نقد و بررسی فیلم دوزخ ( Inferno )

« دوزخ » قسمت سوم از سری داستانهای مشهور نویسنده دن براون است که به نسخه سینمایی مبدل شده است. دو قسمت قبلی این آثار با نامهای « رمز داوینچی » در سال 2006 و « فرشتگاه و شیاطین » در سال 2009 به نمایش درآمدند که « رمز داوینچی » توفیق بیشتری نسبت به قسمت دوم فیلم داشت. این سری از داستانها که به رمز گشایی از از تاریخ و کلیسا می پردازد، همواره توسط کلیسا مورد انتقاد قرار گرفته است.

داستان فیلم از جایی آغاز می شود که رمزشناس مشهور پروفسور رابرت لنگدن ( تام هنکس ) در بیمارستانی واقع در فلورنس ایتالیا به هوش می آید اما هیچ چیز از آنچه که بر او گذشته به خاطر نمی آورد جز اینکه نشانه هایی از خطر برای زمین حس می کند. در بیمارستان دکتر بروکس ( فلیسیتی جونز ) به سراغ او می آید تا به او این نکته را اعلام نماید که دچار بیماری فراموشی شده و می بایست توجه بیشتری به خود نماید. اما دیری نمی گذرد که قاتلی در بیمارستان به سراغ لندگن می آید اما او به کمک دکتر بروکس موفق به فرار می شود. آن دو بزودی متوجه می شوند که یک میلیارد بی اعصاب به نام برتراند ( بن فاستر ) قصد پالایش جمعیت کره زمین را دارد و…

نخستین قسمت از این سری فیلمها یعنی « رمز داوینچی » دقیقاً ده سال پیش به اکران درآمد و جنجال های فراوانی بابت پرداخت سوژه اش به پا کرد. در آن سالها سازندگان ( کارگردان ران هاواردی بود که قسمت سوم را هم کارگردانی کرده ) علی رغم ضعف هایی که در اقتباس داشتند، توجه بیشتری را متوجه کیفیت محتوای داستان کرده بودند. اما در نسخه سوم که ده سال بعد از آن ماجرا اکران شده، ما شاهد تغییر رویه داستان به یک تریلر محض هالیوودی هستیم که ارتباطش با کتاب « دوزخ » بیشتر شبیه به یک بهانه است.

در واقع در « دوزخ » ویژگی های مهم کتاب مورد تاکید فیلمساز نبوده بلکه ایجاد موقعیت های سینمایی اعم از تعقیب و گریز و گاهاً استفاده از جلوه های ویژه برای القای بیشتر هیجان به داستان تمرکز اصلی را فیلم شامل شده است. اینبار لنگدن و دکتر بروکس بیش از آنکه حرفی بابت مفاهیم بحث برانگیز و مورد مناقشه « دوزخ » داشته باشند، به شخصیت هایی مبدل شده اند که نیاز سازندگان برای به تصویر کشیدن زیبایی های اروپا را برطرف می نمایند. سازندگان بطور افراطی علاقه مند بوده اند تا در جغرافیایی که اثرشان را در آن فیلمبرداری کرده اند، تصاویر سازه های قدیمی شهر را بگنجانند که بدون کارکرد است و با کمی جستجو می توان ردپای پُر رنگ آژانس های مسافرتی را در این افراط گری یافت.

« دوزخ » در شخصیت پردازی نیز فراتر از دو قسمت قبل نمی رود و در لحظاتی حتی سقوط را تجربه می نماید. ارتباط میان آدمهای داستان هرگز گسترش پیدا نمی کند و تنها به تعقیب و گریز و سپس توضیحاتی مکفی درباره نشانه شناسی دانته می گذرد که خوانندگان کتاب نسخه بهتر آن را خوانده اند و تماشاگرانی هم که کتاب را نخوانده اند به راحتی خواهند توانست به جزئیاتی که شرح داده می شود آگاه باشند. با اینحال فیلم از نیمه دوم به بعد علناً نشانه شناسی ها را به حال خود رها می کند تا تبدیل به یک تریلر محض شود که هر لحظه در آن یکی دزدیده می شود و سپس یافت می شود و البته به اشتباه یک رابطه عاشقانه هم میان لنگدن و سینسکی نیز شکل می گیرد، عاشقانه ای که سر و ته مشخصی ندارد و خیلی زود فراموش می شود.

شخصیت های منفی داستان نیز در اینجا مانند رویه ای که در چند سال اخیر شکل گرفته، اهالی تکنولوژی هستند که پولشان در جیب زیادی کرده و قصد دارند نصف دنیا را بفرستند روی هوا تا کره زمین نفس بکشد! در سالهای اخیر آثار فراوانی نظیر « حالا من را می بینی 2 » و « کینگزمن » به نمایش درآمده اند که شخصیت منفی آنها میلیاردهای اینترنتی بوده اند و به نظر می رسد که تا مدتی معین، میلیاردها شخصیت های جذابی برای قرارگیری در نقش منفی باشند. این افراد در « دوزخ » نیز رفتاری قراردادی دارند؛ آنها خیلی دانا هستند اما در انتهای داستان مخاطب متوجه می شود که نادان مطلق از دنیا رفته اند!اما بدترین بخش « دوزخ » را می توان پایان غافلگیرکننده اش یافت که احتمالاً داد خوانندگان کتاب را در خواهد آورد چراکه در اینجا تغییراتی شکل گرفته و پایان کتاب ( که اتفاقا از نقاط برجسته کتاب بوده ) بطور کل به یک نسخه عجیب و غریب تغییر یافته است؛ پایانی قراردادی که فقط می شد در یک اثر تریلر خوشحال آن را گنجاند!

در میان تصاویر طبیعی زیبای اثر که در لوکیشن های تماشایی فیلمبرداری شده اند، تنها تام هنکس است که هنوز هم می تواند در یک فیلمنامه ضعیف درخشان ظاهر شود و توجهات را از آن خود نماید. هنکس با اینکه فرصت چندانی برای ارائه یک بازی درخشان در اختیار نداشته، اما روی هم رفته قابل قبول است. فلیسیتی جونز هم جز اینکه همراه باشد کار خاصی در فیلم انجام نداده، شخصیت های منفی داستان هم که مطابق الگویی آشنا رفتار کرده اند.

« دوزخ » چنانچه درباره کتاب آقای دن براون نبود می شد به عنوان تریلری که یکبار ارزش تماشا دارد از آن یاد کرد اما همین ارتباط اثر به کتاب معروفی که از آن اقتباس شده، باعث شده تا فیلم نه اقتباس وفاداری شود و نه ویژگی های سینمایی به درستی در آن بکار گرفته شود. شاید بتوان تنها برنده « دوزخ » را هانس زیمر دانست که قطعاتش در فیلم شیندنی هستند.

منتقد : میثم کریمی

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.

به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید