نقد و بررسی فیلم Captain America: The First Avenger( کاپیتان آمریکا : اولین انتقامجو )

تابستان امسال سال بسیار خوبی برای مارول و شخصیت های کمیکی اش بوده است؛ « ثور »، « فانوس سبز » و حالا نوبت « کاپیتان آمریکا » است که به سینماها وارد شود و طرفدارانش را خوشحال کند. درباره شخصیت کاپیتان آمریکا باید بگویم که او یکی از قدیمی ترین ( شایدم قدیمی ترین!) شخصیت های سری داستانهای کمیک است که حتی قبل از بوجود آمدن مارول هم حضور داشته است. کاپیتان آمریکا، آمریکایی ترین اَبرقهرمانی است که تابحال در داستانهای کمیک بوجود آمده و اصول کلی و کالبد شکافی شخصیت اش هم براساس فرهنگ عمومی آمریکا تعریف می شود. وی در دهه ی 40 میلادی که اوج دوران جنگ جهانی و همچنین جنگ آمریکا با ژاپن بود، به مبارزه با این 2 می پرداخت و همیشه هم آمریکا را سرافراز می کرد!. بعد از اتمام این جنگها نوبت به جنگ سرد بود که کاپیتان آمریکا را به سوی خودش بکشد. بعد از کمرنگ شدن جنگ سرد، کاپیتان آمریکا نسبتاً بیکار شد و خالقین این کمیک تصمیم گرفتند تا بیشتر به بُعد انسانی و اجتماعی این شخصیت بپردازند و او را دخیل در زندگی روزمره مردم کنند!. مهمترین بخش این قسمت از کاپیتان آمریکا هم مربوط به رسوایی واترگیت آمریکا می شود که جناب آقای کاپیتان آمریکا را یجورایی افسرده می کند! به همین دلیل قید کاپیتان بودن را می زند اما بعد از مدتی به عشق مردم باز هم باز می گردد تا کایپتان شود. اما مضحک ترین بخش حضور این شخصیت در اوایل دهه ی 80 میلادی رقم خورد. در این سالها چون مردم آمریکا درگیر یکجور حس وطن پرستی عمومی شده بودند، کاپیتان آمریکا هم در پیروی از آنها بجای اینکه به جنگ بدخواهان آمریکا برود ، شروع به دادن شعارهای وطن پرستی می کند و مهمتر از همه اینکه در جهت همسویی با جامعه وقت آمریکا که همجنسگرایی را موضوعی نوظهور می دانست، کاپیتان آمریکا هم به شکل خنده داری همجنس باز شد!. بهرحال این شخصیت همانطور که گفتم براساس سلسله اتفاقاتی که از بیش از نیم قرن پیش تا به امروز در اجتماع ایالات متحده رخ می داد، الهام گرفته شده است و به همین خاطر مردم دیگر نقاط دنیا تا به امروز روی چندان خوشی به او نشان نداده اند.

اما درباره توصیف ویژگی های کاپیتان آمریکا باید بگویم که او لباسی به شکل پرچم کشور ایالات متحده بر تن دارد و یک سپر احمقانه هم همیشه به همراه دارد که بیشتر از اینکه شبیه سپر باشد، یک بومرنگ است!. اما از لحاظ ویژگی هایی قدرتی اگرچه او بسیار سریع و قوی است اما در اصل یک انسان معمولی بوده که به واسطه آزمایشات محرمانه به این قدرت رسیده و بنابراین مانند دیگر قهرمانها مادرزادی نیرومند نیست. با اینحال او سریع و چابک است و به تمام فنون رزمی هم آشنایی دارد که می تواند برای هر دشمنی خطرناک باشد. اما نقطه ضعف جالبی هم دارد که آدم را یاد فیلمفارسی می اندازد و آن هم حساسیت به مشروبات الکلی است!. بله کاپیتان آمریکا به مشروبات الکلی حساسیت دارد و مصرف آن می تواند این قهرمان را با مشکلات زیادی روبرو کند؛ بهرحال شما هم اگر قرار باشد که کاپیتان یک کشور باشید باید روحیه پهلوانی داشته باشید!.

اما در دنیای تصویر و رسانه ، «کاپیتان آمریکا» تابحال به شکل رسمی، 4 بار به تصویر کشیده شده است. اولین بار او در فیلمی تحت عنوان « کاپیتان آمریکا » در سال 1944 دیده شد و پس از آن در سال 1979 در 2 مجموعه تلویزیونی به نامهای « کاپیتان آمریکا » و « کاپیتان آمریکا : مرگ زودرس » نمایش داده شد که اثری نسبتاً قابل قبول بودند. آخرین حضور این شخصیت در سینما هم به سال 1990 و فیلم احمقانه « کاپیتان آمریکا » بر می گردد که یک فاجعه تمام عیار بود. حالا با ورود موفق رفقای پولساز «کاپیتان آمریکا» نظیر «مرد آهنی» و «ثور» به سینماهای جهان، هالیوود لازم دیده تا رهبر اصلی این قهرمانان را هم دوباره به سینما بیاورد تا شاید بتوان از طریق آن جیب تماشاگران را خالی کرد.

