بهروز افخمی باز هم بیمحابا به اصغر فرهادی حمله کرده است، کاری که پیش از این در قالب گفتوگو با رسانهها و نقد فیلم «فروشنده» در برنامه «هفت» انجام داده بود و برای دومین بار در قالب یادداشتی که در یکی از روزنامهها منتشر کرده آن را ادامه داده است. حملههایی که هر بار بی منطقتر از گذشته میشوند. بهانه حمله اینبار افخمی به فرهادی نامهای است که این کارگردان درباره ماجرای جنجالی گورخوابها به رئیس جمهور نوشت.
به گزارش مووی مگ به نقل از آی سینما، هر چند افخمی در سالهای گذشته کمابیش نقدهایی به آثار اصغر فرهادی داشت اما به نظر میرسد از زمانی که سکاندار تهیه و اجرای برنامه «هفت» شد بیپرواتر و البته بی منطقتر از گذشته رو در روی این کارگردان قرار گرفته است. کارگردانی که در این سالها جز در چند مورد محدود هیچگاه بهجز فیلمسازی وارد دیگر حاشیههای سینما نشده و به نظر میرسد افخمی، مردی که همیشه گفته حاشیه دوست دارد، شدیدا در پی این است که به هر وسیلهای شده فرهادی را به واکنش وادار کند.
شاید جدیترین نقد افخمی به آثار فرهادی تا پیش از فیلم «فروشنده» زمانی بود که آخرین فیلم اش «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» اکران خود را آغاز کرده بود. افخمی در گفتوگویی با روزنامه «وطن امروز» به بهانه مسئله «مهاجرت» که یکی از موتیفهای مشترک فیلم او و فرهادی بود با تاکید بر اینکه فیلم فرهادی از نظر بیان رابطه بین زن و شوهر اصلی فیلم اثر شکستخوردهای محسوب میشود به نقد این فیلم پرداخت. او با اشاره به اینکه دو شخصیت نادر و سیمین دو آدم بیارزش هستند که قرار است مخاطب نگرانشان شود ولی نمیشود گفته بود: «فیلمی مثل «جدایی نادر از سیمین» با جوسازی عملا نمایش خود را به یک عرض اندام سیاسی تبدیل کرد. به نظرم فیلم جدایی کمی بیشتر از آن که خوب بود تحویل گرفته شد. جریانات سیاسی در تحویل گرفته شدنش و اینکه برنده اسکار شد، دخیل بودند ولی مجموعا فیلم بدی نیست.»
اما گرفتن دو جایزه توسط فرهادی در «کن» آغاز حملات تند و تیز افخمی به فرهادی در سال جدید بود. او در اولین برنامه هفت که پس از اعلام جوایز کن 2016 روی آنتن برد با اینکه به فرهادی و شهاب حسینی برای این جایزه تبریک گفت و حتی اعلام کرد اصغر فرهادی با دریافت این جایزه شیرین کاشت و خودش را در بالاترین سطح فیلمسازی هنری دنیا تثبیت کرد اما در ادامه برنامه و در گزارشی مفصل جشنواره کن را جشنواره دگرباشها خواند و بعد هم کلی در مذمت این جشنواره و بی اخلاق بود آن گفت. دست آخر هم دلیل جایزه گرفتنهای فرهادی توسط کن را چنین عنوان کرد: «جشنوارهی کن هیچ دوست ندارد فیلمسازی را که پیش تر به وسیلهی آمریکاییها کشف شده و اسکار گرفته تائید کند و جایزه بدهد… با این ژست و این قمپز خیلی برای کن زور داشت که فرهادی را بعد از اسکاری که از آمریکاییها گرفته تحویل بگیرند و در واقع نظر آمریکاییها را تائید کنند. البته فشاری که روی جشنواره ی کن به خاطر نادیده گرفتن فیلم قبلی فرهادی، یعنی «گذشته» وجود داشت، این قدر زیاد بود که نمیتوانستند زیاد مقاومت کنند و مجبور شدند ژست و قمپز عاقل اندر سفیه خودشان را در مقابل آمریکاییها فراموش کنند.»
