نقد و بررسی فیلم ایپ من 4 ( Ip Man 4 )

شاید خود سازندگان « ایپ من » هم در ابتدا چندان بر این باور نبودند که اثرشان بتواند به چنان موفقیتی در گیشه دست پیدا کند که سبب ساخته شدن چندین دنباله دیگر شود. نخستین قسمت « ایپ من » یک موفقیت بزرگ برای ویلسون ییپ به عنوان کارگردان و دانی ین به عنوان ستاره فیلم بود. همکاری مشترکی که منجر به شهرت جهانی این دو چهره شد و حالا آنها در « ایپ من 4 » به نقطه انتهایی روایت داستان استادِ وینگ چان رسیده اند. فردی که شهرت جهانی اش پس از محبوبیت و شهرت شاگرد معروفش، بروس لی بدست آمد، به طوریکه سبب ساخت فیلمهای دنباله دار پرفروشی در گیشه های سینما شد.

در قسمت چهارم « ایپ من » داستان از جایی آغاز می شود که متوجه می شویم ایپ من ( دانی ین ) دچار بیماری سرطان شده و حال و روز خوبی ندارد. در این شرایط او نگران سرنوشت پسر نوجوانِ سرکش خودش است که دردسرهای فراوانی ایجاد می کند. ایپ من تصمیم می گیرد برای سر و سامان دادن به زندگی پسرش به سان فرانسیسکو سفر کند تا بتواند او را در مدرسه ای در آمریکا ثبت نام کند. اما پذیرش در آمریکا تنها با یک توصیه نامه از سوی یک انجمن چینی در آن محل امکان پذیر است؛ انجمنی که روسای آن به دلیل آموزش دادن کونگ فو به غیر چینی ها توسط شاگردِ ایپ من ( یعنی بروس لی ) چندان دل خوشی از استاد ندارند و…

سری فیلمهای « ایپ من » هر بار نسبت به قسمت قبلی دچار افت کیفیت شده اند. آغاز همکاری ویلسون یپ و دانی ین در قسمت اول توانست روحیه ناسیونالیستی چینی ها را تحریک کند و همچنین موفقیت های مالی برای اثر به همراه داشته باشد. اما قسمت های دوم و سوم نتوانستند، اثری بدیع و منحصر به فرد به تماشاگران ارائه نمایند و به نوعی، تکرار المان های موفق به کار گرفته شده در قسمت نخست بوند. حالا در « ایپ من 4 »، به نظر می رسد که پایان کار داستان استاد وینگ چان در سینما، ضعیف تر از هر سه قسمت دیگر باشد.

فیلمنامه « ایپ من 4 » اشتباهات فراوانی دارد و به نظر می رسد برای نگارش آن زمان زیادی صرف نشده است. فرمولی که برای ساخت قسمت چهارم در نظر گرفته شده، شبیه به آثار سینمای رزمی در دهه هفتاد است که در آن متر و معیار سنجش انسانها به کیفیت مبارزات فیزیکی شان بود! این ادعا که « ایپ من » داستان استاد هنرهای رزمی را به تصویر می کشد و مبارزات فراوان در فیلم اصلی ترین عامل جذابیت اثر قلمداد می شد کاملاً درست است، اما مسیر رسیدن به بخش مبارزات معضلی است که « ایپ من 4 » با آن گریبانگیر شده.

برخی از ارجاعات « ایپ من 4 » چندان کاربردی ندارند. مانند حضور شخصیت بروس لی در داستان که تنها به دلیل فروش بیشتر و کنجکاوی مخاطبین در داستان گنجانده شده است. فیلم در آغاز قصه خود به حضور بروس لی در آمریکا اشاره می کند و حتی یک سکانس از مبارزه او با چند انسان عجیب و غریب که با لباس های کاراته در سطح شهر تردد می کنند را به تصویر می کشد. اما در ادامه داستان بروسلی را از قصه حذف می کند و تمرکز خود را معطوف به انجمن چینی ها و موضوع توصیه نامه می کند. با اینحال شاید مبارزه بروس لی در کوچه خلوت یکی از هیجان انگیزترین بخش های فیلم باشد که هیچ مقدمه ای برای شکل گیری آن بوجود نمی آید.

