انتشار آمار و ارقام حمایتهای پرداختی به سینماگران از سوی موسسه رسانههای تصویری بنیاد سینمایی فارابی فرصتی است برای ارزیابی این نکته که کدامیک از سینماگران بیش از باقی در سالهای اخیر از کمکهای دولتی بهرهمند بودهاند.
به گزارش مووی مگ به نقل از خبرآنلاین، سیاست مدیریت دولتی سینما مبنی بر علنی کردن آمار و ارقام پرداختیها به سینماگران اقدامی در جهت شفافسازی است که میتواند نشان دهد آنچه از سینماگر مستقل و یا فیلم و تولید مستقل تاکنون شنیدهایم چقدر با حقیقت انطباق دارد. آیا سینماگری که سالها خود را در جمع فیلمسازان مستقل سینمای ایران جای میداد به واقع از دولت و حمایتهای دولتی بیبهره بوده یا نه اینها عناوینی بوده دستساز برای بهرهمندی از هر دو موهبت: نمایش استقلال و جلب نظر مطبوعات و از سوی دیگر تامین هزینهها از بودجه دولتی.
براساس گزارش «سینماسینما»، واقعیت آن است که با توجه به نقش دولت در سینمای ایران دریافت کمکهای دولتی عملا عیب و عاری به حساب نمیآید: زمانی که سینماگر برای ساخت اثر خود نیازمند حداقل دو مرحله دریافت مجوز از دولت است، یکبار در مرحله پروانه ساخت و بار دیگر بعد از تولید و کسب پروانه نمایش، اینکه دولت دست در جیب خود کند و سینماگری که در چارچوب قرار داده مورد حمایت قرار دهد امری چندان دور از انتظار نیست، اما ماجرا زمانی از این خط صاف قابل درک خارج میشود که برخی سینماگران با سرپوش گذاشتن و یا نادیده گرفتن کمکهای دریافتی از دولت عنوان مستقل را کنار نام خود میگذارند. در چنین شرایطی است که صداقت زیر سئوال میرود و این پرسش پیش میآید اگر سینماگری که از کمک دولتی هم بهرهمند شده خود را مستقل میداند، پس آنانی که نه نامشان در فهرست فارابی دیده میشود و نه در فهرست منتشر شده از سوی موسسه رسانههای تصویری «چه» هستند؟
در مورد حمایت فارابی و معنا و مفهوم کمکهای این نهاد نیاز به توضیح نیست: این بنیاد از ابتدای شروع به کار در نقش حمایتگر تولید در سینمای ایران ظاهر شده است، دامنه حمایتها هم از پرداخت پول تا امکانات تولید را در برمیگیرد، اما در مورد موسسه رسانههای تصویری.
اینکه موسسه رسانههای تصویری و کسب حمایت این بخش جزو حمایتهای دولتی محسوب میشود به این دلیل است که اغلب این موسسه زمانی یک اثر سینمایی را برای عرضه خریداری میکند که این اثر چندان از سوی موسسات خصوصی فعال در شبکه نمایش خانگی مورد استقبال قرار نگرفته باشد. در این شرایط است که موسسه به نوعی برای جبران خسارتهای وارد شده به یک فیلم وارد میدان میشود و از بودجه دولتی که در اختیار دارد حق پخش فیلمها را خریداری میکند.
این از حق پخش در شبکه نمایش خانگی، اما براساس آنچه که در جدول منتشر شده از سوی موسسه رسانههای تصویری آمده حمایتهای این بخش فقط شامل خرید حق رایت نیست، بلکه در برخی موارد مشارکت در تولید، حق مالکیت و مشارکت در توزیع را نیز شامل میشود. براساس جدول منتشر شده از سوی موسسه چهار فیلم «برلین منفی ۷» در سال ۱۳۸۹، «قلادههای طلا» در سال ۱۳۹۰، «آفتاب، مهتاب، زمین» در سال ۱۳۹۱ و «اعترافات ذهن خطرناک من» در سال ۱۳۹۳ از حمایتی با عنوان مشارکت در تولید بهرهمند شدهاند و تصور میشود این سیاست تولید جزو اصلیترین برنامههایی بوده که در دولت روحانی تغییر کرد.