با این حال جایزه گرفتن فرهادی پایان ماجرا نبود. نزدیک شدن اکران فیلم «فروشنده» فرصت خوبی بود که افخمی علاوه بر تلاش خودش این بار با استفاده از منتقد ضد فرهادی خود مسعود فراستی که ید طولایی در نقدهای پر نیش و کنایه و زشت برای فیلمهای فرهادی دارد حسابی از خجالت «فروشنده» درآید. 13 شهریور ماه «هفت» با اجرای افخمی به شکلی یک سویه و با ادبیات تند که برای آن از همراهی دو منتقد سود میبرد، به نقد آخرین فیلم فرهادی پرداخت. آنهم در حالی که موضوع بحث «سینمای اجتماعی» بود و ناگهان با چرخش موضوع بحث قبلی فراموش شده و به نقد «فروشنده» کشیده شد. این نقد یکسویه باعث انتقادات تیز و تندی به برنامه هفت شد.
این انتقادات گویا افخمی را جریتر کرد، به همین دلیل او در برنامه بعدی هفت در 26 شهریور و دقیقا یک روز پیش از آنکه نماینده سینمای ایران به اسکار معرفی شود این بار یک تنه به نقد فیلم فروشنده پرداخت و حتی اعلام کرد تمام تلاشش را میکند که این فیلم به عنوان نماینده ایران به اسکار فرستاده نشود چون به اعتقاد او فیلم های خیلی قویتری از «فروشنده» مستحق رفتن به اسکار هستند. او در آن برنامه با اشاره به اینکه «فروشنده» بدترین فیلم فرهادی تا به امروز است گفت این نظر بسیاری از تماشاگران و منتقدان جهان است که معتقدند فیلم فرهادی فیلمنامه بسیار سستی دارد و آنهایی که میخواهند به دلیل مسائل سیاسی جوی ایجاد کنند که این فیلم نقد نشود از لج آنها نظرش را صریحتر در مورد این فیلم خواهد گفت!
افخمی هفته بعد هم باز به سراغ نقد «فروشنده» رفت اما اینبار نقد فیلم با حضور مخالف همیشگی، مسعود فراستی و البته یک موافق یعنی شهاب اسفندیاری برگزار شد. در این میز نقد اسفندیاری با منطق و دلیل مخصوص به خود از فیلم دفاع کرد اما افخمی هر کجا که میدید فراستی در تنگنا افتاده به کمک او میرفت و باز ماجرا تبدیل میشد به دو مخالف و یک موافق. به این ترتیب افخمی در سه هفته متوالی به نقد فیلم «فروشنده» پرداخت که چنین اتفاقی بی سابقه بود.
اما متوسط هر سه روز یک میلیارد تومان فروش نشان میداد که به نظر مخاطب هیچ توجهی به این گونه نقد کردنهای بی محابا ندارد و به این ترتیب «فروشنده» در مدت اکران خود تبدیل شد به پرمخاطبترین فیلم اصغر فرهادی و البته پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای ایران که البته این یکی عنوان احتمالا مدت زیادی برای فرهادی و فیلمش نخواهد ماند.
با این حال افخمی باز هم از انتقاد علیه فرهادی دست نکشید و اینبار در قالب یادداشتی تند و تیز با تیتر «آقای فرهادی ما را احمق فرض کردهای» که در «هفت صبح» چاپ شد باز هم به انتقاد از «فروشنده» پرداخت. او اینبار فیلم را «بیریخت و نافرم» دانست و در بخشی از نقد خود خطاب به فرهادی و نسبی گرا شدنش در خلق شخصیتها و روایت موضوعات در فیلمش نوشت: «تماشاچی هم مثل داعش و حزبالله نسبیگرایی نمیفهمد و اتیکت ندارد و اگر داستان فیلم با عقل و منطق و صورتهای مطلق و ازلی و ابدی داستانپردازی جفت و جور نباشد ممکن است سعی کند شما را پیدا کند و پول بلیت و خسارت وقت تلف شدهاش را همراه با فحش و بد و بیراه از شما مطالبه کند.»
