نقد و بررسی فیلم The Adventures of Tintin

یکی از داستانهای مصور محبوب قاره اروپا، « تن تن » است که تا به امروز نسخه های بسیار زیادی از آن به فروش رفته است. این سری از داستانها اولین بار در سال 1929 منتشر شد و تا امروز به بیش از 350 میلیون فروش در سرتاسر جهان دست یافته است. نویسنده این داستانهای مصور، « ژرژ رمی » فقید بود که بنا به عادت نویسندگان، از یک نام مستعار به نام ” هِرژه ” استفاده می کرد. « هِرژه » نویسنده ایی بلژیکی بود که به دلیل خلق مجموعه « تن تن » به شهرت فراوانی رسید و تا زمان مرگش در سال 1983 نیز به انتشار داستانهای جدید ” تن تن” مشغول بود!. البته گفته می شود که « هِرژه » در اواخر عمر دچار نوعی بیماری ذهنی شده که با واسطه آن، وی از شخصیت تن تن به دلیل آنکه همیشه در زندگی شخصی اش ، مردم او را به وی ترجیح می دادند، متنفر شده بود!. بعضی از نزدیکان « هِرژه » حتی عنوان کرده اند که او گاهاً هر موجود زشت و ناخوشایندی را که می دید، او را ” تن تن ” صدا می کرد!. در نهایت هم با مرگ او، انتشار این سری از داستانها برای همیشه متوقف شد چراکه او وصیت کرده بود بعد از مرگش کسی حق انتشار قسمت های بعدی این داستان مصور را نداشته باشد!.

سری داستانهای ” تن تن ” اگرچه یکی از محبوب ترین داستانهای مصور در سرتاسر جهان است، اما در عین حال یکی از معدود داستانهای دنباله داری هم هست که طرفداران چندانی در ایالات متحده ندارد و به عبارتی، در این کشور کمتر کسی این شخصیت را می شناسد!. اما در ایرانِ خودمان داستانهای ” تن تن ” اولین بار در سال 1350 به همت انتشارات یونیورسال، منتشر شد و مورد توجه هم قرار گرفت. روند انتشار منظم داستانهای « تن تن » در ایران، یکی از معدود مواردی بود که هرگز به تاخیر نیفتاد و هیچوقت هم از محبوبیت آن کاسته نشد. اما بعد از انقلاب اسلامی، روند انتشار این مجموعه داستانها به دلیل آنچه ” وجود مطالب مغایر با فرهنگ ایرانی ” عنوان شد ، متوقف شد. پس از حدود 20 سال، بار دیگر انتشار داستانهای « تن تن » از سر گرفته شد اما به شرط دستکاری در متن اصلی! نتیجه اش هم این بود که داستانهای ” تن تن ” به سرعت افت کیفیت پیدا کردند و بعد از مدتی هم که کسی آنها را ندید!.

حالا بعد ازگذشت سالها از انتشار ” تن تن ” ، فیلمی از این داستان به کارگردانی « استیون اسپیلبرگ » روانه سینماها شده که می تواند خاطرات بسیاری را برای طرفداران زنده کند. « اسپیلبرگ » شخصاً یکی از طرفداران پرو پا قرص داستانهای ” تن تن ” به حساب می آید که گفته می شود این علاقه چنان شدید بود که او در سال 1980 قصد داشت تا این شخصیت را به سینما بیاورد که بنا به دلائلی این امر میسر نگردید. حالا بعد از گذشت بیش از 30 سال، « اسپیلبرگ » تصمیم گرفت تا رویای کودکی خود را به صورت یک انیمیشن بلند به عموم عرضه کند تا از این طریق ادای دینی هم به دوران کودکی اش کرده باشد!. وی در این راه از کمک دوست و همکارش « پیتر جکسون » که او هم یکی از طرفداران سرسخت این داستان است، به منظور تهیه کنندگی و مشاوره در امر جلوه های ویژه کامپیوتری بهره جست که نتیجه اش برعکس انتظارم چندان دلچسب از آب درنیامده است.

داستان انیمیشن « ماجراهای تن تن » که برگرفته از سه داستان مختلفِ « خرچنگ پنجه طلایی » ، « گنج راکام » و « اسب شاخدار » است ، درباره خبرنگاری به نام تن تن ( با صداپیشگی جیمی بل ) است که در بازار بروکسل ، ماکتی از یک کشتی قدیمی غرق شده که یونیکورن نام دارد را خریداری می کند. کشتی یونیکورن اصلی که به همراه خود گنجینه ایی عظیم به همراه داشت، در قرن هفدهم توسط تیمی از دزدان دریایی به رهبری مردی خبیث به نام راکام سرخپوش ( دنیل کریگ ) غرق شد و گنجینه را نیز با خود به اعماق دریا برد. تن تن بعد از خریدِ ماکت این کشتی متوجه می شود که این ماکت در واقع یکجور راهنما برای رسیدن به گنج اصلی است، اما مشکل اینجاست که برای درک کامل نقشه گنج می بایستی دیگر ماکت ها نیز پیدا شوند که …

« ماجراهای تن تن » همانطور که همگان انتظار داشتند، شباهت فراوانی به ساخته مشهور « اسپیلبرگ » یعنی « ایندیانا جونز » دارد. در دهه ی 80 میلادی زمانی که « اسپیلبرگ » ساخت سری فیلمهای « ایندیانا جونز » را آغاز کرد ، بسیاری بر این عقیده بودند که شخصیت ایندیانا جونز شباهت هایی به تن تن دارد و البته « اسپیلبرگ » هم هیچ وقت این شباهت را انکار نکرد. حالا که « ماجراهای تن تن » اکران شده باید عنوان کرد که شخصیت تن تن شباهت های فراوانی به اندیانا جونز دارد؛ او بی باک و جسور است ، معلوم نیست که برای چه اینقدر سمج هست! ، کلی هم سفر به شهرهای مختلف دنیا انجام می دهد و در نهایت طرز استفاده از تمام وسایل نقلیه را هم می داند! که همه اینها مجموعاً باعث می شود تا احساس کنیم تن تن ، یک اندیانا جونز انیمیشنی است!.

