نقد و بررسی فیلم Insidious ( توطئه آمیز )

توطئه آمیز جدیدترین فیلم اسلشر ساز محبوب جوانان، جیمز وان است. عمده دلیل شهرت جیمز وان به دلیل ساختن سری فیلمهای فوق العاده خشن اره است. البته وان تنها اولین قسمت از اره را کارگردانی کرده است که به نوعی بهترین قسمت آن هم به حساب می آید. اما وی در تمامی قسمت های اره به عنوان تهیه کننده و همچنین مشاور برای طراحی صحنه های شکنجه! حضور مداوم داشت. بعد از اره، وان دو فیلم مرگی تحت عنوان سکوت مرگبار و حکم مرگبار را کارگردانی کرد که نسبت به اره از درجه خشونت پایین تری برخوردار بود. حالا که گفته می شود پرونده سری فیلمهای اره برای همیشه بسته شده است ( شما باور می کنید؟ ) وان فیلمی تحت عنوان توطئه آمیز را ساخته که به نظر می رسد در ادامه روند نزولی خشونت فیلمهای وان گام بر می دارد.

جاش لامبرت ( پاتریک ویلسون ) یک معلم مدرسه است که به همراه همسرش، رنای ( روز بیرن ) و فرزندانشان، به خانه جدیدی در حومه شهر نقل مکان کرده اند. این خانه به نظر خانه رویایی خانواده لامبرت به حساب می آید و از طرفی رنای که یک آهنگساز است، به راحتی می تواند در این خانه با خیال راحت به انجام کار خود بپردازد. دالتون ( تی سیمکینز ) که بزرگترین فرزند خانواده لامبرت است، هنگامی که در حال سَرک کشی به زیر شیروانی خانه جدیدشان است، ناگهان از نردبان به پایین می افتد و به کما می رود. خانواده لامبرت که بسیار دستپاچه شده اند دالتون را سریعاً به بیمارستان می رسانند اما در کمال ناباوری مشاهده می کنند که در عکسهای گرفته شده از بدن دالتون به هیچ وجه جراحت یا شکستگی ایی وجود ندارد! رنای و و جاش بعد از اینکه دالتون را به خانه می آورند، متوجه فعالیت های غیر طبیعی در خانه می شوند که حاکی از حضور ارواح درخانه است…

توطئه آمیز از جهاتی با دیگر فیلمهای ساخته شده در این ژانر تفاوت دارد. فیلمهایی ترسناک موسوم به ” خانه و روح” فیلمهایی هستند که در آن نویسندگان و کارگردانان توانایی تغییر چندانی در کلیشه های مرسوم آن ندارند زیرا در همه حال در این نوع فیلم یک خانه پر از روح وجود دارد که قرار است ساکنان آن به طرق مختلف اذیت بشوند! بنابراین تنها خلاقیت سازندگان می تواند معطوف به تنوع و ابداع صحنه های ترسناک فیلم باشد که توطئه آمیز در این میان یک استثناء است. این فیلم بجای اینکه مانند برادرانش، تماشاگر را با ترسهای لحظه ای روبرو کند، سعی کرده تا تماشاگرانش را آهسته و پیوسته بترساند. بنابراین نباید از این فیلم انتظار داشته باشید تا ترسهای لحظه ای را برای شما نمایان سازد. شما در توطئه آمیز هر لحظه ترس را احساس خواهید کرد و این نکته موفقیت فیلم را تضمین می کند. در این بین نباید از موسیقی تاثیرگذار و دلهره آور فیلم چشم پوشی کرد. موسیقی تکان دهنده فیلم یکی از اجزای اصلی وان برای ترساندن تماشاگر به حساب می آید. البته من بیشتر از عکس العمل های فردی که در کنارم نشسته بود و به هنگام ترسیدن از صحنه های فیلم، خودش را به سمت من پرت می کرد ترسیدم تا خود فیلم!.

با اینحال فیلم فاقد مشکل هم نیست. کلیشه های مرسوم فیلمهای ترسناک ” روح در خانه ” در این فیلم تکرار شده است و نکته جالب اینکه بعد از چند دهه از آغاز این سبک از فیلمسازی ، هنوز هم کارگردانان نتوانسته اند به مشکلات ریشه اییِ این ژانر بپردازند و آن را برطرف کنند. وجود روح در خانه ی بزرگ آقای لامبرت قابل قبول است اما مطابق معمول مشخص نیست هدف او از اذیت این خانواده چیست؟! به نظرم بهتر است در ساختار این نوع فیلمها تغییری صورت بگیرد و هدف روح گرامی داستان هم از اذیت ساکنان منزل مشخص شود. قریب به اتفاق تمامی فیلمهای این سبک معمولا دلیل برای جن زدگی خانه ارائه می کنند و آن هم این است که جن مورد بحث احتمالا در بچگی یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته ( کسی می داند چرا روح بچه در فیلم یک جن گیری آمریکایی، که در زمان حیات توسط پدرش مورد آزار و اذیت قرار گرفته بود، کودک ساکن در آن خانه را اذیت می کرد؟! ) یا اینکه توسط پدر نامردش به قتل رسیده است! ( البته روح خانه فیلم فعالیت های ماوراء طبیعی یک استثناء بود که اعلام شد دلیل حضور او در خانه، معامله ای بود که مادربزرگ کتی با ارواح برای زندگی بهتر انجام داده بود! ). از طرف دیگر باید به روند نزولی توطئه آمیز در میانه فیلم اشاره کنم. فیلم آغاز بسیار خوب و پر انرژی دارد اما در اواسط فیلم با ورود جن گیران به داستان که حضور آنان در لحظاتی حتی فیلم را به سمت کمدی سوق می دهد و همچنین باز شدن گره های داستان، آب سردی بر پیکره تماشاگر می ریزد و او را از فیلم ناامید می کند.

مجموعه بازیگران توطئه آمیز توانسته اند تاثیر خود را بر مخاطب قرار دهند. پاتریک ویلسون در نقش معلم به اندازه کافی تماشاگر را حرص می دهد! وی ایفاگر شخصیتی هست که معمولا در این نوع فیلمها همه چیز را انکار می کند و سرانجام متوجه می شود که نه، یه خبرایی هم هست!. روز بیرن در نقش همسر جاش، غالب صحنه های ترسناک فیلم را رهبری می کند و خوشخبتانه ترسیدن او باعث ترس تماشاگر هم می شود. اما نکته جالب درباره بازیگر نوجوان این فیلم ، تی سیمپکینز است. ظاهراً سازندگان به سیمپکینز اجازه نداده اند در خلال فیلمبرداری قسمت های ترسناک فیلم در صحنه حضور داشته باشد! توجیه این عمل آن ها به این شکل بیان شده که شاید او با دیدن این صحنه ها بترسد! اما سوال اینجاست که بهتر نبود او می ترسید تا تماشاگر هم بترسد؟ مگر قرار نیست تماشاگر بترسد؟

توطئه آمیز فیلم ترسناکی است که می تواند رضایت طرفداران فیلمهای ترسناک را برآورده کند. تهیه کننده این فیلم اورن پلی است که پیش از این فعالیت های ماوراء طبیعی را ساخته بود.

منتقد : میثم کریمی