به گزارش مووی مگ به نقل از بانی فیلم، « كالسكه» روي پرده آمده و اين بار هم آرش معيريان يك قصه ساده را با زباني طنز براي مخاطب تعريف كرده است.
به بهانه اين اكران، با اين كارگردان گفت و گويي داشتيم تا بدانيم رويكردهاي امروز او در سينما هنوز هم مخاطب محور است و اگر روزي سليقه تماشاگران با فيلم هاي او همخوان نباشد، چه مي كند؟
فيلمتان در حالي اكران شده كه كمتر از يك ماه تا شروع جشنواره فيلم فجر، فرصت باقي مانده است و هميشه اين نوبت از سال، به مذاق صاحبان آثار خوش نميآيد. نظر خودتان در اين باره چيست؟
–من به عنوان كارگران تخصص زيادي در مورد شرايط اكران و زمان آن ندارم. بخش توليد در سينما يك بخش مشخص و تخصصي است واكران هم جدا از فرآيند توليد يك بخش ويژه است و دانش خود را ميطلبد. به همين دليل نظر خاصي در اين مورد ندارم. اكران مناسب به توانمندي تهيه كننده و پخش كننده و شرايط تبليغات ربط دارد. اگر يك فيلم، خودش از ويژگيهاي تماشاگرپسند بهرهمند باشد و تبليغات مناسبي براي آن صورت بگيرد در هر فصلي ميتواند اكران خوبي داشته باشد. اگر فيلم به عنوان يك كالاي فرهنگي و محصول رسانهاي به درستي به مردم معرفي شود موفق ميشود مردم را به سالنهاي نمايشدهنده بياورد. پس از ورود تماشاگر به سالن سينماست كه مسووليت كارگردان در برابر او شروع مي شود. تا جايي كه از مديران سالنهاي سينما شنيدهام اغلب تماشاگران از فيلم راضي بودهاند.
كمدي، ژانري بود كه در دهه 80 مخاطب بسيار داشت. چند سالي است كه ذائقه مردم به سمت سينماي اجتماعي سوق پيدا كرده است. جالب است كه شما در اين شرايط باز هم فيلم طنز ميسازيد.
–سينما از لحاظ تأثيرگذاري بر مخاطب، موضوعي نيست كه بتوان فرمولي براي آن در نظر گرفت. در هر جامعهاي تنوع سليقهاي و مزاج وجود دارد و هر فيلمي اعم از كمدي، تراژدي، اجتماعي، جنگي و … پاسخدهنده به يكي از توقعات مخاطب است. اينكه بخواهيم مرزبندي كنيم و موفقيت سينما را تنها به يك ژانر محدود بدانيم، صحيح نيست. هر فيلمي با هر كيفيتي و در هر ژانري دايره به خصوصي از مخاطبان را مورد توجه قرار ميدهد. در پاسخ به اين سوال كه چرا من به سراغ كمدي رفتهام بايد بگويم الان ديگر اينطور نيست كه كارگرداني به سراغ فيلمي برود. شرايط توليد سينماي ايران اينگونه است كه تهيهكننده به سراغ كارگردان ميآيد. همانطور كه ميدانيد من همه گونههاي سينمايي را تجربه كردهام. به موازات فيلم «كالسكه» يك سريال تاريخي كار كردم درباره زندگي «مولانا». در كنار اينها فيلم جنگي يا كودك را هم تجربه كردهام. اين خيلي واقعگرايانه نيست كه فكر كنيم كارگردان به سراغ سوژهاي ميرود. بيشتر كارگردان براي ساخت يك فيلم، دعوت ميشود. فيلم كمدي «كالسكه» هم به من پيشنهاد شد. متن را خواندم و خوشم آمد و شروع به كار كردم.
شما يكي از كارگرداناني هستيد كه هنوز ذائقه مخاطب را ارجحتر از سليقه شخصي خودتان در فيلمسازي، ميدانيد. در اين مورد صحبت كنيد.
