نقد و بررسی فیلم Apollo 18 ( آپولو 18 )

«آپولو 18 » بر پایه فرمول آشنایی به نام ” این تصاویر واقعی است! ” ساخته شده است. آغازگر این نوع سینما را باید فیلم « پروژه جادوگر بلر » دانست. فیلمی که در زمان اکرانش سر و صدای بسیاری به پا کرد و خیلی ها را هم دچار وحشت فراوان کرد. دلیل ترس و وحشت مردم از « پروژه جادوگر بلر » به این دلیل بود که سازندگان در هنگام اکران فیلم ادعا کردند که آنها این فیلم را نساخته اند و تنها آن را پیدا کرده و تدوین نموده اند!. البته این نوع اظهار نظرها در آن دوران خریداران بسیاری داشت زیرا تا پیش از آن کسی با چنین روشی فیلم تولید نکرده بود. اما سالها بعد بار دیگر فیلم « فعالیت ماوراء طبیعی » با چنین روشی به اکران درآمد و با موفقیت قابل توجه ایی که در گیشه بدست آورد ثابت کرد که این نوع سبک فیلمسازی هنوز هم طرفداران فراوانی دارد. « آپولو 18» نیز بر پایه فرمول مشابه فیلمهای « پروژه جادوگر بلر » و « فعالیت ماورء طبیعی ” ساخته شده است اما تفاوت عمده ایی با این 2 فیلم دارد. محل وقوع رخدادهای« آپولو 18» برخلاف روال معمول که در یک خانه اتفاق می افتد، در خارج از جو زمین و در کره ماه دنبال می شود!. این فیلم درباره یکی از سفرهای سازمان فضایی ناسا به نام ” آپولو 18 ” است که البته هرگز به وقوع نپیوست.پیش از اینکه داستان فیلم را شرح دهم لازم است اشاره ایی نسبت به سفرهای آپولو و چرایی مرموز بودن آنها داشته باشم.

سلسله پروژه های سازمان فضایی ناسا که با نام ” آپولو ” در دهه ی 60 و 70 میلادی انجام گرفت، مربوط به سفرهایی به کره ماه بود که به منظور شناخت بیشتر و کشف ناشناخته های این قمر انجام گرفت. در این پروژه های پر هزینه که در دوران اوج رقابت فضایی بین ایالات متحده و شوروی صورت گرفت، ایالات متحده موفق شد تا عکسها و فیلمهای با ارزشی از سطح این سیاره بدست آورد. اما نکته ایی که هرگز مشخص نشد این بود که چرا به یکباره این پروژه ها کنسل شدند و ناسا دیگر اجازه پرواز سفینه ها به سمت این قمر را صادر نکرد!. البته در سالهای اخیر ابعاد تازه تری از اقدامات مخفی دولت آمریکا در قبال کره ماه مشخص شده است. گفته می شود که دلیل کنسل کردن پروژه های آپولو مشاهداتی بود که فضانوردان در آخرین سفر خود به کره ماه بدست آورده بودند. ظاهراً آنها در این سفر به سرنخ ها و اتفاقات غیرعادی ایی پی برده بودند که در سطح سیاره ماه صورت گرفته بود و به نوعی آنها را وحشت زده کرده بود!. بعدها فردی به نام ویلیام روتلدج ادعا کرد که در سال 1976 در سفری مخفی با عنوان ” آپولو 20 ” که محصول مشترک بین ایالات متحده و شوروی بود، به ماه سفر کرده است و ادعاهای جالبی هم مطرح نمود. او اعلام کرد ماموریت او و دیگر فضانوردان در این سفر پی بردن به سفینه ایی ناشناخته بود که در سطح ماه قرار داشت. ویلیام و یک فضانورد روسی زمانی که به این سفینه رسیدند و وارد آن شدند، با صحنه ی شگفت انگیزی روبرو شدند. تحقیقات آنها بر روی این سفینه نشان می داد که قدمت آن حداقل به 1.5 میلیون سال می رسد!. در داخل این سفینه 2 خلبان وجود داشت که یکی از آنها زن بود. این زن که شبیه به انسانهای زمینی بود،6 انگشت داشت و تسمه ایی هم به دور سرش پیچیده شده بود و در کمال تعجب جسم اش هم سالم باقی مانده بود!. در آخر هم ویلیام اعلام کرد که ما جسد را به زمین منتقل کردیم و در حال حاضر این جسد تحت مراقبت های شدید است. ویلیام روتدلج در حالی این اظهارات را مطرح کرد که تصاویر مستندی هم از این وقایع منتشر شده بود که مهر تائیدی بر ادعاهای وی می زد. آیا موجودات ناشناخته وجود دارند؟! بگذریم. داستان فیلم از این قرار است :

فیلم در آغاز بصورت نوشتاری به ما می گوید که تصاویر استفاده شده در این فیلم همگی مستند هستند و زمان آنها هم بالغ بر 80 ساعت بوده و ما آن را تدوین کردیم و نتیجه اش این فیلمی هست که شما می بینید! البته همانطور که گفتم شما زیاد این مطالب را جدی نگیرید چراکه حنای این دوستان دیگر رنگی ندارد!. بعد از عرایض فیلمسازان، فیلم با این موضوع شروع می شود که سفینه فضایی ” آپولو 18 ” براساس یک ماموریت فوق سری به کره ماه فرستاده می شود تا چند تحقیق درباره موارد مشکوک در این سیاره داشته باشد. اما فضانوردان این سفینه به محض رسیدن به مقصد به این نتیجه می رسند که ماه چندان هم جای ساکتی نیست!. در این قمر آنها با صداهای ناشناخته و ترسناکی روبرو می شوند که از دل تاریکی بیرون می آید و همچنین رد پاهایی که نشان از حضور موجودات زنده ی دیگری که در این قمر دارد و…