برای رسیدن به درکی درستتر از سینماگرانی که مورد حمایتهای دولتی قرار گرفتهاند با ملاک قرار دادن اسامی موجود در جدول موسسه رسانههای تصویری، مجموع حمایتهایی که شامل حال این سینماگران از سوی موسسه و بنیاد سینمایی فارابی شده به دست آمده است. براساس جمع این حمایتها محمد خزاعی فقط برای دو فیلم «قلادههای طلا» و «امپراطور جهنم» بیشترین حجم دریافتی را از موسسه و فارابی داشته است. او در سال ۹۰ برای ساخت «قلادههای طلا» حدود ۲٫۷ میلیارد تومان از موسسه دریافت کرده و در سال ۱۳۹۵ کمک ۱ میلیاردی فارابی برای ساخت «امپراطور جهنم» شامل حال او شده است.
رتبه بعدی به سعید سعدی اختصاص دارد که چهار بار از فارابی و دو بار از موسسه پول دریافت کرده است. اختلاف مجموع دریافتی او با محمد خزاعی چیزی حدود ۷۰۰ میلیون تومان است و نفر بعد جواد نوروزبیگی است: تهیهکنندهای که از اوایل دهه ۹۰ حضوری فعال در سینمای ایران داشت و بیش از اغلب تهیهکنندگان با فیلم اولیها همکاری میکرد. او برای فیلمها «یک سطر واقعیت»، «خرس»، «اعترافات ذهن خطرناک من» و «سوگ» از موسسه و «من و زیبا»، «مروارید»، «اعترافات ذهن خطرناک من»، «ربوده شده» و «جاودانگی» از بنیاد سینمایی فارابی حمایت دریافت کرده است.
یکی از اسامی قابل توجه در میان صدرنشینان وحید موسائیان است. سینماگری که اویل دهه ۸۰ با فیلمهای مستقل و کمهزینه خود شناخته میشد، در سال ۱۳۹۰ فیلمی با بودجه فارابی با دریافت کمک هزینه ۲٫۳ میلیارد تومانی ساخت. «فرزند چهارم» البته در اکران نتوانست آنطور که موجب صرف هزینه شده بود سودی داشته باشد. او برای ساخت «قشنگ و فرنگ» هم در سال ۱۳۹۴ از فارابی حمایت دریافت کرد. موسسه رسانههای تصویری هم برای خرید حقوق «گلچهره» ۱۶۰ میلیون تومان به این فیلمساز پرداخت کرد.
محمد احمدی هم از آن اسامی است که شاید تصور نمیشد در این جدول میان صدرنشینها قرار بگیرد، اما کمکهایی که او برای فیلمهای «آزمایشگاه»، «گهوارهای برای مادر»، «دو ساعت بعد مهرآباد»، «به دنیا آمدن»، «جنجال در عروسی»، «حلزون» (رقص پا) و «اسکیباز» دریافت کرده او را بالاتر از تهیهکننده «برلین منفی ۷» قرار داده است. سیامک پورشریف برای ساخت یک فیلم ۲٫۴ میلیارد تومان بودجه دریافت کرده است.
منوچهر محمدی در سال ۱۳۹۳ حق رایت «مارمولک» را به مبلغ ۲۵۰ میلیون تومان به موسسه فروخته و برای فیلمهای «بوسیدن روی ماه»، «فرشتهها با هم میآیند»، «امکان مینا» و «اکسیدان» از فارابی حمایت جذب کرده است. محمدحسین قاسمی هم برای ساخت «نفس» ۱ میلیارد و برای تولید «آبجی» ۵۶۰ میلیون از فارابی دریافت کرده و حق رایت «آبجی» را به موسسه ۱۵۰ میلیون تومان فروخته است.
محسن امیریوسفی حقوق «آشغالهای دوست داشتنی» را به مبلغ ۵۵۰ میلیون تومان به موسسه رسانههای تصویری واگذار کرده و برای حقوق «خواب تلخ» هم ۵۰ میلیون از موسسه دریافت کرده است. او همچنین ۶۹۵ میلیون برای ساخت «آشغالهای دوست داشتنی» و ۳۰۰ میلیون برای ساخت فیلمی به اسم «جنگزده» از فارابی بودجه دریافت کرده است.
