خلاصه داستان:
رحیم (امیر جدیدی) زندانی مالی است که به مدت 2 روز به مرخصی آمده تا بتواند رضایت طلبکارش را با پولی که پیدا کرده کسب کند اما …
کارگردان:
اصغر فرهادی: موفق‌ترین کارگردان تاریخ سینمای ایران که با کسب 2 اسکار تبدیل به یکی از معتبرترین فیلمسازهای بین‌المللی شده است. موفق‌ترین اثر فرهادی در کارنامه هنری‌اش «جدایی نادر از سیمین» بوده که آغازگر موفقیت این کارگردان در عرصه بین‌المللی شد. «چهارشنبه‌سوری» ، «درباره الی» و «فروشنده» از دیگر آثار اصغر فرهادی به شمار می‌روند.
نقد فیلم «قهرمان»:
«قهرمان» حاوی همان المان همیشگی آثار فرهادی یعنی «قضاوت» است. در این جا نیز شخصیت‌های متعددی در طول قصه معرفی می‌شوند که رفتار هرکدامشان کارکردی دوگانه دارد و نمی‌توان آن‌ها را در چارچوب‌های شخصیت‌پردازی کلاسیک جای داد. شخصیت‌های فرهادی در «قهرمان» به‌نوعی، قربانی شرایط ناخواسته‌ای هستند که در آن گرفتار شده‌اند و حالا در حال دست‌وپا زدن برای نجات خود از این شرایط مهلک هستند که هر بار وضعیت را پیچیده‌تر از قبل می‌کند. علی‌رغم اینکه «قهرمان» تمام استانداردهای آشنای آثار فرهادی را حفظ کرده و مفهوم «قضاوت» را هم به‌خوبی در طول فیلم وارد چالش اساسی می‌کند، اما متأسفانه این بار برخلاف گذشته، فیلمنامه فرهادی با مشکلات ریز و درشتی همراه شده که اجازه نداده اثر به بلوغ کامل برسد.
بزرگ‌ترین مشکل فرهادی در «قهرمان» طرح مسئله بدون درنظرگرفتن پیچیدگی‌های روایی پس از آن است. در بخشی از فیلم زمانی که صاحب کیف به منزل خواهر رحیم می‌رود، فیلم به مدت تقریباً ده دقیقه، زنی مستأصل را نشان می‌دهد که در حال بازگو کردن تجربیات زندگی سختش بوده و در واقع، فیلم او را با تمام آسیب‌های روحی‌اش به مخاطب معرفی و تبدیل به یکی از شخصیت‌های فیلم می‌کند اما در ادامه داستان این شخصیت ناپدید شده و ردی از خود به‌جای نمی‌گذارد. این تصمیم از این لحاظ حائز اهمیت است که با حضور زن در مقابل دوربین و در واقع نمایش شخصیت او، تعلیق که یکی از مشخصه‌های سینمای فرهادی است به طور کامل از بین رفته است و این در حالی است که می‌شد صرفاً با دردست‌داشتن عکس زن توسط رحیم، این شخصیت مجهول باقی بماند و تعلیق فیلم حفظ شود اما فرهادی در تصمیمی عجیب، این شخصیت را با مجموعه‌ای از اطلاعات گوناگون به مخاطب معرفی کرده و سپس او را از فیلم حذف می‌کند که دلیل آن نامشخص است!
متأسفانه شخصیت‌پردازی ناقص رحیم نیز باعث گنگ شدن این شخصیت و مخصوصاً رابطه‌اش با طلبکارش شده است. «قهرمان» در طول فیلم این نکته را به تماشاگر گوشزد می‌کند که طلبکار رحیم در واقع باجناق اوست و از قبل مشکلاتی میان این دو به دلیل جدایی رحیم از همسرش به وجود آمده است. اما درحالی‌که فیلم هرازگاهی در حد تک جمله اشاراتی به گذشته رحیم (رابطه با همسرش و مشکلاتی که داشته‌اند) می‌کند و به نظر می‌رسد همسر سابق نقش بسزایی در وضعیت امروز رحیم ایفا کرده، اما فرهادی او را از فیلم حذف کرده و در عوض، دختری را به‌عنوان نامزد جدید رحیم معرفی کرده که صرفاً عاشق‌پیشه است و کارکرد دیگری در داستان ندارد.
مشکلات فیلمنامه درباره شخصیت اصلی قصه نیز صدق می‌کند. رحیم در تمام طول فیلم شخصیتی ساده معرفی می‌شود که به دلیل مشکلات اقتصادی سر از زندان درآورده است. بااین‌حال، زمانی که او تصمیم به بازگردانی پول می‌گیرد غیرعادی‌ترین روش ممکن را در پیش می‌گیرد و در ادامه نیز برای خروج از بحران به طور مداوم چنین روندی را تکرار می‌کند تا فیلم بی‌خود و بی‌جهت وارد بازی پیچیده «قضاوت عمومی» شود درحالی‌که مقدمه آن به‌درستی شکل نگرفته است. مخصوصاً زمانی که رحیم برای خلاص شدن از زندان، بدهکاری و مشکلات استخدامی به‌جای رفتن به سراغ قانون و یافتن زن، نامزدش را وارد یک بازی خطرناک می‌کند تا بازهم بی‌جهت بحرانی جدید خلق شود و ماجرای «قضاوت عمومی» موردبحث قرار بگیرد! در واقع می‌توان گفت مشکل «قهرمان» نه بحث پرداخت به موضوع «قضاوت» که مثل همیشه فرهادی استاد روایت آن است، بلکه پیچش‌های نادرست قصه است که هر بار به بهانه‌ای نه‌چندان معقول تکرار می‌شوند.