–من در حوزه توليد بخش خصوصي قبل از هر چيز جلب رضايت مخاطب را در نظر ميگيرم و فكر ميكنم اين چيزي است كه با مرور كارنامه من نيز به خوبي مشهود است. ممكن است از جانب كساني با عنوان فيلمساز گيشه و تجاري مورد نقد هم قرار بگيرم اما هيچ ابايي ندارم از اينكه براي سينماي بخش خصوصي و نه دولتي مخاطب ساز باشم. هميشه اين الزام را براي خودم در نظر داشتهام كه مراقب نفع مالي و معنوي تهيهكنندهاي باشم كه دلسوز سينماست و از جيب خودش براي پروژهاي پول ميگذارد. سالن سينمايي كه با ظرفيت حداقل چهارصد نفر ساخته ميشود بايد يك سانس پر داشته باشد، بنابراين سليقه خودم به عنوان كارگردان، آخرين سليقهاي است كه به آن از سمت خودم توجه ميشود. سليقه مخاطب، آن هم مخاطب عام و نه خاص، اولويت كار من است. تا زماني كه من براي بخش خصوصي فيلم ميسازم اين جمله را بر زبان نميآورم كه «فيلم، فيلم من است و هر كسي دوست ندارد ميتواند آن را تماشا نكند.» به سليقه بزرگ ترين قشر مخاطب بايد احترام گذاشته شود تا وقتي تماشاگر به سالن سينما ميآيد به غير از ديدن كار، اين احساس را داشته باشد كه فيلمساز تلاش خودش را كرده تا حال و هوا، روحيه و ذائقه او را عوض كند و در نهايت با يك خرسندي از سالن خارج شود. من در حوزه بخش خصوصي هميشه يك فيلمساز اداري با نگاه فيلمسازي سرگرمكننده خواهم بود. البته در حوزه سينماي دولتي يا رسانه ملي با نگاههايي كه اقتضاي شرايط همانها ايجاب ميكنده، فيلم يا سريال ميسازم، هرچند كه آنجا هم مخاطب، سهم بسزايي در رويكرد من دارد.
در تركيب بازيگرانتان مهران غفوريان را داريد كه اخيراً كم كار شده. انتخابهاي شما در اين بخش، بر چه اساسي صورت گرفت؟
–من خلاقيت بازيگرانم را در اين فيلم ستايش ميكنم و اساسا همه كساني كه تا امروز با من كار كردهاند، نزد من ارزش و احترام زيادي دارند. با يك انگيزه و خواست حرفهاي به سراغ اين بازيگران رفتهام و همه آنان به خوبي از پس نقش خود برآمدند. شرايط زماني و مالي بازيگران هم در انتخاب شدن آنان سهم ويژهاي دارد. هميشه تلاشم در اين جهت بوده كه از توانمندي بازيگر در راستاي فيلم استفاده كنم. اينكه تا چه حد در باوراندن پرسوناژ به مخاطب موفق عمل كردهايم، به توانايي من به عنوان كارگردان و شخص بازيگر برميگردد. هر بازيگري از توانمندي و هنرمندي خاص خودش برخوردار است و وقتي قبول ميكند در فيلم من حضور داشته باشد بايد كاري كنم كه هم خودش در پايان از خروجي كارش رضايت داشته باشد و هم من از او به بهترين شكل ممكن در جهت در آمدن نقش استفاده كرده باشم.
اگر قرار باشد يك تم روايي براي «كالسكه» مشخص كنيد، آن چيست؟ مهاجرت؟
–نه وجه غالب فيلم، مهاجرت نيست و تنها به كمك آن به داستان ورود پيدا ميكنيم. تم كار، اعتماد است و اطميناني كه بايد بين زوجهاي جوان وجود داشته باشد. خردهداستانهاي دراماتيك فيلم به بهانه موضوع سفر، شكل ميگيرد يا افت و خيز پيدا ميكند. اين فيلم محدودتي در مخاطب هم قائل نميشود. اساساً ما وقتي ميخواهيم فيلمي را بسازيم، به طيفهاي مختلفي از تماشاگر فكر ميكنيم و «كالسكه» هم مثل اغلب فيلمهاي من با همه مردم و حتي كسي كه مليت ايراني ندارد، ارتباط برقرار مي كند.