نفر دهم فهرست علیرضا رئیسیان است. او برای ساخت فیلمی به اسم «لطفا بدون گناه» در سال ۱۳۹۰ حدود ۴۰۰ میلیون تومان از فارابی بودجه گرفته؛ فیلمی که نمیتوان ردی از آن در تولیدات سینما یافت و «دوران عاشقی» را با بودجه ۴۵۰ میلیون تومانی فارابی ساخته و برای تولید فیلم دیگری به اسم «مردی بدون سایه» در سال ۱۳۹۶، ۵۱۰ میلیون تومان بودجه دریافت کرده است. او همچنین حقوق «چهل سالگی» را به مبلغ ۵۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۲ به موسسه رسانههای تصویری واگذار کرده است.
از دیگر سینماگرانی که برای فیلم تحویل داده نشده بودجه از موسسه رسانههای تصویری دریافت کرده میتوان به محمدرضا عرب اشاره کرد. او فیلم «تنهایی» را موسسه رسانههای تصویری تحویل نداده است و براساس جستجوهای صورت گرفته اطلاعاتی از ساخت این فیلم در دست نیست.
ردیف |
نام سینماگر |
دفعات دریافت حمایت از فارابی |
مجموع دریافتی از فارابی (ارقام به ریال) |
دفعات دریافت حمایت از موسسه |
مجموع دریافتی از موسسه رسانههای تصویری (ارقام به ریال) |
مجموع کل دریافتی (ارقام به ریال) |
1 |
محمد خزاعی |
1 |
10.000.000.000 |
1 |
27.212.121.213 |
37.212.121.213 |
2 |
سعيد سعدي |
4 |
24.714.000.000 |
2 |
5.200.000.000 |
29.914.000.000 |
3 |
جواد نوروزبيگي |
5 |
17.350.000.000 |
3 |
12.275.000.000 |
29.625.000.000 |
4 |
وحید موسائیان |
2 |
25.770.000.000 |
1 |
1.600.000.000 |
27.370.000.000 |
5 |
محمد احمدی |
7 |
24.200.000.000 |
2 |
1.650.000.000 |
25.850.000.000 |
6 |
سیامک پورشریف |
0 |
— |
1 |
24.780.000.000 |
24.780.000.000 |
7 |
منوچهر محمدی |
4 |
17.550.000.000 |
1 |
2.500.000.000 |
20.050.000.000 |
8 |
محمدحسين قاسمي |
2 |
15.600.000.000 |
1 |
1.500.000.000 |
17.100.000.000 |
9 |
محسن امیریوسفی |
2 |
9.950.000.000 |
2 |
6.000.000.000 |
15.950.000.000 |
10 |
عليرضا رئيسيان |
3 |
13.642.000.000 |
1 |
500.000.000 |
14.142.000.000 |
11 |
محمدحسن نجم |
2 |
9.865.000.000 |
1 |
3.500.000.000 |
13.365.000.000 |
12 |
ابراهیم اصغری |
1 |
10.500.000.000 |
1 |
900.000.000 |
11.400.000.000 |
13 |
امیر سمواتی |
3 |
9.622.000.000 |
1 |
1.500.000.000 |
11.122.000.000 |
14 |
فرشته طائرپور |
1 |
5.500.000.000 |
10 |
5.340.000.000 |
10.840.000.000 |
15 |
علیرضا داودنژاد |
3 |
5.960.000.000 |
2 |
4.500.000.000 |
10.460.000.000 |
16 |
محمدحسین فرحبخش |
10 |
5.284.000.000 |
14 |
4.423.000.000 |
9.707.000.000 |
17 |
محمدرضا عرب |
1 |
7.000.000.000 |
2 |
2.700.000.000 |
9.700.000.000 |
18 |
محسن دامادی |
3 |
8.340.000.000 |
1 |
1.250.000.000 |
9.590.000.000 |
19 |
رضا میرکریمی |
1 |
7.000.000.000 |
1 |
2.500.000.000 |
9.500.000.000 |
