«ژان کلود ون‌دم» معروف به فرانکی از بی‌رحمی هالیوود در قبال بازیگران می‌گوید. او معتقد است در هالیوود پول حرف اول را می‌زند، اگر پول‌ساز باشی تو را می‌خواهند و وقتی نتوانی، به راحتی تو را کنار می‌گذارند.
«ژان کلود ون دم» یکی از قهرمانان اکشن صنعت سینما در دهه هشتاد میلادی است که این روزها ستاره بخت او مثل بسیاری از دیگر قهرمانان اکشن سینمای حادثه‌ای افول کرده است. این بازیگر بلژیکی‌تبار سینما متولد 1960 است و قبل از ورود به دنیای سینما، یکی از قهرمانان ورزشی در رشته هنرهای رزمی و کاراته بود. ون دم قبل از بازیگر شدن به واسطه موفقیت‌های ورزشی خود تبدیل به یک چهره سرشناس بین‌المللی شد. همین موفقیت‌ها توجه صنعت سینما و تهیه‌کنندگانش را به سمت این ورزشکار جلب کرد. ون دم که از سن دوازده سالگی وارد فعالیت‌های ورزشی شده بود، در سال 1991 با بازی در «تاثیر مضاعف» تبدیل به یک بازیگر سرشناس شد. این در حالی است که او چند سال قبل از آن، در سه فیلم سینمایی و در نقش‌های کوتاه ظاهر شده بود. «سرباز جهانی» در سال 1992، این بازیگر جوان را به صورت رقیبی جدی برای آرنولد و استالونه درآورد، اما موفقیت سینمایی این بازیگر، مدت زمان زیادی دوام نیاورد. با این حال، ون دم همچنان به بازی در فیلم‌های سینمایی ادامه داد. هزینه پایین فیلم‌های ون‌دم باعث می‌شد تا آن‌ها در جدول گیشه نمایش سینماها، لقب فیلم‌هایی با فروش مقبول را بگیرد. «ژان کلود ون دم» هم مثل استالونه و آرنولد با «بی‌مصرف‌ها 2» بازگشت موفقیت‌آمیزی به سینما و ژانر اکشن آن داشته است.
این موفقیت باعث شد تا وی قرارداد بازی در چند فیلم سینمایی تازه را امضا کند.
آنچه در ادامه می‌آید، گفت‌وگویی با این بازیگر سینما است:
* خودتان را یک بازیگر می‌دانید یا یک رزمی‌کار؟
– من یک رزمی‌کار بازیگر هستم، معنی‌اش این است که قبل از هر چیز خودم را یک ورزشکار می‌دانم. من رزمی‌کاری هستم که به واسطه آشنایی با هنر کاراته، راهی به دنیای سینما باز کردم و بازیگر شدم. واقعیت امر را بخواهید، خودم را فرد آستر (بازیگر کلاسیک سینما) دنیای کاراته می‌دانم.
* شما به عنوان یک بازیگر اکشن مطرح شدید، هیچ وقت نخواستید در فیلم‌های درام هم بازی کنید؟
– آدمی مثل من مجبور است در ژانر اکشن کار کند. تهیه‌کنندگان و فیلم‌سازانی که مرا می‌شناسند و به سراغم می‌آیند، از توانایی‌های رزمی و ورزشی‌ام آگاهند؛ به همین خاطر است که به دنبال من می‌آیند. خودم هم همیشه ترجیح داده‌ام از داشته‌ها و تخصص خاصی که دارم استفاده درست کنم. چرا من که یک رزمی‌کار هستم باید از خیر این تخصص بگذرم و در یک فیلم درام، جای بازیگری را بگیرم که مطمئنا بهتر از من آن نقش را بازی می‌کند؟ در یک فیلم اکشن، تو اکشن بازی می‌کنی و در یک فیلم درام، یک بازی درام ارائه می‌دهی، پس بهتر است وقتی اکشن‌کار هستی، در فیلم‌های اکشن بازی کنی و یک بازی خوب را در مقابل چشمان تماشاگران ارائه دهی.
* با بالا رفتن سن، چه تغییری در کار بازیگری‌تان پدید آمده است؟
– نقطه ضعف سینمای اکشن این است که وقتی پا به سن می‌گذاری، باید با خیلی چیزها خداحافظی کنی و کم‌کم رو به افول می‌روی. البته در بقیه ژانرهای سینمایی هم همین حالت وجود دارد، ولی در ژانر اکشن این موضوع بیشتر و صریح‌تر به چشم می‌آید. تهیه‌کنندگان ترجیح می‌دهند به سراغ جوان‌تر‌ها بروند و تو یک باره می‌بینی دور و برت خالی شده است. به سیلوستر استالونه، آرنولد شوارتزنگر و بروس ویلیس نگاه کنید. آن‌ها روزگاری قهرمانان اکشن سینما بودند، ولی حالا کجا هستند و در چه وضعیتی قرار دارند؟ گذر زمان تاثیر خودش را بر همه چیز می‌گذارد و تو در مقام یک بازیگر اکشن، نمی‌توانی از عواقب آن فرار کنی.
