نقد و بررسی فیلم Albert Nobbs ( آلبرت نوبز )

« آلبرت نوبز » از روی یک داستان کوتاه ایرلندی به نام « زندگی منحصر به فرد آلبرت نوبز » به قلم « جورج مور » که در سال 1927 انتشار یافت، ساخته شده است. شاید بسیاری از شما مثل من هیچ اطلاع قبلی از این داستان کوتاه نداشته باشید اما مطمئنم با شنیدن نام «آلبرت نوبز » به سرعت به یاد « گلن کلوز » خواهید افتاد! این خانم بازیگر در سال 1982 موفق شد در یک نمایش موفق که از روی همین داستان کوتاه ساخته شده بود، نقش آلبرت نوبز را ایفا کند و کلی طرفدار برای خودش دست و پا کند. اما متاسفانه برگردان سینمایی این اثر مدتها عقب افتاد تا اینکه بعد از چندین سال پیگیری های مداوم شخصِ « گلن کلوز »، بالاخره ساخت نسخه درست و حسابی سینمایی این اثر هم در دستور کار قرار گرفت و « گلن کلوز » هم در کسوت یکی از نویسندگان و بازیگر نقش اصلی به پروژه پیوست. البته من نمی دانم به چه دلیل خانم « کلوز » تا بدین حد به این شخصیت و داستانش علاقه دارند اما هرچه که هست، این فیلم به ما می گوید که می توان یک تنه به دنبال ساخت یه اثر سینمایی رفت و اینقدر در گوش این و آن درباره فیلمنامه سخن گفت که بالاخره یکی پیدا شود تا فیلم را بسازد!

داستان این فیلم در قرن نوزدهم میلادی و در کشور ایرلند اتفاق می افتد. آلبرت نوبز ( گلن کلوز ) پیشخدمت وظیفه شناسی است که سالهاست در هتل موریسون شهر دوبلین در حال خدمات رسانی به مشتریان می باشد. آلبرت در این هتل شخصیت شناخته شده ای به حساب می آید و همگان به خوبی با او آشنا هستند چراکه او با احترام کامل با مشتریان برخورد می کند و امکان ندارد که کسی تحت تاثیر ادب و نزاکت او قرار نگیرد. اما با اینکه آلبرت سالهاست به عنوان یک پیشخدمت مرد مورد احترام اطرافیانش هست، اما وی راز مهمی را در دل خود نگه داشته که آشکار شدن آن سبب پاشیده شدن زندگی اجتماعی اش خواهد شد و آن راز این این هست که او در اصل یک مرد واقعی نیست و تنها لباس مردان را بر تن کرده است؛ بله او یک زن هست! وی به دلیل اینکه حدود سی سال پیش مورد آزار و اذیت عده ایی از تبهکاران قرار گرفت، عزمش را جزم کرد تا با کوتاه کردن موها و به کار بردن مَنش مردانه ، از دنیای زنان فاصله بگیرد تا بتواند بر روی پای خود بایستد و بیش از این در جامعه تحقیر نشود. حالا آلبرت سالهاست که جنسیت اصلی اش را به فراموشی سپرده و به زندگی در لباس یک مرد عادت کرده است. اما زمانی که فردی به نام هیوبرت پیج ( جانت مک تیر ) برای رنگ آمیزی یکی از اتاقهای هتل به خدمت گرفته می شود، راز آلبرت بصورت اتفاقی برای هیوبرت برملا می شود اما این قضیه خوشبختانه ختم به خیر می شود چراکه خودِ هیوبرت هم در واقع یک زن هست که لباس مردانه بر تن کرده! هیوبرت به دلائل شخصی ترجیح داده تا به عنوان یک مرد زندگی اش را ادامه دهد و نکته جالب تر اینکه او با یک زن هم ازدواج کرده است! در ادامه آلبرت هم تصمیم می گیرد ازدواج کند اما به دلیل دیگر که آن افتتاح فروشگاه تنباکوی خودش است! آلبرت برای اینکار حتی فروشگاه مورد نظرش را هم پیدا کرده اما چیزی که او نیاز دارد یک همسر برای خدمات رسانی به مشتریان فروشگاه است. به همین جهت او سراغ یکی از پیشخدمت های هتل به نام هلن ( میا واشیکوفسکا ) می رود و از او درخواست می کند تا با هم باشند، این در حالی است که هلن با مرد دیگری وارد رابطه شده و…

