نقد و بررسی فیلم Salmon Fishing in the Yemen (ماهیگیری سالمون در یمن)

« ماهیگری سالمون در یمن » براساس اولین رمان آقای پُل توردی با نامی مشابه ساخته شده است. احتمالاً شما هم بعد از خواندن نام این فیلم یکجورایی این حس در شما بوجود آمدهکه قصد تماشای یک فیلم عجیب و غریب آسیایی را دارید که فرصت اکران را در آمریکا را بدست آورده است اما باید خدمتتان عرض کنم که این فیلم یک درام – کمدی ( البته من با رومانس – کمدی در مورد این فیلم بیشتر موافق هستم ) است که داستانش در شرایطی متفاوت با درام – کمدی های کنونی سینما رخ می دهد. داستان « ماهیگری سالمون در یمن » در کشور یمن اتفاق می افتد (البته به دلائل وقوع نا آرامی در یمن و مشکلاتی که برای گروه فیلمسازی در این کشور به وجود می آمد ، از لوکیشن های لندن ، اسکاتلند و مطابق معمول ، مراکش استفاده شده ) و ما در خاک آن کشور با یک زن و مرد آشنا می شویم که در شرایط پرورش ماهی قزل آلا در یمن، سعی می کنند تا نظر مثبت یکدیگر را هم صید کنند!

داستان فیلم درباره دکتری به نام آلفرد جونز ( با بازی اوان مک گرگور ) هست که به عنوان کارشناس شیلات در بریتانیا مشغول به کار است. دکتر جونز در شغل خود فرد شناخته شده ای است و دولت هم از وجود او نهایت استفاده را می برد اما یک پیشنهاد عجیب از طرف یک شیخ یمنی سبب می شود تا زندگی او دچار فراز و نشیب هایی شود. به تازگی یک شیخ ثروتمند یمنی به محمد ( اَمر ویکد ) که علاقه خاصی به ماهیگری سالمون ( سالمون را شاه قز آلای دریایی هم عنوان می کنند که ماهی فوق العاده شَری هم هست! این ماهی بسیار گران قیمت در آبهای شور زندگی می کند اما معمولاً برای تخم گذاری به آب های شیرین می رود ) دارد، تصمیم می گیرد تا این صنعت را با هزینه ای گزاف به کشورش، یمن منتقل کند تا در این منطقه گرمسیر هم ماهیگری سالمون رونق پیدا کند! دکتر جونز از طرف نماینده شیخ که دختری زیبا به نام هریت ( با بازی امیلی بلانت ) است ، آگاه می شود که باید این پروژه را به انتها برساند اما اینکار از نظر دکتر جونز غیرقابل انجام است و…

« ماهیگری سالمون در یمن » همانطور که احتمالاً تا الان حدس زده اید، درباره ماهی و ماهیگری است و اگر می خواهید که از فیلم لذت کامل ببرید باید جزو طرفداران ورزش ماهیگری و قلاب آن باشید! فیلم در لحظاتی چنان به عمق آب می زند که گویی در حال تماشای یک مستند دریایی هستید. به عنوان مثال ما در یک سکانس نسبتاً طولانی شاهد تماشای حرکت ماهی ها در داخل آب هستیم که از جمله سکانس های خسته کننده فیلم به شمار می آید و می تواند تا حدود زیادی انرژی شما را سلب کند! البته تاکید می کنم که اگر علاقه مند به دنیای آبزیان زبان بسته باشید به راحتی می توانید از این دست صحنه های زیبای فیلم لذت ببرید اما اگر مثل من چندان میانه ای با تماشای بالا و پائین رفتن ماهی ها در آب ندارید ( حداقل هنگامی که در حال تماشای مستند نیستم! )، تماشای این قبیل سکانس ها در « ماهیگری سالمون در یمن » می تواند ناخودآگاه باعث این مسئله شود که به موبایلتان نگاهی بیندازید تا ببینید کسی چیزی برایتان فرستاده یا نه !

البته به غیر از این نکته خسته کننده ( برای من )، « ماهیگیری سالمون در یمن » در بخش داستانی و بخصوص رابطه عاطفی میان دکتر جونز و هریت بسیار موفق عمل کرده. احتمالاً کسانی که آشنایی قبلی با نحوه زیست آبزیان دارند از خود سوال خواهند کرد که چگونه یک شاه قزل آلا می تواند در منطقه گرمسیر در خاورمیانه پرورش پیدا کند؟! یا اینکه اصلاً به چه دلیل مردمِ یمن به ماهیگری سالمون تا بدین حد علاقه مند هستند!؟ خوشخبتانه فیلم این سوالات را بی پاسخ به حال خود رها نمی کند و در جریان فیلم همگی آنها را با استناد به دلائل نسبتاً قابل قبولی پاسخ می دهد.

