از همان سال 61 که جشنواره فیلم فجر شروع شد و فرصتی برای گردهمایی هنرمندان و اهالی سینما فراهم شد تا فیلمها در معرض دیدگان و داوریها قرار گیرند، حرف و حدیثها و حاشیههای تلخ و شیرین هم در کنارش شکل گرفت.
به گزارش مووی مگ به نقل از برترین ها، یک بار داوری، یک بار انتخاب آثار و خیلی چیزهای دیگر که در سالهای مختلف تکرار هم شده است، حالا در آستانه جشنواره سیوهفتم فیلم فجر که برخی مدعیاند با یکی از محافظهکارترین دورههای جشنواره فیلم فجر روبهرو هستیم و با توجه به اسامی هفت نفر از داوران جشنواره فیلم فجر مروری داریم بر حواشیای که در دورههای مختلف جشنواره از بطن همه حرف و حدیثهای داوری و حتی جدلهای رسانهای شکل گرفته است.
برای مشاهده بخش دوم این مطلب اینجا کلیک نمائید.
دومین دوره
دومین دوره جشنواره فیلم فجر در بهمن ۱۳۶۲ برگزار شد. در این دوره جایی برای فیلمهای خارجی وجود نداشت. مسابقه سینمای ایران در دوبخش حرفهای و آماتور برگزار شد. هیات داوران در این دوره هیچ اثری را شایسته دریافت جایزه بهترین فیلم معرفی نکرد. حاشیه مهم این دوره لو رفتن نتایج داوری در شب آخر جشنواره بود که باعث شد همه در اختتامیه بدانند که چه کسانی جایزه را از آن خود میکنند.
نکته مهم اینجاست که در کارنامه هیچ یک از اعضای هیات داوری سابقه ساخت تعداد قابل توجهی فیلم حرفهای و فعالیت سینمایی به چشم نمیخورد. سیدمحمد بهشتی، مهدی حجت، اکبر عالمی، منوچهر عسگرینسب، محمدعلی نجفی، سینا واحد و مهدی کلهر داوران این دوره از جشنواره بودند. هیات داوران در این دوره نگاهی ویژه به فیلم «دیار عاشقان» داشتند؛ فیلمی به کارگردانی حسن کاربخش که پرویز پرستویی و خسرو شکیبایی در آن بازی میکردند. «پرویز پرستویی» با دریافت دیپلم افتخار بهترین بازیگر مرد نقش دوم، به سینمای ایران معرفی شد. هیچ بازیگر زنی در این دوره برگزیده نشد.
سومین دوره
نکتهای که در سه دوره آغازین جشنواره فجر تکرار شد همین ترکیب هیات داوران بود که مورد اعتراض قرار گرفت چون معترضان معتقد بودند این ترکیب باعث میشود تا جایزهها به یک روال ثابت اختصاص یابد. پروانه معصومی به دلیل بازی در فیلم «گلهای داوودی» در این دوره جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را دریافت کرد تا بعد از دو دوره به زنان بازیگر هم جایزه تعلق بگیرد.
چهارمین دوره
اعتراضها در دوره چهارم جشنواره فیلم فجر به جایزه نگرفتن سوسن تسلیمی برای بازی در فیلم «مادیان» بر میگشت. فیلمی به نویسندگی و کارگردانی علی ژکان که سوسن تسلیمی در این فیلم بازی قابل توجهی ارائه داد اما هیات داوران مطابق با دورههای اول و دوم جشنواره فیلم فجر بازیگر نقش اول زن را انتخاب نکردند.
ششمین دوره
در این دوره داوران جشنواره یک نارضایتی از گفتار متن در بخش آنونس وپوستر داشتند و این نارضایتی منجر به صدور یک بیانیه شد و در این بیانیه نوشتند:«عنصر جذابیت در ساخت نمونه فیلم نمیبایست در محدوده کلیشههای تجاری تبلیغات اسیر بماند، بلکه باید با مدد جستن از ریتم متناسب با فیلم و همچنین تدوین به حسب مقصود، تبلیغاتی سالم را برای فیلم عرضه کند.
