ای ۳ میلیون تومان هم می شود کار کنیم و بستگی به فیلمنامه یا طرح دارد. متوجه منظور سازمان صداوسیما یا آقای مهام هستم که بودجه را در سطح پایینی نگه داریم تا بتوانیم سریال بیشتری تولید کنیم. این کار در بلند مدت به کیفیت کار صدمه می زند و نویسندگان را مجبور می کند براساس بودجه کار خودشان را بنویسند. عفیفه ادامه داد: اگر بخواهیم تمام کارها را به لحاظ مالی بسنجیم، در بلند مدت به کارها لطمه می زند. عفیفه یادآوری کرد: این رقم را سازمان برای این زمان که کارهای کمی تولید می شود، طراحی کرده است تا عده بیشتری مشغول کار شوند. این روش در بلند مدت جوابگو نیست و در حال حاضر ما به جای اینکه تمرکزمان روی استفاده از بازیگران مطرح باشد، بهتر است به فکر قصه های جذاب باشیم تا چندان هزینه بر نباشد. این تهیه کننده در رابطه با اینکه چه راهکاری با توجه به وضع موجود پیشنهاد می کند، گفت: باید تلاش کنیم کارها راه بیفتد و حداکثر مخاطب را جذب صداوسیما کنیم و در مراحل بعدی و رفع مسائل مالی باید روند طبیعی در نظر گرفته شود. عفیفه با بیان اینکه به این موضوع معتقد نیستم که حضور بازیگران چهره در موفقیت صد در صد کار چندان تعیین کننده نیست، یادآور شد: بازیگران مکمل کار هستند و قصه و کارگردان خوب نقش تعیین کننده دارند. چه بسا کارهایی که بازیگران مطرحی داشته اند اما نتوانسته اند مخاطب را جذب کنند.