اما یکی از نکاتی که همواره فیلمهای غربی درباره مسلمانان در خود داشته، برتری های سیاسی و فرهنگی غرب بر مسلمانان بوده. خوشبختانه در « ماهیگری سالمون در یمن » خبری از کنایه های سیاسی و تحقیرهای فرهنگی رایج غربی نیست. به عنوان مثال در یکی از سکانس های فیلم ما شاهد بروز تغییر و تحول در درون شخصیت دکتر جونز بعد از مشاهده نماز خواندن مسلمانان در یمن هستیم که به واسطه مقایسه آن با معنویات مردم کشورش صورت می گیرد . فیلم همچنین در قبال فرهنگ مردم یمن بجای استفاده از ابزار تحقیر ( که متاسفانه کاملاً باب شده ! ) ، احترام را به این فرهنگ پیشه کرده که باید به سازندگان بابت عدم ورود به این مباحث پوچ سیاسی تبریک گفت. هالستروم در « ماهیگری سالمون در یمن » بدون اشاره به جغرافیای متفاوت محل وقوع داستان، سعی در ایجاد یک رابطه عاطفی میان دو شخصیت اصلی فیلمش را داشته که در مجموع باید گفت به خوبی از عهده آن برآمده.

نقطه قوت فیلم و به عبارتی دیگر ، جذاب ترین دلیل تماشای « ماهیگری سالمون در یمن » رابطه میان دکتر جونز و هریت می باشد که کاملاً غیرقابل پیش بینی است. هالستروم با هوشمندی سعی کرده تا پرداخت این دو شخصیت را به نحوی انجام دهد که تماشاگر در هنگام تماشای این دو بر پرده سینما ، برقراری یک رابطه عاطفی میان آنها را در سر خود نپروراند چراکه دکتر جونز متاهل است و هریت هم که یک دوست پسر دارد که به افغانستان فرستاده شده و وضعیت مشخصی ندارد. خوشبختانه هالستروم با تجربه فراوانی که دارد، موفق به خلق یک شیمی عالی بین این دو شخصیت پا در هوا شده است. شما در خلال تماشای فیلم هرگز نمی توانید حدس بزنید که در نهایت چه اتفاقی بین هریت و دکتر جونز ( اسم دکتر جونز من را یاد یکی از گروه های معروف موسیقی غربی می اندازد! ) رخ خواهد داد. فیلم درست در لحظاتی که انتظار می رود رابطه بین هریت و دکتر جونز را وارد مرحله تازه ای کند، ناگهان بحث همسرِ عجیب و غریب جونز و یا دوست پسر مفقود شده هریت در افغانستان را پیش می کشد و با استفاده از این مسئله تا به انتها تماشاگر را به این موضوع که آیا این دو بر روابط گذشته خود پایدار باقی می مانند یا رابطه ی جدید را آغاز می کنند،کنجکاو نگه می دارد. البته این روش در اواسط فیلم کمی رنگ تکراری به خود می گیرد و جذابیت خود را از دست می دهد اما نگران نباشید چراکه فیلم بالافاصله قاب دوربین را با حرکت ماهی ها پر می کند!

بازیگران در « ماهیگری سالمون در یمن » بهترین نمایش ممکن را ارائه داده اند. اوان مک گرگور بعد از سالها حضور در طیف وسیعی از نقشهای اکشن و درام هالیوودی ، بالاخره آنچه را که می بایستی نشان دهد، در « ماهیگری سالمون در یمن » از خودش ارائه داده، او در این فیلم لهجه آمریکایی ( که با هر بار حضور در یک اثر هالیوودی، تماشاگران وی را به جهت ادای غلط کلمات مسخره می کنند! ) ندارد و بسیار راحت تر از گذشته نقش اش را بازی کرده است. البته معتقد هستم که نقشهای شبیه به دکتر جونز را باید اختصاصاً برای هیو گرانت انگلیسی در نظر بگیرند چرا که هم از لحاظ توفیق در گیشه بسیار مناسب هست و هم اینکه تماشاگران به بازی او در چنین نقشهایی – هرچه قدر هم که بد باشد- راضی هستند! اِمیلی بلانت هم در نقش هریت عالی است. تماشای بلانت با کِتری و قوری بسیار تماشایی هست!

در نهایت باید بگویم که « ماهیگیری سالمون در یمن » درامِ – کمدی جذابی است که می تواند طرفداران این ژانر را راضی کند. فیلم یک اوان مک گرگور و امیلی بلانت دارد که از همیشه بهتر هستند و شیمی بین این دو هم راضی کننده از آب درآمده؛ آیا دلیل دیگری برای تماشای این فیلم می خواهید؟!