20 |
پناه برخدا رضایی |
1 |
8.000.000.000 |
2 |
1.300.000.000 |
9.300.000.000 |
21 |
ناصر رفائي |
3 |
8.449.000.000 |
1 |
500.000.000 |
8.949.000.000 |
22 |
محمد پيرهادي |
0 |
— |
1 |
8.530.000.000 |
8.530.000.000 |
23 |
منيژه حكمت |
3 |
7.430.000.000 |
1 |
700.000.000 |
8.130.000.000 |
24 |
پروانه مرزبان |
3 |
7.220.000.000 |
1 |
745.000.000 |
7.965.000.000 |
25 |
محسن آقاعلياكبري |
1 |
600.000.000 |
1 |
6.544.761.450 |
7.144.761.450 |
26 |
علی رویینتن |
3 |
7.400.000.000 |
1 |
450.000.000 |
7.850.000.000 |
27 |
آزیتا موگویی |
1 |
4.500.000.000 |
1 |
3.000.000.000 |
7.500.000.000 |
28 |
نادر مقدس |
2 |
5.300.000.000 |
1 |
1.800.000.000 |
7.100.000.000 |
29 |
علي لدني |
1 |
500.000.000 |
1 |
6.500.000.000 |
7.000.000.000 |
30 |
فرامرز قریبیان |
0 |
— |
2 |
7.000.000.000 |
7.000.000.000 |
31 |
سيدامير پروين حسيني |
2 |
3.100.000.000 |
1 |
3.800.000.000 |
6.900.000.000 |
32 |
مقصود جباري |
1 |
2.000.000.000 |
1 |
4.500.000.000 |
6.500.000.000 |
33 |
محمدرضا شفيعي |
1 |
4.000.000.000 |
1 |
2.500.000.000 |
6.500.000.000 |
34 |
علی قویتن |
3 |
3.980.000.000 |
2 |
2.000.000.000 |
5.980.000.000 |
35 |
ابوالفضل صفاری |
2 |
4.100.000.000 |
2 |
1.850.000.000 |
5.950.000.000 |
36 |
مهدی گلیزاده |
1 |
1.000.000.000 |
1 |
4.800.000.000 |
5.800.000.000 |
37 |
علی شاهحاتمی |
1 |
4.000.000.000 |
2 |
1.000.000.000 |
5.000.000.000 |
38 |
رضا درميشيان |
1 |
3.000.000.000 |
2 |
2000.000.000 |
5.000.000.000 |
39 |
مونا زندي حقيقي |
0 |
— |
1 |
4.900.000.000 |
4.900.000.000 |
40 |
محمد حيدري منفرد |
1 |
1.100.000.000 |
1 |
3.500.000.000 |
4.600.000.000 |
41 |
محمدعلي حسيننژاد |
1 |
3.500.000.000 |
1 |
700.000.000 |
4.200.000.000 |
42 |
همايون رضا عطاردي |
1 |
300.000.0000 |
1 |
1.200.000.000 |
4.200.000.000 |
43 |
سيداحمد نجفي |
2 |
2.500.000.000 |
1 |
1.650.000.000 |
4.150.000.000 |
44 |
ابوالفضل جليلي |
1 |
2.500.000.000 |
8 |
1.600.000.000 |
4.100.000.000 |
45 |
علی حضرتی |
1 |
2.000.000.000 |
1 |
1.800.000.000 |
3.800.000.000 |
46 |
عليرضا شجاعنوري |
1 |
1.100.000.000 |
4 |
2.630.000.000 |
3.730.000.000 |
47 |
فريدون رسوليان |
1 |
2.600.000.000 |
1 |
800.000.000 |
3.400.000.000 |
48 |
شراره رخام |
0 |
— |
2 |
3.250.000.000 |
3.250.000.000 |
49 |
فاطمه پوررحماني |
0 |
— |
2 |
3.200.000.000 |
3.200.000.000 |
50 |
سیدمحسن جاهد |
1 |
1.150.000.000 |
2 |
1.850.000.000 |
3.000.000.000 |
51 |
علي انصاريان، شهرام دانشپور |
0 |
— |
1 |
3.000.000.000 |
3.000.000.000 |
52 |