داستان در سال 1942 و در خلال جنگ جهانی دوم اتفاق می افتد. استیو راجرز ( کریس ایوانز ) یک فرد بسیار لاغر و ضعیف از لحاظ جسمانی است که قصد دارد تا به عنوان سرباز کشور آمریکا ، در مقابل طغیانگری های هیتلر بایستد و یک بار برای همیشه او را نابود کند. اما سرهنگ چستر فیلیپس ( تامی لی جونز ) به دلیل ضعف شدید جسمانی استیو، به او اجازه ورود به ارتش را نمی دهد و به او اعلام می کند که به خانه اش برگردد تا جنگ را از رادیو دنبال کند!. اما استیو کسی نیست که با این حرف ها ناامید شود. او پس از اینکه نتوانست وارد ارتش شود، توسط یک دانشمند آلمانی الاصل به نام دکتر آبراهام ارسکین ( استنلی توچی ) برای انجام یکسری آزمایش فوق العاده سری انتخاب می شود. این آزمایش استیو را تبدیل به یک سرباز فوق العاده قوی و ورزیده می کند که کسی را یارای مقابله با او نیست. حالا با موفقیت آمیز بودن این آزمایش ، روسای ارتش به فکر می افتند که این سرباز قوی می تواند سلاح مورد نظر آنها برای مقابله با سلاح مخفی و ناشناخته آلمانی های نازی باشد که توسط یک دانشمند دیوانه به نام اشمیت یا جمجمه قرمزی! ( هوگو ویوینگ ) در حال تولید است و…

به احتمال فراوان بازخورد فیلم « کاپیتان آمریکا » در بین تماشاگران متفاوت خواهد بود. در اصل می توان تماشاگران این فیلم را در 2 دسته تقسیم کرد؛ دسته اول کسانی هستند که با این شخصیت از قبل آشنایی دارند و به نوعی پیشینه ی او را حفظ هستند، و دسته دوم هم کسانی هستند که صرفاً به دلیل تماشای یک اکشن به سینما می روند. برای دسته اول باید عرض کنم که « کاپیتان آمریکا » در ابتدای فیلم به معرفی شحصیت های داستان می پردازد و می توان گفت این کار را هم به خوبی انجام می دهد اما به محض تبدیل شدن راجرز به سرباز پیشرفته، اکشن های شلوغ فیلم یکی پس از دیگری به سمت تماشاگر پرتاب می شود و هرچی که در ابتدای فیلم یادش مانده را از یادش می برد!. « کاپیتان آمریکا » برخلاف تبلیغات وسیعی که در مورد اکشن فیلم صورت داده بود، اکشنی به شدت شلوغ است که در بعضی صحنه ها حتی استفاده از سپر و پرتاب کردن ملت به این ور و آن ور هم نمی تواند آن جذابیت لازم را به آن اضافه کند. البته این را هم باید عرض کنم که بسیاری از تماشاگران با تماشای این صحنه های شلوغ از شدت هیجان، بالا و پائین خواهند پرید!. بخش رمانتیک داستان هم که از بخش های محبوب « کاپیتان آمریکا »در دنیای کمیک بود، در پرده ی نقره ایی به شکلی عجیبی تغییر ماهیت داده است. پگی کارتر که در داستان «کاپیتان آمریکا» یک شیر زن بود و هر از چند گاهی هم کاپیتان آمریکا را سر جایش می نشاند، در فیلم بیشتر از یک همراه ساده برای راجرز نیست!؛ البته باید بگویم که شکل جدید رابطه عاطفی پگی و راجرز بسیار قابل قبول تر از منبع اصلی اش است. ویژگی های شخصیتی کاپیتان آمریکا هم به خوبی به فیلم تبدیل شده است و طرفداران می توانند از آن لذت ببرند. به عنوان مثال این شخصیت کماکان ویژگی مهم اش یعنی متلک های کوچه و محلی آمریکایی را که همواره مورد علاقه طرفدارانش بوده ، را مدام تکرار می کند و طرفدارانش هم سوت و کف می زنند!.