به نظر ميرسد چندان هول و ولاي حضور در جشنواره و رقابتهاي اينچنيني را نداشته باشيد. چرا؟
–به نكته خيلي جالبي اشاره كرديد. من هيچ وقت تلاش نكردم به نيت حضور در جشنواره فيلم بسازم. اينطور كه از آمار و ارقام برميآيد، به نظر ميرسد برخي آثار تنها و تنها براي ديده شدنهاي جشنوارهاي ساخته ميشوند. اغلب آنها چهار-پنج ماه مانده به بهمنماه با يك ريتم تند و عجولانه توليد ميشوند تا اكراني با حداكثر12 نمايش در جشنواره داشته باشند و بعد هم فراموش ميشوند. البته خداي نكرده هيچ گاردي نسبت به جشنواره ندارم چون حضور جشنوارهها براي سينماي هر كشوري مغتنم است، اما به اين دليل كه انگيزههاي حضور در جشنواره كمي تغيير پيدا كرده و هويتش را به شكلي از دست داده، به جرئت ميگويم هرگز براي حضور در جشنواره فيلمي نساختهام و چنين قصدي را در آينده هم ندارم. اگر فيلمي في نفسه از قابليتهايي برخوردار باشد كه بتوان آن را در جشنواره شركت داد قطعا خوشحال ميشوم اما هرگز اينطور نيست كه تنها به سوداي حضور در جشنواره دست روي سوژهاي بگذارم كه مخاطبپسند نيست و در اكران عمومي هم موفقيتي به دست نميآورد. اولين چيزي كه براي من مهم است اين است كه فيلم بتواند در سينماي تهران و شهرستان اكران و ديده شود و مردم لذت ببرند. اگر قابليتهاي جشنوارهاي هم داشته باشد، اتفاق خوبي است اما اين چيزي نيست كه در اولويتهاي من قرار بگيرد.
به نظر ميرسد نفس كار هنري است كه براي شما اهميت دارد و حتي مديوم هم چندان مهم نيست، كما اينكه امسال در تلويزيون هم يك پروژه سنگين را پذيرفتيد.
–من براي رسانه ملي ارزش و اهميت خاص قائل هستم. هيچ كدام از نگاههاي موجود در بخش خصوصي را در ارتباط با رسانه ملي به عنوان يك مركز دولتي به كار نميبندم. صدا و سيما از ويژگيهاي خوبي برخوردار است كه مرا به عنوان يك فيلمساز بر آن ميدارد كه فرهنگسازي و تعالي هنر را در فيلمم لحاظ كنم. كار كردن در حوزه رسانه از نوعي تبحر، تخصص، نگاه فرهنگي و ارزشي متعالي و همسو با اهداف اخلاقي، اسلامي، ايراني و اجتماعي باشد. وقتي كسي فيلمسازي را به عنوان يك حرفه و نه صرفا دلمشغولي ميپذيرد علاقمند است كه در حوزه رسانه ملي فعاليت كند و فارغ از معيارهاي فريبنده گيشه نيز كار كند. فيلمساز در تلويزيون بايد به سمت و سويي پيش برود كه بتواند حرفي براي همه اقشار جامعه در سراسر كشور داشته باشد و صدا و سيما نيز از اين نظر حوزه حساس و دقيقي است و ما بايد با نگاهي هوشمندانه و دقيق به سمت فعاليت در آن برويم. با افتخار براي صدا و سيما كار ميكنم و اين چيزي است كه هميشه به آن اذعان داشتهام.
در پايان حرفي باقي مانده كه بخواهيد عنوان كنيد؟
–بخش مهمي از سينماي امروز دارد با سرمايه بخش خصوصي ساخته ميشود و وقتي فيلمي مجوز اكران پيدا ميكند قطعا همه خط قرمزهايش را پشت سر گذاشته و براي ديده شدن توسط مردم مجاز شمرده شده است. هزينه هاي تبليغات شهري از جمله بيلبوردها و پوسترها بسيار گران است و در حال حاضر صدا و سيما ميتواند مهمترين حمايتهاي تبليغاتي را براي سينما انجام دهد. مسوولان صدا و سيما نيز با توجه به دلسوزي و حساسيتي نسبت به مقوله سينما دارند حتما به اين موضوع واقف هستند، بنابراين آرزو ميكنم تلويزيون همچنان در زمينه پخش تيزر تلويزيوني، دلسوز و حمايتگر باشد و اميد را در دل تهيه كنندگان بخش خصوصي نگه دارد.