وحيد اشتري تلخستاني |
1 |
2.000.000.000 |
1 |
1.000.000.000 |
3.000.000.000 |
53 |
ياسمن نصرتي |
2 |
2.600.000.000 |
1 |
300.000.000 |
2.900.000.000 |
54 |
جمال گلی |
0 |
— |
4 |
2.650.000.000 |
2.650.000.000 |
55 |
محمد قهرماني |
0 |
— |
2 |
2.600.000.000 |
2.600.000.000 |
56 |
عباس رافعی |
1 |
1.850.000.000 |
1 |
700.000.000 |
2.550.000.000 |
57 |
محمدتقي مرادي، ساسان سالور، شعله مرادي |
0 |
— |
1 |
2.500.000.000 |
2.500.000.000 |
58 |
روح الله شمقدری |
0 |
— |
1 |
2.500.000.000 |
2.500.000.000 |
59 |
نسيم رفيعي قهفرخي |
0 |
— |
1 |
2.100.000.000 |
2.100.000.000 |
60 |
امير فلكانگيز، قاسم فهيمخواه |
0 |
— |
1 |
2.000.000.000 |
2.000.000.000 |
61 |
مهدي رحماني، سعيد عصمتي |
0 |
— |
1 |
2.000.000.000 |
2.000.000.000 |
62 |
احمد اطراقچي، محمود محمودي |
0 |
— |
1 |
2.000.000.000 |
2.000.000.000 |
63 |
حبیبالله کاسهساز |
0 |
— |
1 |
2.000.000.000 |
2.000.000.000 |
64 |
محمد صدري |
0 |
— |
1 |
1.860.000.000 |
1.860.000.000 |
65 |
مسعود اطيابي |
1 |
1.100.000.000 |
1 |
680.000.000 |
1.780.000.000 |
66 |
شفيعه آرزو اسحاقيان |
0 |
— |
1 |
1.760.000.000 |
1.760.000.000 |
67 |
عباس جهانبخش |
1 |
500.000.000 |
2 |
1.200.000.000 |
1.700.000.000 |
68 |
سعيد آرمند |
0 |
— |
1 |
1.600.000.000 |
1.600.000.000 |
69 |
محمدعلي انوشه |
0 |
— |
1 |
1.546.400.000 |
1.546.400.000 |
70 |
حامد کلاهداری |
0 |
— |
1 |
1.500.000.000 |
1.500.000.000 |
71 |
مجيد توكلي |
1 |
1.180.000.000 |
1 |
270.000.000 |
1.450.000.000 |
72 |
محسن زارعيان |
0 |
— |
1 |
1.400.000.000 |
1.400.000.000 |
73 |
مجتبی پیری |
0 |
— |
1 |
1.400.000.000 |
1.400.000.000 |
74 |
سامان سالور |
1 |
800.000.000 |
1 |
500.000.000 |
1.300.000.000 |
75 |
حبیب کاوش |
0 |
— |
3 |
1.200.000.000 |
1.200.000.000 |
76 |
کیومرث رکنی |
0 |
— |
1 |
1.200.000.000 |
1.200.000.000 |
77 |
مجيد اسماعيلي |
0 |
— |
1 |
1.200.000.000 |
1.200.000.000 |
78 |
مهدي اللهياري |
0 |
— |
1 |
1.100.000.000 |
1.100.000.000 |
79 |
سعید شاهسواری |
0 |
— |
1 |
1.000.000.000 |
1.000.000.000 |
80 |
حسین بنیاحمدی |
0 |
— |
1 |
1.000.000.000 |
1.000.000.000 |
81 |
عليرضا عزيزي |
0 |
— |
2 |
1.000.000.000 |
1.000.000.000 |
82 |
عباس ميردامادي |
0 |
— |
1 |
1.000.000.000 |
1.000.000.000 |
83 |
محسن مرادي دهفولي |
0 |
— |
1 |
900.000.000 |
900.000.000 |
84 |
حبيب احمدزاده |
0 |
— |
3 |
814.000.000 |
814.000.000 |
85 |
منوچهر زبردست |
0 |
— |
1 |
800.000.000 |
800.000.000 |
86 |
احمد عبدالهيان بلوچي |
1 |
300.000.000 |
1 |
500.000.000 |
800.000.000 |
87 |