مشکل دیگر فیلمنامه، شخصیت پردازی آدمهای داستان است که به بدترین شکل ممکن انجام شده. فیلم بنا داشته تا به مشکلات شهروندان چینی در آمریکا و نگاه نژاد پرستانه ای که مردم این کشور به خارجی ها دارند بپردازد اما پرداخت به این مسئله در « ایپ من 4 » به ساده ترین و دم دستی ترین شکل ممکن انجام شده است به طوریکه حتی یک فرد طبیعی غیر چینی در فیلم به چشم نمی خورد! تمام افراد غربی در « ایپ من 4 » یا نژاد پرست هستند یا به شدت زورگو و قلدر، حتی قشر مرفه فیلم نیز انسان هایی طمع کار به شمار می روند که هیچ میانه ای با چینی ها ندارند. نگاه اینچنین سیاه و تیره فیلمساز به خارجی ها در « ایپ من 4 » باعث شده تا قصه نتواند مسیر منطقی خود را طی کند.

مطابق با سنت آثار رزمی چینی، در اینجا نیز شخصیت های شرور داستان انسان هایی کاملاً سیاه و به دور از هرگونه وجه انسانی هستند که زندگی شان بر پایه مشت و لگد بنا شده است. یکی از این افراد که در طول فیلم با او آشنا می شویم، کاراته کاری است که در تمام سکانس های فیلم با لباس کاراته دیده می شود و حتی زمانی که به خارج از محیط مبارزه می رود و در سطح شهر نیز تردد می کند لباس کاراته به تن دارد! مربی او نیز یک نظامی به شدت نژاد پرست و دیوانه آمریکایی است که به دلایلی که نمی دانیم، از چینی ها متنفر است و خواهان نابودی آنهاست. نکته عجیبب و قابل تامل درباره فیلم اینجاست که محل آموزش نظامیان آمریکایی بی در و پیکر است و در ورودی آن به روی همگان باز است تا هرکس که بخواهد بتواند از بیرون به آن وارد شود و در باشگاه به مبارزه با این و آن بپردازد!

با اینحال نقطه قوت فیلم که تاکید بسیاری بر آن وجود دارد، هدایت صحنه های مبارزه و اکشن است. فیلم در این خصوص توانسته به خوبی از ظرفیت هایی که در 3 قسمت قبلی شناخته بهره ببرد. دانی ین به عنوان ستاره فیلم، کماکان در آخرین قسمت « ایپ من » در صحنه می درخشد و مبارزات نیز به خوبی تصویربرداری شده اند. شاید مبارزه میان اسکات آدکینز که بازیگر مشهور اکشن فیلمهای آمریکایی است و دانی ین، یکی از جذاب ترین لحظات برای علاقه مندان به فیلمهای اکشن باشد که در فیلم « ایپ من 4 » می توانند به تماشای آن بنشینند.

« ایپ من 4 » هرچقدر که در به تصویر کشیدن صحنه های اکشن موفق عمل کرده، در روایت آخرین پرده از زندگی استادِ وینگ چان، ناامید کننده است. شخصیت های تک بعدی، از « ایپ من 4 » اثری ساخته که تنها باید به تماشای مبارزات آن نشست و خیلی کاری به داستان و مسیری که طی می کند نداشت. در پایان باید به این نکته اذعان داشت که سری فیلمهای « ایپ من » به خوبی توانستند در چهار قسمت قصه استاد هنرهای رزمی را برای جهانیان روایت کنند و به نظر می رسد که در این خصوص باید سینمای چین را ستود که توانسته از یک شخصیت ملی و مهم، اینچنین شهرت جهانی بسازد.

منتقد : میثم کریمی

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.

به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید

ایپ من 4: آخرین قسمت (Ip Man 4: The Finale)