نقد و بررسی فیلم مرتد (Heretic)

لحظات جذاب در فیلم ترسناک مذهبی «Heretic» ساخته اسکات بک و برایان وودز، به آقای رید مربوط می‌شود، یک متخصص مذهبی که با قانع‌کنندگی تأثیرگذاری توسط هیو گرانت، در حال مبارزه فکری با دو مبلغ جوان مذهبی به جریان می‌افتد.

گرانت که چشمان مشتاق و لبخند بازیگوشش برنده قلب بریجت جونز رنه زلویگر و آنا اسکات جولیا رابرتز (در «ناتینگ هیل») بود، از جذابیت خاص خود برای آزمایش مرزهای اعتقادات این مبلّغان جوان استفاده می‌کند. او شخصیت خود را، یک گوشه‌نشین بدذات، با روحیه‌ای نیک‌خواهانه پر می‌کند که به‌زودی به دام‌افکن نگران‌کننده‌ای تبدیل می‌شود. «Heretic» که در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو پیش از اکران در سینماها در 15 نوامبر به نمایش درآمد، گرانت را به‌عنوان یک شرور قانع‌کننده به نمایش می‌گذارد و شما را به این فکر وامی‌دارد که چرا او نقش‌های بیشتری ازاین‌دست را بازی نکرده است.

آقای رید از آن دسته افرادی است که نگاه شدید و شوخی‌های نامناسبش شخصیتی عجیب را نشان می‌دهد که در ابتدا طبیعی است که نادیده گرفته شود. این همان چیزی است که برای خواهران پکسون (کلاو ایست از «فیبلمن») و بارنز (سوفی تاچر از «یلو جکتس») اتفاق می‌افتد، دو مبلّغی که توسط شعبه کلیسای عیسی مسیح و قدیسان آخرالزمان برای تبدیل این روح کنجکاو به کار گمارده شده‌اند. وقتی زنان به خانه‌اش می‌رسند – در بالای یک پله کوهی شیب‌دار که به سبک فرانک لوید رایت در تپه‌ای سبز ادغام شده – باصداقت و گرمی آقای رید آرام می‌شوند. اکثر مردم با مبلّغان مانند طاعون رفتار می‌کنند. صحنه‌ای اولیه که در آن خواهر پکسون به طور عمومی تحقیر می‌شود، موقعیت آن‌ها را در این جامعه را به تصویر می‌کشد.

اما آقای رید متفاوت است. او خواهران پکسون و بارنز را به داخل دعوت می‌کند، به آن‌ها اطمینان می‌دهد که همسرش در خانه است (به دلیل این که زنان مؤمن نمی‌توانند تنها با یک مرد باشند) و حتی پای بلوبری به آن‌ها پیشنهاد می‌دهد. اهمیتی ندارد که حرکات او نشانه‌هایی از شرارت را نشان می‌دهد، اینکه نمی‌تواند از نگاه‌کردن به علامت جراحی روی بازوی خواهر بارنز دست بردارد یا اینکه سؤالات شخصی‌تر بپرسد. توجه او به ایمان آن‌قدر نادر است (او نسخه حاشیه‌نویسی شده خود از کتاب مقدس مؤمنان را در اختیار دارد) که خواهران پکسون و بارنز تصمیم می‌گیرند که نگرانی‌های خود را نادیده بگیرند.

بک و وودز که بیشتر به‌خاطر خلق «یک مکان ساکت» شناخته می‌شوند، به طور مطمئن چالش‌های اولیه «Heretic» را تنظیم می‌کنند. با همکاری با فیلم‌بردار قدیمی خود، پارک چان – ووک، چونگ – هون چونگ و طراح تولید «بازی‌های گرسنگی» فیلیپ مسینا، این دو کارگردان بر جزئیات عجیب خانه آقای رید تمرکز می‌کنند تا یک لحن تسخیرکننده ایجاد کنند. کاغذدیواری – الگوی زرد بیمارگونه – به همراه عدم وجود پنجره‌ها و چیدمان دقیق مبلمان، در ذهن ما و دختران درباره قابل‌اعتماد بودن میزبانشان تردید ایجاد می‌کند.