رضا سلامي |
0 |
— |
2 |
800.000.000 |
800.000.000 |
88 |
رخشان بنیاعتماد |
0 |
— |
1 |
700.000.000 |
700.000.000 |
89 |
بايرام فضلي |
0 |
— |
1 |
700.000.000 |
700.000.000 |
90 |
حسین صابری |
1 |
250.000.000 |
1 |
400.000.000 |
650.000.000 |
91 |
عليقلي اميراحمدي |
0 |
— |
1 |
600.000.000 |
600.000.000 |
92 |
محمدمهدي مسگران |
0 |
— |
1 |
600.000.000 |
600.000.000 |
93 |
فرشاد فرشته حكمت |
0 |
— |
1 |
600.000.000 |
600.000.000 |
94 |
نادر طريقت |
0 |
— |
2 |
600.000.000 |
600.000.000 |
95 |
مژگان ایلانلو |
0 |
— |
1 |
600.000.000 |
600.000.000 |
96 |
كريم آتشي |
1 |
30.000.000 |
2 |
500.000.000 |
530.000.000 |
97 |
فرامرز نورالهي |
0 |
— |
4 |
500.000.000 |
500.000.000 |
98 |
عبدالرضا منجزي |
0 |
— |
1 |
500.000.000 |
500.000.000 |
99 |
حسن ناظر |
0 |
— |
1 |
500.000.000 |
500.000.000 |
100 |
حسن توكلنيا |
0 |
— |
1 |
500.000.000 |
500.000.000 |
101 |
آلما فاضلي |
0 |
— |
1 |
500.000.000 |
500.000.000 |
102 |
هوتن زنگنهپور |
0 |
— |
1 |
500.000.000 |
500.000.000 |
103 |
محمدمهدي دادگو |
0 |
— |
3 |
450.000.000 |
450.000.000 |
104 |
غلامرضا گمركي |
0 |
— |
2 |
403.000.000 |
403.000.000 |
105 |
سيدحسين ميرشهابي، رضا پدري |
0 |
— |
1 |
400.000.000 |
400.000.000 |
106 |
سعيد جهانيان |
0 |
— |
1 |
400.000.000 |
400.000.000 |
107 |
محسن شايانفر |
11 |
325.000.000 |
1 |
30.000.000 |
355.000.000 |
108 |
وحید اسماعیلی |
0 |
— |
1 |
300.000.000 |
300.000.000 |
109 |
مرضيه خطيب نقندري |
0 |
— |
1 |
300.000.000 |
300.000.000 |
110 |
سهيلا پورمحمدي لويه |
0 |
— |
1 |
300.000.000 |
300.000.000 |
111 |
رقيه حسيني |
0 |
— |
1 |
300.000.000 |
300.000.000 |
112 |
عباس پوربافرانی |
0 |
— |
1 |
250.000.000 |
250.000.000 |
113 |
عباس فکری دورباش |
0 |
— |
1 |
200.000.000 |
200.000.000 |
114 |
رامتين لوافي پور |
0 |
— |
1 |
200.000.000 |
200.000.000 |
115 |
مهدي افضلي |
0 |
— |
1 |
200.000.000 |
200.000.000 |
116 |
بابك محمدياملشي |
0 |
— |
1 |
200.000.000 |
200.000.000 |
117 |
علیرضا حیدری |
0 |
— |
1 |
180.000.000 |
180.000.000 |
118 |
داود آتش افروز |
0 |
— |
1 |
170.000.000 |
170.000.000 |
119 |
محسن مسافرچي |
0 |
— |
1 |
150.000.000 |
150.000.000 |
120 |
منوچهر شاهسواری |
0 |
— |
2 |
140.000.000 |
140.000.000 |
121 |
محمدرضا بادکوبه |
0 |
— |
1 |
100.000.000 |
100.000.000 |
122 |
ضياءبخش شجاعيمهر، كامبوزيا پرتوي |
0 |
— |
1 |
80.000.000 |
80.000.000 |
123 |
محمدرضا رئیسی |
0 |
— |
2 |
60.000.000 |
60.000.000 |
124 |
مصطفي نظريزاده كرماني |
0 |
— |
1 |
30.000.000 |
30.000.000 |