« در انتظار بربرها » نام کتاب معروفی به قلم جان مکسول کوتسی است که در سال 1980 منتشر شد و به سرعت تبدیل به کتابی پرفروش شد. کتاب « در انتظار بربرها » از سوی انتشارات پنگوئن در رده « آثار بزرگ قرن بیستم » قرار گرفته و اعتبار فراوانی برای کوتسی که در سال 2003 برنده جایزه نوبل ادبیات شد به ارمغان آورد. این کتاب در کشور خودمان نیز از محبوبیت فراوانی برخوردار است و با ترجمه محسن مینوخرد و از طریق انتشارات « مرکز » در دسترس عموم قرار دارد. حال پس از موفقیت های کتاب، خودِ کوتسی اینبار در مقام فیلمنامه نویس تصمیم گرفته تا اثرش را به سالن های سینما بیاورد تا روایتی سینمایی از داستان استعمارگران و بحران هایی که برای زندگی بشریت خلق کردند را شاهد باشیم.
داستان در منطقه مرزی رخ می دهد. جایی که فرماندار ( مارک ریلنس ) رابطه بسیار خوبی با بومی های محلی دارد و در مواجه با بربرها نیز رویه ای تهاجمی ندارد. حفظ فاصله با بربرها از نظر فرماندار بهترین اقدام ممکن به شمار می رود که روند صلح را در پی دارد. اما با ورود سرهنگ جول ( جانی دپ ) به محل، آرامش منطقه از بین می برد. سرهنگ جول فردی خشن است که معتقد است بربرها به زودی حمله ای را آغاز خواهند کرد و به همین دلیل، باید اقدامی پیشگیرانه انجام داد. این در حالی است که فرماندار نظری متفاوت با سرهنگ دارد و…
یکی از اصلی ترین ویژگی های کتاب « در انتظار بربرها »، شخصیت پردازی و آگاهی بخشی به مخاطب درباره اقدامات اشتباه استعمارگران بود. خواننده کتاب در طول قصه به خوبی نسبت به رویه استعمار و تفکر سرکوبگرانه آنها که منجر به ایجاد بحران در منطقه می شد آگاه شده و این موضوع تاثیر بسزایی در افزایش آگاهی مخاطب داشت. اما متاسفانه اقتباس « در انتظار بربرها » مانند بسیاری از اقتباس های دیگر، نتوانسته روح کتاب را به فیلم سینمایی منتقل نماید و روایت با نقصان هایی مواجه است.
فرماندار با بازی ریلنس، شخصیتی مهربان و آگاه است که با زندگی در میان بومی های منطقه و مواجه با بربرها، به بینش مهمی درباره زندگی مسالمت آمیز با قوم های دیگر دست یافته است. در ادامه این بینش قرار است توسط ماموران پایتخت که هیچ تجربه واقعی از مواجه با آدمهای غیر خودی ندارند در هم شکسته شود. اما فیلم فرصت کافی برای پرداختن به زندگی فرماندار ندارد و به همان تعریف ابتدایی از سبک زندگی او اکتفا کرده است. متاسفانه رابطه انسانی او با دختر زجرکشیده بربرها، سرآغاز مشکلات فیلم محسوب می شود. رابطه ای که به دلیل عدم پرداخت صحیح، نتوانسته وجه انسان دوستانه قصه را به تماشاگر منتقل نماید. فیلم برای به تصویر کشیدن نوع دوستی فرماندار و تجربه عشق معنوی، در چندین مرحله ماساژ پا را به تصویر می کشد که خیلی تصمیم هوشمندانه ای محسوب نمی شود!
