« 12 مرد خشمگین » آئینه کامل اجتماع آمریکا در دهه ی 60 است. سیدنی لومت با وسواس تمام فیلمی را کارگردانی کرده که تک تک دیالوگهایش تیز و نیش دار است و همه قشر جامعه اعم از روشنفکر و پولدار و … را به تمسخر می گیرد و به تماشاگر ثابت می کند که در پشت نقاب این انسانهای متمدن چهره ایی بسیار زشت و نادان قرار دارد که همین نادانی باعث از دست رفتن جان و زندگی مردم می شود. « 12 مرد خشمگین » را می توان از بعضی لحاظ آغازگر بحث انتقاد در سینما به حساب آورد. مسئله که در آن دوران چندان مورد توجه نبود اما سیدنی لومت با جسارتی مثال زدنی فضای جامعه بزهکار آمریکا را در « 12 مرد خشمگین » در قالب 12 مرد که هرکدام نماینده قشری از جامعه بودند به تصویر کشید.
داستان :
پسرکی جوان با چاقو پدر خود را به قتل می رساند و سپس دستگیر شده و بلافاصله به دادگاه آورده می شود تا برایش مجازاتی تعیین شود. در این دادگاه که از 12 هئیت منصفه تشکیل شده ، همگی اعضاء بر گناهکار بودن این فرد تاکید دارند به جز اعضای شماره 8 که معتقد است باید با دید بازتری به قضیه نگاه کرد و…
کارگردان: لومت در دوران زندگی هنری‌اش بیش از ۵۰ فیلم ساخته‌است و از برجسته‌ترین آنها می‌توان به ۱۲ مرد خشمگین (۱۹۵۷)، بعد از ظهر سگی (۱۹۷۵)، شبکه (۱۹۷۶) و حکم (۱۹۸۲) اشاره کرد که برای لومت ۴ نامزدی اسکار بهترین کارگردانی را به همراه داشته‌اند. طبق ادعای دانشنامهٔ هالیوود، لومت یکی از پرکارترین کارگردانان سینمای دوران مدرن است و میانگین ساخته‌های او از سال ۱۹۵۷ به این سو رقمی بیش از ۱ فیلم در هر سال بوده‌است. لومت به واسطهٔ توانائی در جذب بازیگران بزرگ به پروژه‌هایش شناخته شده‌است. نگرش او به مسائل مالی پروژه‌ها، هدایت درست هنرپیشه‌ها، داستان سرایی قوی و استفاده از دوربین به‌عنوان ابزاری در جهت تاکید بر تم اثر، نقاط قوت او هستند. سیدنی لومت کار هنری‌اش را در نیویورک اما خارج از محفل تئاتر برادوی آغاز کرد و به‌زودی به یکی از کارآمدترین کارگردانان تلویزیون تبدیل شد. او در سال ۱۹۵۷ اولین اثر سینمایی خود با نام ۱۲ مرد خشمگین (که اغلب بعنوان بهترین اثرش هم شناخته می‌شود) را ساخت. یکی از نتایج ساخت این فیلم شناخته شدن لومت به عنوان سردمدار اولین گروه کارگردانان تلویزیونی که با موفقیت به سینما پیوستند بود. لومت در سال ۲۰۰۵ «جایزهٔ اسکار افتخاری» را به خاطر خدمات درخشان‌اش به فیلم‌نامه‌نویسان، نقش‌آفرینان و هنر تصویر متحرک دریافت کرد. وی در سن ۸۶ سالگی بر اثر سرطان غدد لنفاوی درگذشت.