« آلبرت نوبز » با زیرکی سعی کرده در پس زمینه داستان اصلی فیلم، موضوع تبعیض جنسیتی بین زن و مرد در قرن نوزدهم میلادی را به تصویر بکشد و انتقاداتی را مطرح کند. بطور خلاصه باید عرض کنم که قرن نوزدهم میلادی در کشورهای انگلستان و ایرلند یادآور دوران جالبی نیست و اکثراً هم سعی می شود تا از این برهه از تاریخ سخن زیادی به زبان آورده نشود چراکه صورت خوشی برای دربار بریتانیا ندارد. در آن دوران زنان تقریباً حق شرکت در مشارکت های اجتماعی را نداشتند و گفته می شود که از هر 2 زن ایرلندی، یکی مورد خشونت همسرش قرار می گرفت ( به دلائل مختلف که مهمترینش هم مصرف بی رویه مشروبات الکلی بود ). در « آلبرت نوبز » نیز این مساله نه به شکل مستقیم بلکه در پس زمینه داستان به تصویر کشیده می شود. اما متاسفانه کارگردان این فیلم « رودریو گارسیا » نتوانسته به خوبی از موقعیت اجتماعی قرن نوزدهم میلادی در فیلمش استفاده کند و همه مسائل و مشکلات هم نهایتاً نصفه و نیمه گفته می شود و سپس فیلم به سمت روابط بین شخصیت ها پیش می رود! « آلبرت نوبز » هرگز با صداقت به تماشاگر نمی گوید دلیل اینکه کسانی مثل آلبرت و هیوبرت تصمیم گرفتند تا یک مرد باشند چه بوده!، در فیلم تنها به ذکر این نکته اکتفا می شود که آنها به دلیل فشار اجتماعی مجبور به اینکار شدند ( حالا این فشار اجتماعی چه بوده بر کسی هویدا نیست! ). البته کارگردان در اواسط فیلم شخصیتی به نام جوئی ( با بازی « آرون جانسون » ) را به جان داستان می اندازد تا شاید از طریق بتواند دلیل محدودیت زنان و رفتار سلطه طلبانه مردان را در قبال آنها به تماشاگر نشان دهد اما همین شخصیت هم با انواع و اقسام پارادوکس هایی که در رفتارش وجود دارد تنها سبب گیج شدن تماشاگر می شود!

« آلبرت نوبز » در بحث روابط شخصیت ها هم از مشکلاتی رنج می برد. اصلی ترین این روابط مربوط به آلبرت و هلن می باشد که فراز و نشیب های فراوانی دارد، آلبرت هنگامی که از هلن درخواست می کند تا به او بپیوندد، همه ما به این فکر می افتیم که وی تنها به واسطه آن فروشگاه تنباکو قصد انجام اینکار را دارد، اما در ادامه زمانی که دیالوگ های احساسی بین این دو رد و بدل می شود به کل ریتم فیلم بهم می ریزد. در بعضی از صحنه ها ما شاهد این موضوع هستیم که آلبرت به هلن علاقه مند شده و حتی سعی می کند به او دست هم بزند! اما از طرف دیگر فیلم بر این نکته تاکید دارد که آلبرت یک همجنس خواه نیست و فقط بخاطر مشکلات اجتماعی مجبور به تن کردن لباس مردان شده است. این پارادوکس های آشکار و گیج کننده و بلاتکلیفی که فیلمساز برای تماشاگر بهم زده ، باعث شده تا « آلبرت نوبز » از لحاظ قصه گویی دچار تناقضات فراوانی باشد و حفره های متعدد فیلمنامه اجازه صمیمی شدن تماشاگر با شخصیت های داستان را ندهد. متاسفانه « آلبرت نوبز » پایان بندی ضعیفی هم دارد و در کل می توانم بگویم که از لحاظ فیلمنامه حداقل در پرده نقره ایی از مشکلات فراوانی رنج می برد.

البته این فیلم نقطه قوت بزرگی دارد و آن بازی بازیگرانش است. « گلن کلوز » بیش از سی سال هست که با نقش آلبرت نوبز زندگی کرده و می توان گفت این نقش را حتی بهتر از کف دستش می شناسد. من هرگز اجرای زنده نقش آلبرت نوبز را از خانم « کلوز » ندیدم و نمی توانم درباره آن نظری بدهم اما آن چیزی که بر پرده سینماها نقش بسته، نمایشی مقتدرانه از بازیگری است که به ریزترین نقاط شخصیت آلبرت نوبز آشنایی دارد و تمام حرکات بدن و صورتش نیز با تمرین های مکرر و بازبینی های چندباره، تبدیل به فیلم شده است. شاید شما هنگامی که برای اولین بار آلبرت را ببینید و تُن صدایش را بشنوید، به این نکته اذعان کنید که به راحتی می توان تشخیص داد که او یک زن است! اما کافی است حرکات او را تا اواسط فیلم دنبال کنید، به شما قول می دهم که فراموش می کنید که بازیگر نقش آلبرت یک زن هست! دیگر بازی عالی فیلم را « جانت مک تیر » رقم زده که بازی اش در نقش یک مردنما عالی و بی نقص انجام شده. « مک تیر » از لحاظی حتی بهتر از خودِ « کلوز » هم در فیلم ظاهر شده و می توان گفت که شانس او برای دریافت اسکار بیش از « کلوز » هست. « میا واشیکوفسکا » ( تازه بعد از چند سال فهمیدم که نام او « واسیکووسکا نیست بلکه « واشیکوفسکا» خوانده می شود! ) جوان هم بهترین عملکرد را در نقش یک دختر ساده دل داشته. البته بعضی از رفتارهای ساده لوحانه او و سوالات متعددی که از این و آن می پرسد، بعضی مواقع بدجوری روی اعصاب هست. « ارون جانسون » هم که نقش یک کله خراب را برعهده دارد، حضور بسیار موفقی را پشت سر گذاشته است.

در مجموع باید بگم که « آلبرت نوبز » را فقط به دلیل بازی بازیگرانش باید دید. فیلم یک داستان نامنظم با کلی پیچ و خم های اضافه دارد که همگی آنها به بن بست ختم می شود، شاید اگر می گذاشتند تا خودِ « کلوز » فیلم را کارگردانی کند، فیلم به مراتب منسجم تر و بهتر از این را شاهد می بودیم. اما بهرحال « آلبرت نوبز » یک « گلن کلوز » و « جانت مک تیر » دارد که نمی توان به این راحتی ها چشم از بازی آنها برداشت! شاید به تنها کسی که باید بابت ساخته شدن این فیلم خسته نباشید گفت خودِ « گلن کلوز » باشد.