همواره بزرگترین مشکلات فیلمهای به این سبک ( همان ” این تصاویر واقعی است!” ) این بوده که دلیلی برای اتفاقات رخ داده به تماشاگر ارائه نمی کنند و به عبارتی تماشاگر تنها وظیفه دارد از محیط فیلم بترسد بدون آنکه دلیل ترس خود را بداند!. اما « آپولو 18 » به دلیل مضمون جذاب و البته ناشناخته ایی که دارد به خوبی می تواند تماشاگران را تا آستانه جنون بترساند!. سازندگان به خوبی می دانستند که تماشاگران توجه ویژه ایی به ناشناخته ها – به خصوص خارج از سیاره زمین – دارند به همین دلیل تصمیم گرفتند تا بجای استفاده از بازیگر یا تصاویر سینماتیک، تصاویر فیلم را به صورت مستند تبدیل کرده تا تاثیر بیشتری بر مخاطب داشته باشد. فیلمبرداری به صورت سوپر8 با آن نویز و کیفیت نه چندان واضح که همه ما را به یاد یوری گاگارین می اندازد! کمک شایانی کرده تا این تصاویر باورپذیرتر از آب دربیایند. باید بگویم که فضاسازی در « آپولو 18 » به شکل استادانه ایی شکل گرفته و امکان ندارد تا شما تفاوتی میان تصاویر مستند از فضا و تصاویر فیلم « آپولو 18 » بیابید.

بعد از فضاسازی عالی فیلم باید به نوع ترس در « آپولو 18 » اشاره کنم که در نوع خود کم نظیر است. در « آپولو 18 » سازندگان شما را نه با ترسهایی از جنس ” بوووو ” بلکه با ترس از تنهایی و سکوت مواجه می کنند. شما در « آپولو 18 » کمتر جسمی می بینید که بخواهید از آن بترسید و بجای آن تا دلتان بخواهد نَفَسِ فضانوردان و فضای خفقان آور کره ماه شما را به وحشت خواهند انداخت!. فیلم در لحظات ابتدایی روند معمولی قابل پیش بینی را سپری می کند اما به محض رسیدن فضانوردان به مقصد استرس و نگرانی آغاز می شود . در این محل تماشاگر شاهد مکانی است که هیچ انسان دیگری حضور ندارد و سکوت مطلق برقرار است اما به محض شنیدن اصوات عجیب ( بر طبق گفته یک فضانورد : شنیدن هر صدایی در فضا مو را بر تن فضانورد سیخ می کند! ) و ردپاهای مشکوک، مخاطب واقعا ترس را تجربه خواهد کرد. خوشبختانه صحنه های ترسناک فیلم « آپولو 18 » به اندازه کافی قابل قبول هستند و البته برای کسانی که از ماهیت جعلی فیلم اطلاعی نداشته باشند حتی می تواند کار را وخیم تر کند!.

از آن جهت که روایت فیلم در « آپولو 18 » به صورت مستند است، نمی توانم بازی بازیگران فیلم را ارزیابی کنم. نهایت مطلبی که می توانم درباره آنها بیان کنم این است حضور آنها طبیعی است و تماشگر هرگز این احساس را نخواهد داشت که آنها در حال بازیگری هستند. ظاهراً بازیگران فیلم برای بازی در « آپولو 18 » تمرین های سخت فضانوردی را پشت سر گذاشته اند زیرا تمام حرکات آنها حداقل برای من که چند فیلم مستند از حضور فضانوردان در خارج از زمین دیده ام کاملاً آشنا است.

اما باید به این نکته هم اشاره کنم که فیلم متاسفانه در یک سوم پایانی دچار نوعی سردرگمی می شود. ریتم مناسب فیلم به همراه فضاسازی های بی بدیل اش اگرچه توانایی فوق العاده ایی در درگیر کردن تماشاگر با موضوع عجیب و غریبش دارد اما در مواجه با انبوه سوالاتی که در یک سوم پایانی فیلم برای مخاطب به وجود می آید، ناتوان است. شاید برای فیلمی مانند « فعالیت ماوراء طبیعی » همینکه به موضوع معامله مادربزرگ با شیطان و از این دست دلائل پرداخته شود ، برای تماشاگر قانع کننده باشد اما زمانی که پای علم به میان می آید دیگر نمی توان چشم بر این ضعف بست. اینکه صداهای ناشناخته فیلم به چه دلیل به گوش می رسند! یا اینکه اصلا ردپاها از کجا و چه زمان و برای چه در کره ماه وجود دارد؟! از جمله مسائل بی پاسخی است که در « آپولو 18 » مطرح می شود.

« آپولو 18 » فیلم جذابی است به شرط آنکه آن را تنها به عنوان یک سرگرمی ببینید. در این فیلم شما می توانید بیرون از سیاره زمین ، بر روی کره ماه شاهد اتفاقات ناشناخته ایی باشید که با استادی در کنار یکدیگر چیده شده اند تا شما را بترسانند!. « آپولو 18 » را به تمامی علاقه مندان به سینما توصیه می کنم. مطمئن باشید فیلم خوبیه!.