* هیچ وقت خودتان را یک ستاره سینما ارزیابی کرده‌اید؟
– این کلمه یعنی چه؟ ستاره سینما چیست و کیست؟ به اعتقاد من این یک توهم است. من هم در همان روزهای اول ورود به سینما به مسائل دهن‌پرکنی مثل ستاره سینما بودن فکر می‌کردم و می‌خواستم یکی از آن ستارگان سینما شوم، ولی بعد از مدتی به پوچ بودن آن پی بردم. به دنبال چنین چیزهایی رفتن، مثل جست‌وجوی بیهوده برای رسیدن به یک سراب است. من شاید مشهور شدم و پول به دست آوردم، ولی هیچ یک از این چیزها واقعی نبودند. شهرت در عالم سینما، کالایی است که دست به دست می‌چرخد و هرچند روز یک بار، در دستان یک نفر قرار می‌گیرد و این تکرار همچنان وجود دارد.
* بازیگر ژانر اکشن بودن کار راحتی است یا سخت؟
– به عنوان یک بازیگر و قهرمان اکشن شما باید همیشه قواره و تناسب اندام مناسب را داشته باشید. شاید هنر بازیگری اهمیت خیلی زیادی نداشته باشد، ولی از نظر بدنی باید ورزیده و آماده باشید. برای تماشاگران سینما کسانی مثل من و آرنولد و استالونه، حکم ورزشکارانی شکست‌ناپذیر را داریم. در چنین حالتی، آن‌ها از ما انتظار این را دارند که هیچ وقت اشتباهی نکنیم، تلاش برای عملی کردن این اقدام خیلی سخت است.
* به عنوان یک خارجی، هالیوود را چگونه می‌بینید؟
– اگرچه هالیوود فرصت‌های خوبی برای آدم فراهم می‌کند، ولی بسیار بی‌رحم است. در هالیوود، پول حرف اول را می‌زند. اگر پول‌ساز باشی تو را می‌خواهند و وقتی نتوانی در جدول گیشه نمایش پول بیاوری، به راحتی تو را کنار می‌گذارند. این بی‌رحمی فقط شامل حال من به عنوان یک بازیگر خارجی نمی‌شود، بازیگران آمریکایی هم مشمول این قاعده می‌شوند.
* فکر می‌کنید چرا این روزها صنعت سینما مثل چند دهه قبل قهرمان اکشن ندارد؟
– پانزده بیست سال قبل، کسانی مثل آرنولد و استالونه که ورزشکار هم بودند، لقب قهرمانان اکشن را گرفتند. آن‌ها موفق بودند و فیلم‌نامه‌های خوب زیادی به آن‌ها پیشنهاد می‌شد، اما این روزها نداریم. علتش هم این است که ژانر اکشن این روزها پر شده از جلوه‌های ویژه و این جلوه‌های ویژه هستند که نقش اصلی را بازی می‌کنند. در چنین شرایطی، فیلم‌های سینمایی نیازی به آقای عضلات ندارند. جلوه‌های ویژه همه کارها را انجام می‌دهد!
* در زندگی هنری با چالش‌های زیادی روبرو بودید؟
– بله. باید در یک کشور خارجی خودم و توانایی‌هایم را ثبت می‌کردم و این اصلا کار ساده‌ای نبود. با این حال، چالش را خیلی دوست دارم. اگر در زندگی و کار، دست‌انداز وجود نداشته باشد و شما هر کاری را که می‌خواهید به راحتی انجام دهید، این زندگی یکنواخت و سرد خواهد بود و هیچ ارزشی نخواهد داشت. مرگ بهتر از زندگی بی‌چالش است.
* شما روی پرده سینما هم همیشه در حال حرکت و شلوغی بوده‌اید؟
– تحرک و جنبش را دوست دارم، هم تکنیکی و فیزیکی و هم ذهنی. یاد گرفته‌ام جست و خیز داشته باشم و تلاش کنم تا بهترین باشم. کاراته در نگاه اول ورزش خسته‌کننده‌ای به نظر می‌رسد، ولی وقتی تکنیک را یاد گرفتی، به آن علاقمند می‌شوی و می‌خواهی هر روز به جلوتر بروی و گام‌های بلندی‌تری برداری. برای یادگیری و درک این ورزش، باید حداقل شش یا هفت سال وقت بگذاری، پس از آن، حتی به یک آرامش روحی می‌رسی و می‌توانی ذهن خود را نیز کنترل کنی. من از این ورزش برای تمرکز سینمایی هم استفاده می‌کنم و قبل از حضور در جلوی دوربین، به کمک آن به یک آرامش خاص می‌رسم.
* هیچ وقت دوست نداشتید در نقش کاراکتر خبیث و منفی فیلمی بازی کنید؟
– همیشه عاشق آن بودم که در نقش آدم بد قصه یک فیلم ظاهر شوم، اما به دنبال فیلم‌نامه‌ای بوده‌ام که هم خیلی خوب باشد و هم آن کاراکتر خبیث با کلاس باشد!
* چه نصیحتی به جوانان علاقمند به بازیگری می‌کنید؟
– خیلی خوب است که آدم‌ها رویا داشته باشند و رویاپروری کنند. این امر لازمه زندگی است، اما جوانان فراموش نکنند که برای رسیدن به آن رویا باید زحمت زیادی بکشند و پس از برآورده شدن آن، هیچ وقت مغرور نشوند. عمر شهرت و موفقیت کوتاه است و شهرت نباید جوانان را گول بزند.
* در «بی‌مصرف‌ها 3» هم بازی می‌کنید؟
– کار در قسمت دوم خیلی خوب بود و دوست دارم با سومین قسمت آن هم همکاری می‌کنم. استالونه گفته فیلم‌نامه آن را تا چند هفته دیگر آماده می‌کند.
فارس