استفاده از عناصر گرافیکی در ساخت نمونه فیلم چندان مورد استفاده قرار نگرفته است، در زمینه گفتار فیلم نیز این مساله حائز اهمیت است که اکثر نمونه فیلمها از نظر گفتار از شکلی تکراری و رایج استفاده میکنند که یا از جملهپردازیهای ادبیات پلیسی حکایت میکند، یا شعر سپید شاعران. این امر متاسفانه در اکثر موارد عمومیت دارد.» داوران در این دوره از جشنواره فیلم فجر، هیچ فیلمی را بهعنوان بهترین فیلم انتخاب نکردند.
هفتمین دوره
در این دوره برای اولین بار عنوان «سیمرغ» جشنواره به صورت جدی مطرح شد و تا امروز ادامه دارد. نکته برگزاری این دوره اضافه شدن فیلمهای انیمیشن و نیمهبلند به جوایز جشنواره بوده است. اما اعتراض به ترکیب هیات داوران همچنان وجود دارد و این اعتراض هم باز به خاطر ندادن سیمرغ به برخی از بخشها بهویژه جایزه به بازیگر نقش اول زن است. فیلم «سرب» مسعود کیمیایی در این دوره از جشنواره حضور داشت. فیلمی خوش ساخت با مضمونی استراتژیک که به گفته برخی از منتقدان میتوانست جایزههای بیشتری بگیرد. در این دوره فیلم سینمایی «دیدهبان» ابراهیم حاتمیکیا با اینکه در 6 رشته کاندیدا شده بود، ولی فقط جایزه بهترین فیلم دوم را از آن خود کرد.
هشتمین دوره
حاشیههای این دوره از جشنواره هم مثل دوره قبل بود. فیلم «هامون» در این دوره از جشنواره اکران شد و چشمها را خیره کرد. در کنار آن فیلم «مادر»، علی حاتمی هم توانست اقبال زیادی به دست بیاورد. جایزه بهترین بازیگر زن به رقیه چهره آزاد برای بازی در نقش «مادر» علی حاتمی رسید در حالی که همه منتظر بودند تا بیتا فرهی به خاطر بازی در «هامون» این جایزه را بگیرد. همه اینها حاشیههای هشتمین دوره جشنواره در دوره هشتم بود.
نهمین دوره
اعتراضهایی که در هشت دوره برای انتخاب داوران وجود داشت، باعث شد تغییری در ترکیب هیات داوران داده شود و در دوره نهم، تمام اعضای هیات داوران از میان چهرههای سینمایی انتخاب شوند.
دهمین دوره
در این دوره از جشنواره هم فیلمهای خوبی آمده بود؛ از «مسافران» تا «نرگس» و «ناصرالدین شاه آکتور سینما»، اما نکته این دوره از جشنواره و اعتراض به داوریها برای این بود که انتخاب برای بهترین در همه بخشها صورت گرفت و هیات داوران جایزهها را بهگونهای تقسیم کرد که همه فیلمها بالاخره جایزهای بگیرند. یا به قول معروف نه سیخ بسوزد، نه کباب!
یازدهمین دوره
در این دوره از جشنواره به خاطر اعتراضهایی که از دورههای قبل وجود داشت، بالاخره و برای اولین بار یک هنرپیشه به جمع هیات داوران اضافه شد. در این دوره «عزتالله انتظامی» به جمع داوران پیوست. این دوره از جشنواره با حضور چهرههای جدید زیاد قضاوت کردن داوران مشکل شده بود، «یکبار برای همیشه»، «سارا»، «ردپای گرگ»، «هنرپیشه»، «از کرخه تا راین» و «شرم» فیلمهای مهمی برای جشنواره بودند. سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد حاشیهساز میشود.
این جایزه به «فرامرز قریبیان» برای بازی در «بندر مه آلود» داده شد جایزهای که خود قریبیان معتقد بود باید برای بازی در فیلم «رد پای گرگ» دریافت میکرد. خیلی از منتقدان معتقد بودند که جایزه بهترین بازیگر حق «اکبر عبدی» به خاطر بازی در فیلم «هنرپیشه» بود. نکته دیگر این دوره از جشنواره، حضور شهید مرتضی آوینی در ترکیب هیات داوران است.
