نقد و بررسی فیلم علت مرگ: نامعلوم

خلاصه داستان «علت مرگ: نامعلوم»:

چند مسافر در یک شب سوار ون مسافربری می‌شوند تا مسیری را طی کنند. اما در میانه راه متوجه می‌شوند که یکی از مسافرین نفس نمی‌کشد و…

کارگردان:

علی زرنگار که عکاس، شاعر، فیلمنامه‌نویس و نمایشنامه‌نویس است. علی‌رغم سوابق متعدد در حوزه‌های مختلف هنری، اغلب علی زرنگار را به‌عنوان فیلمنامه‌نویس به یاد می‌آورند.

نقد فیلم «علت مرگ: نامعلوم»:

اولین فیلم بلند علی زرنگار، در سال 1400 ساخته شد و پس از بروز حواشی عجیب و غریب در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر، از لیست جوایز کنار گذاشته شد. اتفاقی که با واکنش تند کارگردان مواجه شد و پس از آن نیز  فیلم چندین سال توقیف شد تا این که در سال 1403 به صورت محدود فرصت اکران پیدا کرد.

علی زرنگار پیش‌ازاین تجربه نگارش فیلمنامه‌هایی همچون «بدون تاریخ، بدون امضا» و «چهارشنبه 19 اردیبهشت» را در کارنامه‌اش به ثبت رسانده بود و حالا در نخستین تجربه کارگردانی اش، بار دیگر به سراغ سوژه‌های اجتماعی رفته است. سوژه‌های پراکنده‌ای که قرار است آن‌ها را در قالب یک سفر جاده‌ای در کنار یکدیگر ببینیم.

یکی از نقاط قوت فیلمنامه «علت مرگ: نامعلوم»، تسلط زرنگار بر قصه‌گویی و اجتناب از پراکنده‌کاری در فیلم بوده است. فیلم، علی‌رغم این که در دل جاده و بیابان روایت می‌شود، اما نخواسته که بی‌دلیل از این فرصت استفاده کرده تا انواع‌واقسام نماهای بلند غیرمرتبط با داستان را به تماشاگرش ارائه کند. کارگردان می‌دانسته که قرار است قصه از دل شخصیت‌ها روایت شود، به همین جهت دوربین را همواره در بین شخصیت‌ها نگه می‌دارد تا تماشاگر آن‌ها را بشناسد و با قصه همراه شود.

اما ایرادی که در این بخش به فیلم «علت مرگ: نامعلوم» وارد است، این است که شخصیت‌ها در تعامل با یکدیگر در طول قصه دچار تغییروتحول نشده و همان شخصیت کلیشه‌ای ابتدای فیلم هستند. درصورتی‌که در آثار جاده‌ای، حتی اگر شخصیت‌های حاضر در داستان یک تیپ کلیشه‌ای باشند، اغلب در مواجه با شخصیت‌های دیگر یا دچار تحول شده یا تجربه زیستی متفاوتی را تجربه خواهند کرد. اما در «علت مرگ: نامعلوم» این اتفاق رخ نمی‌دهد و همه افراد در انتهای فیلم همانی هستند که در ابتدای فیلم می‌بینیم!

دراین‌بین، وجود یک سکانس طولانی بی‌ارتباط به هسته اصلی داستان نیز کار را خراب کرده است. سکانسی در پشت ماشین که در آن دختر و پسری که قصد مهاجرت دارند با یکدیگر وارد گفتگو می‌شوند. گفتگویی که اتفاقاً کیفیت دیالوگ‌نویسی مناسبی دارد؛ اما بی‌ارتباط به کلیت قصه است و چنانچه آن را از داستان هم حذف کنیم، خللی در روایت اصلی داستان ایجاد نمی‌کند.

خوشبختانه بازی خوب بازیگران در «علت مرگ: نامعلوم»، یکی از نکات جذاب فیلم به شمار می‌رود. بازیگران فیلم ترکیبی از بازیگران نسبتاً شناخته شده و محلی هستند که عملکرد بسیار مناسبی در طول فیلم داشته‌اند. یکدست بودن بازیگران فیلم و اجتناب از ارائه بازی‌های اغراق شده، باعث شده تا تجربه همراهی تماشاگر در طول قصه دلچسب‌تر باشد.

نقد ویدئویی فیلم «علت مرگ: نامعلوم» را در ادامه ببینید:

در مجموع باید گفت که «علت مرگ: نامعلوم»، از معدود آثار سینمای اجتماعی ایران است که در آن، فیلمنامه به‌صورت استاندارد نوشته شده و توالی رویدادهای داستان نیز به‌درستی اجرا می‌شوند. فیلمنامه‌ای که سعی کرده بی‌جهت قصه‌های فرعی به داستان اضافه نکند و قصه را در داخل ون حفظ نماید. اگرچه این فیلمنامه بی‌نقص نیست؛ اما اولین تجربه سینمایی علی زرنگار در مقام کارگردان، خوشبختانه یکی از آثار خوش‌ساخت سینمای اجتماعی ایران در سال‌های اخیر را رقم زده که تماشای آن خالی‌ازلطف نیست.

نمره: 7/10

منتقد: میثم کریمی