ضرباهنگ نامتوازن هم یکی دیگر از مشکلات « ماجراهای تن تن » است. فیلم شروعی طوفانی دارد و به سرعت تماشاگر را با شخصیت اصلی داستان و سگ باوفایش آشنا می کند. تعقیب و گریز ابتدایی فیلم هم جذاب و تماشایی است اما همین که پای تن تن و کاپیتان هادوک ( یکی از شخصیت های محبوب داستان ” تن تن ” ) به مراکش و صحرای بی آب و علف آن می رسد ، فیلم ضرباهنگی کند و کسل کننده به خود می گیرد. این ضرباهنگ کُند با آغاز صحنه های مربوط به خاطره تعریف کردن کاپیتان از دوران مبارزه جدش با راکام سرخپوش، وضعیت بدتری به خود می گیرد!. به نظرم کمتر کارگردانی به جز خودِ « اسپیلبرگ » می تواند چنین سکانس کسل کننده را در قلب یک داستان تن تنی قرار دهد. اتفاقی عجیب دیگری هم در « ماجرای تن تن » به چشم می خورد و آن حذف شخصیتی کلیدی پروفسور کاتبرت هست که حداقل برای طرفداران ” تن تن ” اتفاق خوشایندی نیست. بنظرم طرفداران این حق را داشتند که با زیردریایی ساز معروف و مرموز سری داستان های ” تن تن ” در « ماجراهای تن تن » ملاقات داشته باشند اما « اسپیلبرگ » با اعمال سلیقه شخصی خودش، شخصیت کاپیتان هادوک را پررنگ تر از آنچه که در داستانهای مصور بود به انیمیشن اضافه کرده و خب پروفسور کاتبرت را هم که کلاً حذف کرده است!

چهره و فیزیک تن تن در اولین رویارویی، به احتمال فراوان شما را غافلگیر خواهد کرد چراکه شباهت چندانی به نمونه اصلی ندارد. اگرچه « اسپیلبرگ » سعی کرده شخصیت تن تن را همانگونه که در کمیک وجود داشت، به فیلم بازگرداند اما در هر حال نمی توان شباهت چندانی بین شخصیت نی مانند تن تن در داستانهای مصور و تن تنِ متحرک این فیلم یافت!. اما جدای از ظاهر شخصیت های داستان، باید بگویم که « ماجراهای تن تن » در بحث جلوه های ویژه بسیار موفق عمل کرده است. تکنیک ” موشن کپچر ” که در آن حرکات بازیگران اسکن شده و سپس به انیمیشن تبدیل می شود به خوبی در این فیلم انجام گرفته و ما شاهد حرکات نرم شخصیت های انیمیشن هستیم. نورپردازی « ماجراهای تن تن » نیز در سطح بسیار بالایی انجام گرفته، بطوریکه بعضاً ذهن تماشاگر را به این سوال سوق می دهد که آیا این تصاویر انیمیشن هست یا واقعی ؟! چند صحنه معروف و خاطره انگیز کتابهای ” تن تن ” از جمله تبدیل شدن شن های بیابان به موج دریا نیز به استادی به شکل انیمیشن ارائه شده که لذت تماشای آن وصف ناشدنی است. در کل می توانم بگویم که « اسپیلبرگ » و تیم جلوه های ویژه اش، وظیفه خود را به خوبی انجام داده اند. موسیقی « جان ویلیامز » نیز در جای جای فیلم جریان دارد و مثل همیشه فوق العاده است. یکی از امتیازات تماشای فیلمهای « اسپیلبرگ » این است که « جان ویلیامز » همیشه ساخت موسیقی فیلمهایش را برعهده می گیرد و تا جایی که به خاطر دارم، همیشه هم موسیقی های این آهنگساز شنیدنی بوده.

در هفته های پیش از « مارتین اسکورسیزی » فیلم « هوگو » به نمایش درآمد که برای تماشاگران کم سن و سال سینما ساخته شده بود. حالا هم « اسپیلبرگ » با « ماجراهای تن تن » به پرده سینماها بازگشته است. البته « اسکورسیزی » پیش از این تجربه ساخت فیلم برای تماشگران کم سن و سال سینما را در کارنامه خود نداشت اما « اسپیلبرگ » تا حدود زیادی مسیر موفق فیلمسازی اش را مدیون فیلم « ای تی » ( 1982 ) است که با استقبال فوق العاده کودکان آن دوران مواجه شده بود. اما در « ماجرای تن تن » « اسپیلبرگ » بیش از آنکه نظر طرفداران برایش مهم بوده باشد، به سلیقه شخصی خودش رجوع کرده و هر بخشی را که علاقه داشته پر رنگ کرده و هر بخشی را هم که اضافه دانسته ، حذف کرده!. اگر آشنایی قبلی با سری داستان های ” تن تن ” ندارید ( کسی هست که نداشته باشد؟!) ، « ماجراهای تن تن » می تواند برای شما بهترین انیمیشن سال باشد اما اگر جزو طرفدارانِ انیمیشن هستید، احتمالاً بعضی تغییرات ریز و درشت باعث ناراحتی شما خواهد؛ البته هنوز هم « ماجراهای تن تن » از لحاظ گرافیکی فوق العاده است. بنابراین در هر صورت پیشنهاد می کنم که آن را ببینید.