درعین‌حال، نگاه فردی به فضای مجازی نیز عجیب و یکسویه بوده است. در «قهرمان»، فرهادی فضای مجازی را محلی معرفی کرده که عقل سالمی در آن جریان ندارد و مجموعه اتفاقات آن (چه مثبت و چه منفی) در شرایطی هیجانی رخ می‌دهد و خبری از واقعیت در آن نیست. این نگاه مخصوصاً زمانی بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد که بدانیم فرهادی در حال نقد چیزی است که خود همواره از طریق آن با انتقادات فراوانی مواجه شده است. در بخشی از فیلم، یکی از شخصیت‌های داستان که اصولاً مشخص نیست چرا و به چه دلیلی با رحیم همراه شده، رو به مسئول دولتی می‌گوید: «حیف این مملکت که به دست شما افتاده است!». دیالوگی صریح اما بی‌ربط به فضای فیلم که صرفاً برای برانگیختن حس مخاطب ناراضی فیلم از شرایط کشور در قصه گنجانده شده تا فیلمساز همواره محافظه‌کار را مطالبه‌گر معرفی کند.
در واقع فرهادی سعی کرده با بیان چنین دیالوگ‌های کوتاهی (یک نمونه دیگر در زندان توسط یک زندانی ناراضی مطرح شده و بلافاصله فیلم به روند طبیعی خود بازمی‌گردد)، نسبت به شرایط موجود انتقاد کند اما این انتقادات به سبک و سیاق فرهادی، ابتر باقی‌مانده است. از این روست که در فیلم خبری از نهادهای مختلف نیست و قصه و تمام جزئیات آن توسط شهروندان ناآگاه که فضای مجازی را به‌هم‌ریخته‌اند روایت می‌شود. شهروندانی که قضاوت می‌کنند و حتی می‌توانند شرایط اعدام یک زندانی را مهیا کنند تا قهرمان قصه آزاد شده و در سوی دیگر قصاص جان یک نفر را بگیرد.
در این میان اما می‌توان به بازی خوب امیر جدیدی و محسن تنابنده اشاره کرد. جدیدی به‌خوبی توانسته شخصیت ساده رحیم را ترسیم کند و تماشاگر را با خود همراه کند. محسن تنابنده نیز در نقش‌آفرینی کوتاهی که در فیلم داشته توانسته از عهده نقش برآمده است. بااین‌حال، دیگر بازیگران مکمل فیلم بازی های نه چندان درخشانی از خود ارائه داده اند به انضمام این که، لهجه بسیار بد شیرازی تمام بازیگران به کلیت بازی آن ها لطمه وارد کرده است.
«قهرمان» در مقایسه با استانداردهای سینمای فرهادی یک عقب‌گرد آشکار برای این کارگردان محسوب می‌شود. فیلمی که این بار تعلیقی در آن جریان ندارد و پیچیدگی‌های درام نیز به روشی اشتباه در طول فیلم بسط و گسترش داده می‌شود. قصه‌ای که در آن مقصر تمام اتفاقات فیلم مردم معرفی می‌شوند که با قضاوت در فضای مجازی به‌راحتی امکان بردن یک مجرم پای چوبه دار یا آزادی او را فراهم می‌کنند. درعین‌حال، فرهادی تمام‌وکمال نقش نهادهای مختلف را در شرایط موجود انکار می‌کند تا بار دیگر ثابت کند فیلمساز محافظه‌کاری است. نگاه انتقادی تندوتیز فرهادی به مردم چه در زندگی طبیعی و چه در فضای مجازی بدون حضور نگاه سیستمی و ورود نهادهای مختلف به ماجرا، «قهرمان» را به اثری یکسویه تبدیل کرده که البته، جامعه بین‌المللی طبعاً به دلیل ناآگاهی نسبت به شرایط داخلی جامعه ایران آن را فوق‌العاده توصیف می‌کند اما نمی‌دانند که در این روایت، حلقه مفقوده‌ای نیز وجود دارد که اصولاً امکان اینکه بتوان قصه و تمام بحران‌هایی که بر روی پرده شاهدش بوده‌اند را بدون حضور آنان روایت کرد وجود ندارد!
منتقد: میثم کریمی
این مطلب به‌صورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می‌گردد.
به صفحه اینستاگرام مووی مگ بپیوندید
نام فیلم: قهرمان 
کارگردان: اصغر فرهادی
فیلمنامه: اصغر فرهادی
تهیه کننده: اصغر فرهادی
مدیر فیلمبرداری: علی قاضی
بازیگران:
امیر جدیدی
محسن تنابنده
فرشته صدرعرفایی
سارینا فرهادی
