سرنوشت غم انگیز سید علی اقبالی دوگاهه، خلبان ممتاز ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ هشت ساله، یکی از موضوعاتی است که تا به امروز هرگز درباره آن اثری ساخته نشده است.
شهید اقبالی یکی دلیرترین خلبانان تاریخ ایران بود که در 1359 هنگام پرواز بر فراز آسمان دشمن، هواپیمایش مورد اصابت موشک قرار گرفت و وی نیز پس از اجکت کردن از هواپیمای در حال سقوط، توسط نیروهای دشمن دستگیر شد و سپس به دستور مستقیم صدام حسین، بدنش را به دو نیم کردند و یک نیمه را در شهر نینوا و دیگری را در شهر موصل به خاک سپردند.
حال پس از گذشت سالها از این حادثه غم انگیز، سهیلا پورمحمدی، کارگردان جوان و پر تلاش رودباری، تصمیم به ساخت اثری مستند در ارتباط با زندگی شهید اقبالی گرفت که باعث شد به این بهانه مصاحبه ای با ایشان انجام دهیم و از فعالیت های این فیلمساز جوان بیشتر آگاه شویم.
پیش از هر سوالی دوست دارم خودتان را برای خوانندگان مووی مگ معرفی نمائید.
سهیلا پورمحمدی هستم!
معرفی خیلی عالی بود! اجازه بدید سوالم رو اینطور آغاز کنم که از چه زمانی وارد حیطه فیلمسازی شدید ؟
من از سال 1381 فعالیت خودم را با آموزش فیلمسازی در انجمن سینمای جوان شهرستان رودبار آغاز کردم. اولین فیلمم رو هم که « بغض خاک » نام داشت در سال 1381 ساختم.« بغض خاک » یک فیلم سه دقیقه ای درباره بچه ای در جنگل بود که با ورود یک مرد بزرگسال به جنگل ، این جنگل تخریب می شه و پسربچه فکر میکنه که با قراردادن آسپرین زیر نهال های شکسته می تونه ترمیم کنه این وضعیت رو.
« بالشت مامان » ، « جنگل خوس » ، « سید یونس » ، « الگانس » ، « سکانس آخر » و… از جمله فیلمهای کوتاه و مستندی هستند که شما آنها را ساخته اید که می توان گفت هرکدام از آنها متفاوت از یکدیگر هستند. اینطور که به نظر می رسد علاقه مند به کشف ناشناخته ها در ساخته هایتان هستید؟
من فعالیتم رو با ساخت آثار داستانی آغاز کردم و زمانی که 4 فیلم داستانی کار کرده بودم، به یکباره مستند « مسلخ زیتون » رو ساختم که یک اثر مستند بود. من تا آن زمان مستند سازی رو تجربه نکرده بودم و فکر هم نمی کردم که به سمت ساخت مستند کشیده سوم، اما به خاطر دارم که در آن سال برای اولین بار به زیتون های شهرستان رودبار آفت زده شد و مردم مجبور شدند تا زیتون هایشان را آتش بزنند. این سوژه به حدی برای من جذاب شد که فکر کردم حتما باید این موضوع رو به زبان مستند بسازم. به نظر من هر حرفی جدید و نابی رو می شه براساس شرایط ساخت ، به زبان داستان یا مستند بیان کرد. من شخصا به دنبال زدن حرف های جدید در فیلمسازی هستم و در هر کدام از این دو قالب ( مستند و داستانی ) که بتوانم حرفم را بزنم، فعالیت می کنم.
البته مسئله دیگری هم که وجود دارد این هست که در ساخت اثر داستانی کوتاه، چنانچه فیلم شما در جشنواره های مختلف به موفقیت برسد که خیلی خوش شانس بوده اید در غیر اینصورت این فیلمها هیچ مخاطبی به جز خانواده شما نخواهند داشت و به آرشیو می پیوندند! به همین دلیل برای اینکه بتوانیم کارهای ماندگارتری به جای بگذاریم و همچنین در این راه امرار معاشی هم کرده باشیم، به ساخت آثار مستند اقدام می کنیم. به عنوان مثال اگر من برای ساخت « سید یونس » و « اقبالی » بودجه و حمایت خوبی می داشتم، می توانستم این داستان ها را در قالب یک اثر داستانی ارائه کنم اما به دلیل نبود بودجه اجبارا به سمت ساخت مستند کشیده شدم.
پس میشه اینطور برداشت کرد که شما بیشتر علاقه مند به ساخت آثار داستانی هستید و نه مستند؟
خب بله من کارم رو با ساخت آثار داستانی شروع کردم و ترجیحم این هست که در شرایط خوب و ایده آل در این فضا فعالیت کنم. چون فیلمنامه هایی هم که می نویسم همگی قالب داستانی دارند.
شما فیلمساز خانم فعالی هستید که بصورت مستقل فعالیت می کند و اینطور هم که مشخص هست بسیار خستگی ناپذیر هستید! سوالم این هست که آیا شرایط برای شما و فیلمسازان مرد بصورت یکسان محیا شده ؟ یعنی امکاناتی که برای فیلمسازی در اختیار شما قرار می گیرد با فیلمسازان مرد که همکارانتان هستند برابری می کند؟
خب قطعا خیر. در واقع اعتماد به خانمها دیرتر انجام مس گیرد چون این سوال همیشه مطرح می شود که آیا این خانم توانایی انجام این کار را دارد یا خیر. اگر هم که این خانم جوان باشد شرایط سخت تر هم می شود! در شروع کار سختی هایی برای من بوده.
امروز چطور ؟
امروز من فکر میکنم که این اعتماد به من شده و در حال افزایش هم هست.
