« بخشنده » نام رمانی بسیار مشهور به قلم خانم لوئیس لوری می باشد که در سال 1993 منتشر دو موفق به دریافت جوایز ادبی بسیار نیز گردید. « بخشنده » علاوه بر موفقیت هایی که در زمینه جوایز ادبی کسب کرد، به فروش بسیار خوبی نیز در غرفه های کتابدست پیدا کرد و تبدیل به یکی از محبوب ترین کتاب های نوجوانان شد؛ گفته می شود که از کتاب خانم لوری بیش از 5.3 میلیون نسخه تا به امروز فروش رفته است که رقم قابل توجهی است. این کتاب همچنین در ایران نیز در سال 1379 از طریق انتشارات ” نشر سرچشمه ” به ترجمه کیوان عبیدی آشتیانی منتشر شد. شاید جالب باشد بدانید که کتاب « بخشنده » در ایران در سال 1380 از جانب نشریه « سلام بچه ها » با رای نوجوانان، به عنوان یکی از آثار برگزیده مورد تقدیر قرار گرفت. حال پس از گذشت 21 سال از انتشار کتاب و تلاش های بسیاری که در دو دهه ی اخیر به جهت ساخت یک اثر سینمایی از این اثر صورت گرفت و هر کدام از آنها به دلایلی منتفی شد، بالاخره نسخه سینمایی « بخشنده » به لطف تلاش های جف بریجز که خود یکی از تهیه کنندگان فیلم به شمار می رود، آماده شده و طرفداران این کتاب می توانند به راحتی اثر محبوبشان را اینبار بصورت فیلم سینمایی مشاهده نمایند.
« بخشنده » درباره جامعه ایی آرمانشهری ( اتوپیایی ) است که در آن همه چیز خوب پیش می رود و خبری از مشکلات روزمره زندگی نسل بشر به چشم نمی خورد. در این زمان، انسانها نه غم و غصه ایی دارند، نه جنگی دارند که زندگی آنان را به چالش بکشد و نه نگرانی از بابت تامین شدن زندگی شان دارند. این جامعه آرمانشهری بطور کامل غم را از مردم گرفته است و به نظر می رسد که آرامش مطلق این جامعه را فراگرفته باشد اما در عوض، این شهر بطور کامل توسط فردی که رئیس بزرگ خطابش می کنند ( مریل استریپ ) ایزوله شده است بطوریکه هیچکس قادر نیست از چارچوب تعیین شده ای که حاکم آن را معین کرده خارج گردد. در واقع این حاکمان هستند که می گویند شما باید چه نگاه کنید، چه بپوشید و چطور رفتار کنید و بطور خلاصه، چطور روزگارتان را سپری کنید!
اما در این جامعه آرمانی، فردی به نام ” بخشنده ” وجود دارد که وظیفه دریافت و نگهداری خاطرات و واقعیت ها در ذهنش را دارد. این فرد که هم اکنون پیر و سالخورده است ( جف بریجز ) باید یک نوجوان را برای وظیفه « بخشندگی » تحت آموزش قرار دهد و اینجاست که گزینه مطلوبی به نام جوناس ( برنتون توایتس ) برای میزبانی خاطرات به او معرفی می شود تا تحت تعلیم های وی قرار بگیرد. اما جوناس پس از اینکه متوجه این واقعیت می شود که حکومت معنای واقعی زندگی را از بین برده ، ساز مخالفت کوک می کند و …
یکی از نکات مثبتی که در « بخشنده » به چشم می خورد، ترسیم جامعه اتوپیایی به شکلی دقیق و قابل درک برای مخاطبی است که شاید اصلاً هرگز نام کتاب « بخشنده » و لوئیس لوری را نشنیده باشد. یکی از سخت ترین کارهایی که فیلیپ نویس به عنوان کارگردان این فیلم مقابل خود می دید، ایجاد این جامعه عجیب با تمام تفاوت هایش با شرایط زندگی کنونی انسانها بود به شکلی که حتی مخاطبی که کتاب مذکور را هم نخوانده باشد، بتواند چنین جامعه خطرناکی را متصور شده و درک کند. خوشبختانه نویس به خوبی موفق شده تا با بهره گیری از انواع تکنیک های سینمایی اعم از رنگ بندی مُرده فیلم تا نماهای باز اما بدون رنگ و روح و شادی، این جامعه اتوپیایی را به تصویر بکشد. در واقع می توان گفت که « بخشنده » از جهت کارگردانی هنری و فضاسازی و طراحی صحنه بسیار موفق عمل کرده و می تواند هر مخاطبی با هر رده سنی را راضی کند.
« بخشنده » در گام بعدی شخصیت های اصلی داستان را به ما معرفی می کند؛ شخصیت هایی که نوجوان هستند و عاری از هرگونه عشق و علاقه و خانواده و… می باشند. این افراد بی آنکه بدانند معنای زندگی از آنان گرفته شده ( آنها معنای خانواده را درک نمی کنند و عشق را نمی بینند و کاملاً یک ماشین زنده به نظر می رسند ) حول محور یکدیگر در حرکت هستند تا اینکه جوناسِ نوجوان که ناسازگار با محیط پیرامونش می باشد، برگزیده می شود تا تمام واقعیت ها را دریافت کند. خوشبختانه فیلیپ نویس عجله ای برای معرفی شخصیت های نوجوانش به مخاطب نداشته است و اجازه داده تا شخصیت آنها در طول زمان فیلم به مرور شکل بگیرد. این موضوع باعث شده تا مخاطب فیلم همواره منتظر اتفاقات جدیدی درباره این شخصیت ها باشد و در واقع منتظر هرگونه غافل گیری در داستان باشد. این تعلیق هوشمندانه تا لحظات پایانی فیلم به خوبی در داستان مشاهده می شود که بی شک یکی از نکات مثبت فیلم به شمار می رود.