هر چقدر خواهران پکسون و بارنز با آقای رید صحبت می‌کنند، فضای خانه ترسناک‌تر می‌شود. اشتیاق رید به سمت فشار می‌زند، نشانه‌ای که به‌ویژه بارنز را با وضعیت خطرناکشان آگاه می‌کند. آقای رید خود را به‌عنوان نوعی وسواس مذهبی، یک محقق خودآموخته ایمان و باور معرفی می‌کند. مطالعات او را به برخی نتیجه‌گیری‌های نگران‌کننده رسانده است که در یکی از صحنه‌های سرگرم‌کننده و متمایز «Heretic» برای پکسون و بارنز ترسیم می‌کند؛ صحنه‌ای که شامل مونوپولی، جار جار بینکس، رادیوهید و هالی‌ها است.

گرانت افکار طولانی‌اش را با آرامش یک استاد و سرعت یک متعصب ارائه می‌دهد. او در اتاق پشتی، جایی که مهمانانش را جمع کرده، قدم می‌زند و وسایل را برای بیان منظورش به نمایش می‌گذارد. چونگ از نماهای هوایی برای ضبط میز کار آقای رید استفاده می‌کند – یک نمایش منظم از متون مذهبی و نسخه‌های بازی مونوپولی – که یادآور یک تریپتیک رنسانس است.

«Heretic» در این لحظات اولیه بسیار جذاب است که شامل ورود پکسون و بارنز و همچنین ارائه آقای رید می‌شود. بازی‌های ایست و تاچر نقش بزرگی در ایجاد تعلیق دارند. اگر گرانت شرور زیرک باشد، این بازیگران قهرمانان ترسناک باهوش هستند که ارزش حمایت دارند. یک انتقال جذاب اتفاق می‌افتد زمانی که آقای رید به طور فکری این زنان را غافلگیر می‌کند که ایمانشان به شدیدترین شکل آزمایش می‌شود. خواهر بارنز با مشاهدات تیزبین و انتقاد بی‌پروا از منطق آقای رید ما را جذب می‌کند. اما به‌زودی شاهد تاچر هستیم که به طور هوشمندانه از سادگی ظاهری پکسون در طول فیلم بهره‌برداری می‌کند.

مانند «ارزیابی»، یک اثر دیگر در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو امسال، «مرتد» به‌عنوان یک درام اتاق سه‌نفره بسیار جذاب است. بک و وودز در ابتدا به نظر می‌رسد که قصد دارند به مشکلات دین مدرن بپردازند، اما روایت آن‌ها هرگز به طور کامل در انتقادشان پیش نمی‌رود. وقتی آقای رید از سخنرانی‌هایش به سمت ترفندهای ترسناک و شرورانه‌تر می‌رود، «مرتد» نیز از آتشین‌ترین نظریاتش فاصله می‌گیرد. درحالی‌که این موضوع هیجان تماشای شخصیت گرانت را در لذت‌بردن از هوش فرضی‌اش کاهش نمی‌دهد، اما این کار باعث می‌شود که این پروژه ناامیدکننده سطحی باشد. یک خط داستانی با یک رهبر مذهبی که به دنبال جستجوی صادقانه برای دختران گمشده است نیز به جایی نمی‌رسد و تنها به یک شوخی سطحی تبدیل می‌شود که قبلاً به شکل بهتری در فیلم انجام شده است.

در نهایت رابطه بین پکسون، بارنز و آقای رید در طول «Heretic» جذاب‌ترین بخش فیلم باقی می‌ماند. حتی زمانی که فیلمنامه به سمت بخش‌های ناامیدکننده می‌رود – با مبادله تندخویی بالقوه برای نتایج خنثی‌تر – بازی موش و گربه آن‌ها ما را کنجکاو و مشتاق نگه می‌دارد.

مترجم: نگین میناسیان

نمره: 7/10

منبع: هالیوود ریپورتر