اما برای دسته دوم تماشاگران که تابحال این کاپیتان را ندیده اند باید عرض کنم که « کاپیتان آمریکا » به درستی خود را معرفی نمی کند و اصل را بر این گذاشته که تماشاگر پیش از این با شخصیت کاپیتان آمریکا آشنایی دارد. بنابراین انتظار تعریف درست و جامع از این کاراکتر را نداشته باشید ( هرچند کالبد شکافی شخصیت این قهرمان هم دردی دوا نمی کند!). اما برخلاف انتظاراتان از اکشن فیلم باید بگویم که « کاپیتان آمریکا » برای شما تماشاگری که این شخصیت را نمی شناسید، بیشتر از یک اکشن بی سر و ته نیست . این نوع فیلم از آن دسته فیلمهایی است که نمونه اش را یکی دو ماهی است که بر پرده سینماها می بینید. فیلم شلوغ و پر زد و خورد است و بیشتر این درگیری ها بدون برنامه در فیلم گنجانده شده است. صحنه های درگیری سربازان و کاپیتان آمریکا که متلک انداختن جناب کاپیتان هم چاشنی آن شده، شاید بتواند تماشاگران آمریکایی را به زدن سوت و کف در سالن های سینما مجاب کند اما برای شما تماشاگر ایرانی نکته خاصی به جز خنده از روی ناچاری نخواهد داشت!. باید صادقانه بگویم که تماشای « کاپیتان آمریکا » برای ایرانیان می تواند بسیار آزار دهنده باشد زیرا فیلم مملوء است از شعار وطن پرستی و متلک هایی که فقط خودِ آمریکایی به درستی آن را درک می کنند و بس!. بخش 3 بعدی فیلم اگرچه آزار دهنده نیست اما دلیلی هم برای پرداخت پول بیشتر برای تماشای آن بصورت 3 بعدی آن وجود ندارد.

جو جانسون کارگردان این فیلم که در کارنامه اش فیلم مطرح اما شکست خورده « مرد گرگ نما » به چشم می خورد، تمام سعی خود را کرده تا « کاپیتان آمریکا » را کاملاً آمریکایی بسازد و باید گفت که این تلاش او به آش شوری تبدیل شده که فقط آمریکایی ها توان لذت بردن از آن را خواهند داشت.

کریس ایوانز که پیش از این با فیلم « 4 شگفت انگیز » حضور در فیلمهای اَبرقهرمانی را تجربه کرده بود، در « کاپیتان آمریکا » به سختی قابل باور است. در اوایل دهه ی 90 میلادی قرار بود تا آرنولد شوارتزنگر در نقش کاپیتان آمریکا حضور پیدا کند، حالا فرض کنید که فردی که یک سوم فیزیک آرنولد را هم ندارد و با کمک کیسه هوا و… توانسته به این شکل دربیاید، کاپیتان آمریکا شده!. البته ذائقه تماشاگران در انتخاب ایوانز به عنوان بازیگر نقش اصلی این فیلم بی تاثیر نیست زیرا تماشاگران سالهاست که قهرمانان درشت هیکل نظیر آرنولد شوارتزنگر را کنار گذاشته اند و به قهرمانان کوچک تر با احساسات لطیف روی آورده اند!. ایوانز بازیگر خوبی است اما شخصاً نمی توانم او را به عنوان کاپیتان آمریکا قبول کنم. بهترین بازیهای این فیلم را تامی لی جونز و هوگو ویوینگ ارائه داده اند. تامی لی جونز در نقش سرهنگ چستر بسیار قابل احترام و جا افتاده است و هوگو ویوینگ هم به عنوان نقش منفی فیلم، به نوعی یادآور بازی به یاد ماندنی اش در نقش مامور اسمیت در سری فیلمهای ماتریکس است. البته چهره ی او در « کاپیتان آمریکا » کوچکترین شباهتی به مامور اسمیت در « ماتریکس » ندارد!.

در آخر باید بگویم که اگر یک آمریکایی باشید می توانید از « کاپیتان آمریکا » لذت ببرید اما اگر ایرانی هستید و با فرهنگ آمریکایی هم بزرگ نشده اید، ارتباط برقرار کردن با فلسفه این قهرمان کمی برای شما مشکل خواهد بود. پیشنهاد من این است که بجای سعی در درک محتوای مغز این شخصیت، اکشن شلوغ و پر زد و خورد فیلم را ببینید و از آن لذت ببرید؛ کنکاش در مغز پوچ این قهرمان فقط سبب می شود تا حرص بخورید!. این را هم باید بگویم که این فیلم مقدمه ایی است بر فیلم اصلی ایی که در تابستان سال آینده به نام « انتقامجویان » با حضور شخصیت های گروه خونخواهان نظیر مرد آهنی ، ثور ساخته خوهد شد.