فردا (چهارشنبه) بيست‌وهفتمين سالروز درگذشت «اورسن ولز»، كارگردان صاحب‌نام هاليوود و خالق شاهكار «همشهري كين» است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، «جورج اورسن ولز» متولد ششم مي 1915، از بزرگ‌ترين فيلم‌سازان، فيلم‌نامه‌نويسان، بازيگران و تهيه‌كنندگان سينماي آمريكا بود كه فعاليت چشم‌گيري هم‌زمان در عرصه‌‌ي تلويزيون، تئاتر، راديو و سينما داشت.
اورسون ولز به لطف شخصيت و صداي جذاب‌اش و نيز ساخته‌هاي خلاقانه، يكي از مستعد‌ترين هنرمندان قرن بيستم محسوب مي‌شود. سبك خاص فيلم‌سازي، استفاده‌‌ي خلاقانه از نور، بهره‌گيري بي‌نظير از زاويه‌هاي دوربين، تكنيك‌هاي صدابرداري و برداشت‌هاي بلند ازجمله شاخصه‌هاي فيلم‌سازي اورسن ولز بودند.
اولين جرقه‌هاي شهرت «ولز» در سال 1938 رقم خورد؛ زماني‌كه كارگرداني و روايت داستان راديويي اقتباس از رمان «نبرد دنياها» را به عهده گرفت. اورسن ولز در سال 1941 با ساخت اولين فيلم بلند خود بر اوج قله‌ي شهرت ايستاد.
«همشهري كين» كه خود وي در آن نقش «چارلز فاستر ولز» را ايفا كرد، امروزه به عقيده بسياري از منتقدين بهترين فيلم تاريخ سينماي جهان است كه ولز در حالي‌كه فقط 25 سال داشت آن را مقابل دوربين برد.
اورسن ولز در سال 2002 در دو نظرسنجي جداگانه كه ازسوي انجمن فيلم بريتانيا انجام گرفت، به‌عنوان بهترين كارگردان تمام ادوار سينماي جهان انتخاب شد. وي درعرصه‌‌ي بازيگري نيز بسيار مستعد بود؛ به‌طوريكه رتبه‌ي شانزدهم فهرست 100 بازيگران برتر تاريخ هاليوود را در فهرست انجمن بازيگران آمريكا در اختيار دارد.
اورسن ولز متولد ششم مي 1915 در ويسكونسين در خانواده‌اي متمول و صاحب نفوذ بود كه در چهار سالگي شاهد جدايي پدر‌و‌مادرش بود و در 9 سالگي مادرش را از دست داد. پس از مرگ پدر، وي به اروپا و شهر دوبلين مهاجرت كرد و به عنوان بازيگر تئاتر مشغول به فعاليت شد. موفقيت او تا آنجا ادامه يافت كه به آمريكا رفت و هم‌زمان با اجراي تئاتر، در راديو شروع به‌كار كرد.
اولين فعاليت اورسن ولز در هاليوود، گويندگي نمايش‌نامه‌ي راديويي «خانواده‌ي رابينسون» در سال 1940 براي راديو بود؛ هرچند پيش از آن وي در تلاش براي ساخت اقتباس سينمايي از رمان «قلب تاريكي» جوزف كونراد بود.
اما در سال 1941 بود كه اورسن ولز سومين پيشنهاد ساخت فيلم را به كمپاني RKO ارائه كرد و مورد قبول قرار گرفت كه نتيجه‌ي آن ساخت شاهكار سينماي جهان يعني «همشهري كين» بود. وي با اين‌كه فقط 25 سال داشت، اما كارگرداني، تهيه‌كنندگي، نگارش فيلم‌نامه و نقش‌آفريني در اين فيلم را به‌عهده گرفت. اين فيلم كه ساخت آن 10 هفته به طول انجاميد، با حضور معروف‌ترين عوامل فيلم هاليوود، از جمله «گرگ تولند» ساخته شد كه اورسن ولز او را سريع‌ترين فيلم‌بردار هاليوود مي‌دانست. «
همشهري كين» در 9 بخش نامزد جوايز اسكار بود كه فقط در رشته‌ي بهترين فيلم‌نامه اصلي موفق به دريافت جايزه شد. اگرچه آكادمي اسكار توجه لازم را به اين فيلم نداشت، اما «همشهري كين» توانست در طول سال‌ها به‌عنوان بهترين فيلم تاريخ سينما شناخته شود. هرچند به تاخير افتادن زمان اكران و توزيع نامناسب فيلم موجب شد تا ميزان فروش آن چندان چشم‌گير نباشد.