اما در عین حال که باید « بخشنده » را اثری هوشمندانه توصیف کرد که قطعاً مشاوره ها و زمان زیادی برای به تصویر کشیدن این جامعه بی غم صورت گرفته، باید اشاره کرد که در نهایت این داستان قرار هست در برگیرنده دنیای نوجوانان و دغدغه های اصلی ذهن آنان باشد و اثری بزرگسالانه محسوب نمی شود. البته رمان خانم لوئیس لوری در زمان انتشار انتقادات نسبتاً زیادی را بابت محتوای نه چندان مناسبش برای کودکان و نوجوانان به خود دید ( محتویاتی که بسیاری معتقد بودند کودکان و نوجوانان برای شنیدن و دانستن در مورد آن هنوز کوچک هستند ) اما با اینحال قهرمان داستان « بخشنده » نوجوانی است که قرار هست به دل سیستم بزند و آن هم نه بصورت هوشمندانه بلکه تا حد زیادی بر پایه کلیشه های ژانر ” ضد سیستم ” که اینبار با سر و شکلی ” تینیجری “ همراه است.
جوناس در فیلم نماینده قشر نوجوان جامعه می باشد که تمامی کمبود های اجتماعی کنونی را در قالب یک داستان آینده نگرانه متصور شده است و برای جنگیدن و بدست آوردن تمام این کمبود ها ( عشق و خانواده و… ) به مبارزه با سیستم برخواسته است. همانطور که اشاره کردم رمان « بخشنده » در اصل کتابی مخصوص دنیای کودکان و نوجوانان هست و نباید انتظار چندانی از بابت درونمایه های بزرگسالانه از فیلم داشت. این دنیا، دنیای نوجوانان است و قهرمانش نیز نوجوانی خوش قد و قامت است که به قول دوست دخترش به نام فیونا ( اودایا راش ) همه چیز را می داند!
در میان بازیگران فیلم که چهره های مشهور زیادی در آن یافت می شوند، مریل استریپ در نقش رئیس بزرگ بهرحال مریل استریپ هست! استریپ مانند همیشه استاندارد را رعایت می کند و مخاطب را ناامید نمی کند. جف بریجز در نقش بخشنده سالخورده و با تجربه، بازی بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشته است و می توان گفت که بهترین انتخاب ممکن برای این نقش بوده است. برنتون توایتس در نقش جوناس که قهرمان داستان می باشد، می تواند انتخاب خوبی محسوب شود و نوجوانان هم قطعاً از انتخاب او راضی خواهند بود. کتی هولمز هم که پس از جدایی از تام کروز و حواشی بسیاری که این جدایی به همراه داشت توجه رسانه ها را کمتر به خود می بیند و طبیعتاً در سینماها هم روند نزولی را تجربه می کند، در نقش مادر قانع کننده به نظر می رسد. البته بیش از آنکه بازی هولمز در « بخشنده » به چشم بیاید، مشاهده آثار چین و چروک بر روی صورتش می تواند نکته قابل توجهی باشد که نشان می دهد کتی هولمز نسبت به سالهای گذشته بسیار شکسته تر شده است. همچنین در میان بازیگران فیلم می توانید ردپایی از تیلور سوییفت را هم در نقش رزماری بیابید که کار خاصی در داستان برای انجام دادن ندارد اما بهرحال مشاهده اش در جایی به جز استیج های موسیقی و مراسم های موسیقی MTV می تواند که جالب باشد!
« بخشنده » اثری قابل قبول است که در دنیای سراسر کلیشه نوجوانان قافیه را نباخته و حرف هایی برای گفتن دارد. شاید راز موفقیت ( نسبتاً ) « بخشنده » در این باشد که از رمانی اقتباس شده که یکی از بهترین های دهه ی 90 محسوب می شده و به حدی جالب بوده که در دنیای سینما هم بتواند ” غیر کتابی ها ” را به خود جذب کند. « بخشنده » جامعه آمارنشهری که لوئیس لوری درباره آن نوشته بود را به خوبی به تصویر کشیده است اما اینکه مخاطب بتواند با شخصیت های نوجوان داستان ارتباط برقرار کند و پرداخت نسبتاً کلیشه وار آنان را تحمل کند، سوالی است که فقط با تماشای فیلم می توان پاسخ آن را دریافت. در مجموع فکر می کنم که « بخشنده » به یکبار دیدنش می ارزد.
منتقد : میثم کریمی
این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.
به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!
بخشنده : The Giver
کارگردان : Phillip Noyce
نویسنده : Michael Mitnick
بازیگران :
Jeff Bridges…The Giver
Meryl Streep…Chief Elder
Brenton Thwaites…Jonas
Alexander Skarsgård…Father
Katie Holmes…Mother
Taylor Swift…Rosemary
و…
ژانر : درام
رده سنی : PG-13 ( مناسب برای افراد بالای 13 سال)
زمان : 97 دقیقه