بازیگران:
هنری فوندا: یکی از محبوب ترین بازیگران تاریخ هالیوود که مورد توجه اکثر خانمهای زمان خودش بود!. هنری فوندا علاوه بر زندگی پرحاشیه اش ، بازیگر بسیار خوبی هم بود. وی بازی را از تئاتر آغاز کرد و سپس به سینما آمد و توانست در فیلمهای « آقای لینکن جوان » ، « خوشه های خشم » و « 12 مرد خشمگین » بدرخشد. اما علی رغم بازی های به یاد ماندنی اش ، او تا یک سال قبل از مرگش نتوانست طعم شیرین اسکار را بچشد. فوندا یک سال قبل از مرگش در سال 1982 به دلیل بازی فوق العاده اش در فیلم « در کنار برکه ی طلایی » موفق شد اسکاری دریافت کند ولی خودش به علت بیماری نتوانست جایزه اش را بگیرد و بجای او دخترش جین فوندا این جایزه را دریافت کرد.
نکاتی که درباره « 12 مرد خشمگین » نمی دانید:
« 12 مرد خشمگین » در سال 2008 از طرف بنیاد فیلم آمریکا به عنوان دومین فیلم دادگاهی تاریخ سینما برگزیده شد!
سیدنی لومت بعد از اتمام ساخت فیلم بازیگرانش را در یک اتاق جمع کرد و آنها را وادار کرد تا دیالوگهایشان را بدون مکث بازگو کنند! ظاهرا دلیل این امر این بود که وی می خواسته بازیگرانش موقعیت شخصیت هایشان را با جان و دل حس کنند!.
هنری فوندا به دلیل آنکه فکر می کرد این فیلم می تواند فروش خوبی داشته باشد، تصمیم گرفت تا تهیه کنندگی آن را برعهده بگیرد و همینطور هم شد. اما بعد از اکران فیلم و مشاهده عدم استقبال تماشاگران از کار خود به شدت پشیمان شد.
بازیگران در « 12 مرد خشمگین » نامی ندارند و از ابتدا تا به انتها آنها را براساس شماره ایی که دارند صدا می کنند!. در این بین تنها هنری فوندا و جوزف سویینی هستند که در لحظاتی تماشاگران را آگاه می کنند که نامشان به ترتیب دیویس و مک کاردل است.
فوندا هرگز عادت نداشت تا خودش را بر روی پرده سینما ببیند برای همین از تماشای فیلم به همراه عوامل ،پیش از اکران عمومی انصراف داد اما بعداً به سیدنی لومت گفته بود : “سیدنی این فیلم آخرشه!” از 12 عضو هئیت منصفه تنها عضو شماره 5 یعنی جک کلاگمن تاکنون در قید حیات باقی مانده است. بودجه ساخت فیلم تنها 350 هزار دلار بوده. شاید باور نکنید اما این فیلم 21 روزه ساخته شده است! فیلم در 3 رشته کاندید اسکار شد که همه را به فیلم « پلی بر روی رودخانه کوای » باخت. در کل فیلم در 365 شات برداشت شد اگرچه « 12 مرد خشمگین » در گیشه موفق نبود و حتی نتوانست سرمایه هنری فوندا را بازگرداند ، اما فوندا همواره با احترام از این فیلم یاد کرد و همیشه گفت که « 12 مرد خشمگین » بهترین فیلمی بوده که تهیه کرده است.
منتقدان چه گفتند ؟
راجر ایبرت : دلیل تماشای « 12 مرد خشمگین » کشمشکش های شخصیت ها ، دیالوگ و بازیگری است. دن جاردین : محکم و استوار، یک هنر جامعه شناسی دقیق!
آیا « 12 مرد خشمگین » به فارسی دوبله شده است؟
بله. در دوبله فارسی این اثر استاد ناصر طهماسب بجای هنری فوندا صداپیشگی کرده است و کاملا هم در کالبد نقشش فرو رفته. تُن صدای استاد طهماسب بنا به شرایط دادگاه مدام در حال تغییر است و به زبان ساده تر استاد طهماسب در این اثر به خوبی در جاهایی که احتیاج به تاکید داشته داد و فریاد راه انداخته و در جاهایی هم با زبانی طنزگونه به سخن وری پرداخته است.در یک کلام می توان گفت که ناصر طهماسب یگانه ستاره هنر دوبله در این فیلم است. دُرسا کیانفر