در دهه‌ي 60 دانشكده‌هاي فيلم‌سازي از «همشهري كين» به‌عنوان واحد درسي استفاده مي‌كردند و تعدادي از بزرگان سينماي فرانسه چون «ژان لوك گدار» و «فرانسوا تروفو» از اين فيلم الهام گرفتند.
دومين فيلم بلند اورسن ولز «امبرسون‌هاي باشكوه» بود كه در سال 1942 براساس كتاب برنده‌ي جايزه پوليتزر نوشته‌ي «بوت تاركينگتون» ساخته شد. وي علاوه‌بر تهيه‌كنندگي، در اين فيلم ايفاي نقش نيز داشت. اورسون ولز فيلم بعدي خود را اثري مستند به نام «همه‌اش واقعيت است» در برزيل ساخت كه نيمي از بودجه‌ي يك ميليون دلاري آن را دولت آمريكا متقبل شد. اين فيلم به واقع يك تبليغ دوران جنگ براي دولت آمريكا بود تا كشور‌هاي آمريكاي لاتين را از اتحاد با ديگر قدرت‌ها منع كند.
پس از بازگشت به هاليوود، اورسن ولز با استقبال كمپاني‌هاي فيلم‌سازي همراه نشد كه علت اصلي آن عدم موفقيت دو فيلم قبلي وي بود. به‌همين دليل بار ديگر به كار در راديو رو آورد. از فيلم‌هاي بعدي اورسن ولز كه كارگرداني و بازيگري آن ها را برعهده داشت مي‌توان به «غريبه»(1946)، «بانويي از شانگهاي»(1948)، «آقاي آركادين»(1955)، «نشاني از شر»(1958)، «محاكمه» (1963)، «ناقوس‌هاي نيمه‌شب» (1966)، «قصه جاويدان»(1968) و «براي تقليد» (1975) اشاره كرد.
اورسن ولز در سال 1952 جايزه‌ي بزرگ جشنواره كن را براي «اتللو» دريافت كرد. در سال 1959 بهترين بازيگر كن شد و در سال 1966 جايزه‌ي بيستمين سال تاسيس جشنواره كن و جايزه بزرگ دستاورد فني اين جشنواره را كسب كرد.
در سال 1970 شير طلاي افتخاري ونيز به وي اعطا شد. او در سال 1971 جايزه‌ي اسكار افتخاري را گرفت. اورسن ولز در سال 1983 جايزه‌ي لوچينو ويسكونتي را از جوايز «ديويد دوناتلو» ايتاليا كسب كرد؛ در سال 1984 جايزه‌ي يك عمر دستاورد هنري را از انجمن كارگردانان آمريكا گرفت.
اورسن ولز روز دهم اكتبر 1985 در سن 70 سالگي در لس‌آنجلس درگذشت. وي با وجود آنكه در زمان خود كمتر مورد توجه قرار گرفت، امروزه يكي از كساني است كه از لحاظ جنبه‌هاي بصري سينما بسيار مورد تحسين است و فيلم «همشهري كين» او عنوان بهترين فيلم اول يك كارگردان در تاريخ سينما را در اختيار دارد.
در سال 2010 بود كه روزنامه‌ي گاردين در گزارشي اعلام كرد، يك پروژه‌ي فيلم گمشده متعلق به «اورسن ولز» سال‌ها پس از مرگ وي به پرده سينماها خواهد آمد. اين پروژه فيلم «آن سوي باد» نام دارد كه اورسن ولز در سال 1972 براي اولين‌بار آن را مقابل دوربين برد و بازيگران نامداري چون «جان هوستون»، «دنيس هوپر» و «كلود شابرول» قرار بود در آن ايفاي نقش كنند. اما اين فيلم به دليل كمبود بودجه و همچنين بيماري «اوسن ولز» نيمه‌تمام ماند، هرچند اين كارگردان بزرگ هرزمان پولي به‌دست مي‌آورد، سكانس‌هايي از آن را مقابل دوربين مي‌برد.
اين پروژه فيلم هرگز به پايان نرسيد و پس از مرگ «اورسن ولز» براي هميشه به كنار گذاشته شد. اما «كنت سيدل»، وكيل مدافعي كه به دنبال دريافت حق ساخت اين فيلم است اعلام كرد ساخت اين پروژه به‌زودي آغاز مي‌شود و علاقه‌مندان سينما قادر به تماشاي آخرين دستاورد «اورسن ولز» خواهند بود.
ایسنا