تصمیم ناگهانی فرماندار برای آغاز سفر به سوی بربرها به همراه نظامیان و دخترک، ایراد دیگر فیلم محسوب می شود. سفری که می بایست مقدمه چینی مناسبی برای انجام آن صورت می گرفت و انگیزه های فرماندار به درستی برای مخاطب شرح داده می شد اما این اتفاق نمی افتد و همه چیز ناگهان رخ می دهد. به مشکلات فیلم در روایت باید شخصیت پردازی سرهنگ جول را هم اضافه کرد که در اینجا نتوانسته بیشتر از یک تیپ بد ذات باشد. تماشاگر برای اینکه او و خشونت بی حد و حصر در وجودش را باور کند، نیاز دارد تا بیشتر از او و انگیزه هایش و دلایل برنداشتن آن عینک بدبینی که همواره بر چشم دارد بداند. اما فیلم در آغاز، این شخصیت را وارد قصه کرده و سپس برای مدت طولانی او را از جریان داستان خارج می کند تا به یکباره در انتهای فیلم او را وارد معرکه کرده و با به تصویر کشیدن سرانجامش، درسی اخلاقی به مخاطب خود بدهد.
علی رغم ضعف داستان، « در انتظار بربرها » در بخش بازیگری اثری قابل توجه است. مارک ریلنس در نقش فرمانده ای مهربان و با خرد، مانند آنچه که در « پل جاسوس ها » از او دیده بودیم، باور پذیر است و بهترین گزینه برای ایفای این نقش نیز محسوب می شود. نکته جالب اما انتخاب جانی دپ به عنوان نقش منفی است. انتخابی غیرمنتظره که البته نتیجه بسیار خوبی به همراه داشته. سرهنگ جول که دپ نقش آن را ایفا کرده، اگرچه در شخصیت پردازی نتوانسته به بلوغ برسد و در نهایت یک تیپ از مقامات نظامی فاسد باقی مانده، اما بازی جانی دپ در این نقش تحسین برانگیز و به اندازه کافی ترسناک است. باید امیدوار بود که دپ پس از بحران های شخصی زندگی اش بالاخره بتواند مسیر حرفه ای بازیگری خود را دوباره از سر بگیرد. رابرت پتینسون نیز در نقش ماموری خشن، عملکرد قابل توجهی از خود به نمایش گذاشته است. پتینسون با انتخاب های متنوع در عرصه بازیگری، ابداً شباهتی به سالهای ابتدایی دوران بازیگری اش ندارد و پختگی در بازی او قابل مشاهده است. می توان گفت که در بخش بازیگری، « در انتظار بربرها »اثر ستایش برانگیزی محسوب می شود.
( خطر لو رفتن داستان وجود دارد ) « در انتظار بربرها » قصد داشته پیامهای ضد استعماری ارائه دهد و از لزوم توجه به قومیت ها بگوید. در کتاب این مسئله به خوبی شرح داده شده که خشونت، بی شک خشونت به بار می آورد و این چرخه هرگز متوفق نمی شود. شاید اگر خشونت سرهنگ جول نبود، آتش خشم بربرها زبانه نمی کشید و مردم قربانی بزرگ این نزاع نمی شدند. در نسخه سینمایی نیز نتیجه اقدامات سرهنگ به تصویر کشیده می شود اما فاقد پرداخت لازم برای تاثیرگذاری در ذهن مخاطب است. خروش یکباره بربرها و جا خالی دادن نظامیان حکومت مرکزی، در قالب یک تصویر مینی مالسیتی در انتهای فیلم ترسیم می شود که در تعارض با محتوای کتاب است. « در انتظار بربرها » ارزش یک بار تماشا را دارد اما هرگز نمی تواند تاثیرگذاری که کتاب کوتسی بر ذهن مخاطب می گذارد را تکرار نماید؛ شاید کوتسی باید می دانست که برای برگردان سینمایی اثرش نیاز به یک نویسنده متخصص سینمایی است نه آنکه خود روی صندلی بنشیند و فکر کند که از پسِ سینما هم بر می آید!
منتقد : میثم کریمی
این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.
به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید
در انتظار بربرها (Waiting for the Barbarians)
کارگردان : Ciro Guerra
نویسنده : J.M. Coetzee
بازیگران :
Mark Rylance…Magistrate
Johnny Depp…Colonel Joll
Robert Pattinson…Officer Mandel
Gana Bayarsaikhan…The Girl
ژانر : درام
زمان : 112 دقیقه