با توجه به تجربه مفید شما از ساخت آثار کوتاه و مستند ، آیا فکر نمی کنید زمانش رسیده که به ساخت یک اثر بلند داستانی اقدام نمائید؟
طرح داستانی بلندم مدتهاست که آماده است و چنانچه شرایط مالی مورد نظرم محیا بشه حتما به سراغ ساخت آن خواهم رفت.
با توجه به علاقه شما به دنیای کودکان، چنانچه بخواهید اولین فیلم بلند داستانی تان را بسازید آیا باز هم به سراغ سوژه کودکان خواهید رفت؟
بله فکر میکنم که در این رابطه فیلم بسازم.
چه چیز باعث میشه شما تا این حد به کودکان علاقه مند باشید؟
من فکر میکنم که چون کودک درونم رو حفظ کرده ام ناخودآگاه به این سمت کشیده می شوم! در واقع به نظر من در دنیای کودکان بهتر می توان حرف نویی که مد نظرم هست رو بزنم و دغدغه هایم را دنبال کنم.
برسیم به جدیدترین ساخته شما که درباره شهید سید علی اقبالی می باشد. سرنوشت شهید اقبالی بسیار دردناک و تاثربرانگیز هست و دل هر انسانی را به درد می آورد. چه شد که به سراغ این سوژه رفتید؟
ایشون زندگی خیلی خاص و ویژه ای داشتند و شهادتشون هم بسیار دردناک بود. شهید اقبالی همشهری من بودند و این انگیزه خیلی بیشتری به من می داد تا این سوژه رو یک غیرهمشهریم کار نکنه و من کار کنم! بعد از اینکه با خانواده شهید اقبالی آشنا شدم و شروع به ساخت اثر کردم، فهمیدم که خیلی بیشتر از چیزی که قبلا فکر می کردم درگیر این کار شدم و برای ساختش مصمم تر شدم.
آیا مشکلاتی هم برای ساخت این مستند داشتید؟
خب خیر. مهندس احمدی، فرماندار شهرستان رودبار زمانی که از این طرح مطلع شدند واقعا از ساخته شدن این اثر استقبال کردند چراکه خود ایشون هم تحت تاثیر زندگی این شهید قرار گرفته بودند. بد نیست بدونید که شهید اقبالی جوانترین استاد خلبان ارتش در زمان خودش بوده. فردی که در سن 18 سالگی به آمریکا اعزام و پس از بازگشت، جوانترین مدرس خلبانی در کشور بوده که به خلبان های مطرح کشور آموزش می داده و کسی بود که در سن 27 سالگی به درجه سرگردی رسیده بود. ایشون یکی از فعالیت ترین خلبانانی بوده که در آغاز جنگ تحمیلی به مواضع دشمن حمله کرده است و در نهایت هم به شکلی دردناک به شهادت رسید.
فکر نمیکنید که بهتر می بود یک اثر داستانی درباره شهید اقبالی می ساختید ؟ آیا اصلا چنین پیشنهادی مطرح شده ؟
خب خیر چنین پیشنهادی مطرح نشده.
آیا کسی قبلا در مورد ایشان فیلمی ساخته؟
خیر. در واقع از سالها پیش هم از صدا و سیما و هم از نیروی هوایی ارتش افرادی نزد همسر این شهید رفتند تا اجازه ساخت یک اثر درباره این شهید را کسب کنند ولی ایشون راغب نبودند و اجازه نمی دادند که این اتفاق بیفتد. من هم به سختی پس از اینکه ماه ها با ایشون صحبت کردم و اعتمادشون رو جلب کردم اجازه ساخت این مستند را به من دادند و گفتند که : « فکر میکنم علی می خواد که شما این کارو انجام بدید. »
آیا برنامه ای برای نمایش مستند « شهید اقبالی » در جشنواره های داخلی و خارجی پیش بینی کرده اید ؟
این مسئله از دست من خارج هست و تهیه کنندگان این مستند خودشان باید تصمیم بگیرند تا شرایط حضور این مستند در جشنواره های داخلی و خارجی را ارزیابی کنند.
13 سال تجربه و ساخت 14 فیلم ، قطعا تجربه ارزشمندی بوده. سهیلا پورمحمدی اگر بخواهد تجربه سالیان اخیرش را در اختیار خانمهای جوانی که قصد ورود به عرصه فیلمسازی دارند قرار بده چه چیزی برای گفتن دارد ؟
فکر میکنم چون فیلمسازی کار سختیه، پشتکار زیادی هم می خواهد. چیزی که می خوام بگم اینه که اگر فکر میکنند می توانند سختی های اینکار رو تحمل کنند و برای ورود به این عرصه کاملا آماده هستند، آنوقت به سراغ فیلمسازی بروند. به یاد دارم زمانی که ما دوره های اولیه فیلمسازی را می گذراندیم، حدود 20 نفر بودیم ، اواسط دوره شاید به 10 نفر می رسیدیم و در زمان فارغ التحصیلی تنها 2 یا 3 نفر از 20 نفر اولیه باقی می ماندند! این کار برای خانمها سخت تر هست و فکر میکنم که پشتکار بیشتری برای باقی ماندن می طلبد.
در آخر اگر صحبتی بوده باقی مانده که بخواهید با خوانندگان مووی مگ در میان بگذارید، خوشحال می شوم آن را بیان نمائید.
خیر، سوال های شما خوب و جامع بودند و چیزی باقی نمانده که بخوام در موردش صحبت کنم.
ممنون از شما که وقتتان را برای این مصاحبه در اختیار من قرار دادید و برایتان بهترین ها را آرزو می کنم.
مصاحبه کننده : میثم کریمی
این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.
به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!