نکته جالب این یادداشت آنجایی است که افخمی از زبان مخاطبین فیلم هم با فرهادی حرف میزند:«نباید حوادث و موقعیتها مصنوعی و چیده شده یا دستکاری شده باشند. نباید آدمهای توی فیلم یا داستان طوری رفتار کنند و حرف بزنند که مخاطب عاقل و زیرک توی دلش بگوید: «اختیار دارید ولی بعید است!» یا عصبانی بشود و توی دلش بگوید: «آقای فرهادی ما را احمق فرض کردهای؟» یا خیلی عصبانی بشود و در حالی که سالن را ترک می کند یک چیزهایی زیر لب بگوید. علیالخصوص فیلمی مثل فروشنده که از حشو و زوائد و صحنهها و گفتهها و حوادث اضافی و بیربطش پیداست سازندهاش تازه از فرنگ برگشته»
همه اینها باعث نشد که فرهادی جوابی به افخمی و مواضعش بدهد و شاید این همان چیزی بود که در تمام این مدت افخمی انتظارش را داشت. با این حال مجری برنامه «هفت» هنوز هم از اینکه بتواند فرهادی را به واکنش وادار کند خسته نشده و نمونهاش یادداشتی که امروز در روزنامه «هفت صبح» منتشر کرده، یادداشتی که علی الظاهر درباره پیشرفت فیلمسازان جوان در ایران است اما از اواسط آن باز هم فرهادی مورد عتاب و خطاب قرار میگیرد.
افخمی باز هم در دفاع از فیلمسازان جوان به اینکه فیلم فرهادی شایسته رفتن به اسکار نبوده صحبت کرده و نوشته:«فیلم «فروشنده» كه در ارزیابی و معرفی برای اسكار باید با دو تا از این هشت فیلم(ابد و یک روز و ایستاده در غبار) رقابت میكرد آنقدر كم میآورد كه آقای فرهادی مجبور شد تقلب كند و قایمش كند و تا زمان زورچپان كردن آن به عنوان نماینده ایران در اسكار فیلم را در معرض تماشای عمومی قرار ندهد.»
اما این پایان نیش و کنایههای او به فرهادی نیست: «چون كه معلم هستم و نمیتوانم دست از عادت ناپسند نصیحت كردن بردارم این چند سطر را نه برای فیلمسازان جوان امسال بلكه برای فیلم اولیهای سالهای آینده مینویسم: ای فیلمساز بعد از این عزیز! بدان و آگاه باش كه همه داستانها گفته شده و طرح داستانی تازه و بدیع وجود ندارد. بنابراین سعی نكن تماشاچی را با داستانی كه مثلا بدیع و غیرقابل پیشبینی است سورپرایز كنی. این كار آخر و عاقبت ندارد. یك بار جستی ملخك! دو بار جستی ملخك! آخر به دستی ملخك!»
و در پایان یادداشت هم به شیوه عجیبی نوشته خود را به فرهادی ربط داده و نوشته است: «اگر بنای داستانهایت را بر سورپرایز كردن تماشاچی بگذاری یكهو میبینی فیلمی ساختهای كه به جای تماشاچی خودت را سورپرایز میكند یعنی در اثر دیدن انبوه تماشاگرانی كه به ریشت میخندند یا دنبالت میگردند تا پول بلیطشان را پس بگیرند جا میخوری و چه بسا مجبور شوی نامهای درباره به درد آمدن قلب خودت در اثر مشاهده معتادان گورخواب بنویسی تا شاید یك مدتی حواس مردم پرت شود و خدا خدا كنی كه زودتر آبها از آسیاب بیفتد.»
به نظر میرسد بهروز افخمی دیگر حاضر نیست به نام نقد و تحلیل آثار فرهادی را مورد بررسی قرار دهد و هدف او از مواجه با فرهادی و آثارش تنها یک کلمه است: تخریب!