دوازدهمین دوره
دوباره بعد از چند دوره، هیات داوران جایزه بهترین فیلم را انتخاب نمیکند و همین باعث اختلاف فیلمسازان با هیات داوران میشود. هیات داوران معتقد بودند که این دوره از جشنواره، داوری برای بهترین فیلم سخت بود و ترجیح دادن به جای مصلحتاندیشی و فقط جایزه دادن به یک فیلم بد، جایزه بهترین فیلم جشنواره را ندهند.
پانزدهمین دوره
در این دوره حاشیهها برای هیات داوران برای این است که همه میگویند اینکه ترکیب هیات 6 نفره باشد یا پنج نفره فرقی ندارد، فقط یک نفر است که تصمیم گیرنده است و همه باید به رای او احترام بگذارند. «مجید مجیدی» با فیلم «بچههای آسمان» اکثر جایزهها را از آن خود کرد و همین هم باعث اعتراض خیلیها شد. البته فیلم مجیدی بهعنوان پنج نامزد نهایی جایزه اسکار بهترین فیلم خارجیزبان در سال ۱۹۹۸ هم انتخاب شد.
شانزدهمین دوره
با توجه به اعتراضهایی که در دورههای قبل به ترکیب داوری بوده است که چرا از زنان سینماگر در داوریها استفاده نمیشود، نام فرشته طائرپور به داوران جشنواره اضافه میشود. همچنین ترکیب سه کارگردان و فیلمنامهنویس که یکی از آنها تجربه بازیگری هم دارد، یک تهیهکننده و یک هنرپیشه حرفهای به آرای هیات داوری اعتبار تازهای بخشید. در این دوره از جشنواره «آژانس شیشهای» اکثر جایزهها را از آن خود کرد.
هفدهمین دوره
دوباره ترکیب هیات داوران عوض میشود، هر پنج عضو داوری کارگردان هستند. برخی این مساله را خوب میدانند و برخی دیگر میگویند نباید این نوع ترکیب باشد و باید از همه بخشها در هیات داوران حضور داشته باشند. احمدرضا درویش، یدالله صمدی، کیانوش عیاری، فرهاد مهرانفر، داوود میرباقری داوران جشنواره هفدهم جایزه بهترین کارگردانی را به رسول ملاقلیپور برای فیلم سینمایی «هیوا» اهدا کردند.
هجدهمین دوره
این دوره از جشنواره نکات زیادی دارد، خیلیها معتقد بودند ترکیب هیات داوران این دوره قبل از شروع جشنواره، جایزهها را برای فیلم بهمن فرمانآرا «بوی کافور، عطر یاس» کنار گذاشته بود و این خیلیها را ناراحت کرد. در این دوره از جشنواره فیلمهای مهمی با مضمونی سیاسی حضور داشتند، «متولد ماه مهر» ساخته احمدرضا درویش و «اعتراض» ساخته مسعود کیمیایی ازجمله فیلمهای سیاسی این دوره بودند.
نوزدهمین دوره
بعد از نوزده دوره اعتراض، بالاخره نام یک منتقد سینمایی در بین هیات داوران قرار میگیرد، «جواد طوسی» به ترکیب هیات داوران جشنواره اضافه شد. در این دوره اعتراضها به داوری بین فیلم مجید مجیدی و بهرام بیضایی بود که جایزه به فیلم «باران» مجیدی اهدا شد. «سگکشی» ساخته بهرام بیضایی توانست جایزه فیلم برگزیده تماشاگران را از آن خود کند.
بیستمین دوره
سیمرغ بازیگر بهترین نقش مکمل مرد به عزتالله انتظامی برای بازی در فیلم «خانهای روی آب» تعلق گرفت، جایزهای که کارشناسان و منتقدان معتقد بودند باید به حسین محجوب یا حبیب رضایی تعلق میگرفت چون بازی بهتری داشتند. بهمن فرمانآرا که به دعوت مهاجرانی وزیر وقت ارشاد به ایران آمده و با فیلمش در جشنواره شرکت کرده بود همه جایزهها را دریافت کرد. مسالهای که حاشیههای زیادی ایجاد کرد و همه از دخالت مستقیم ارشاد در داوریها گفتند.
