« برتری » یکی از آثاری بود که بسیاری از مخاطبین سینما منتظر اکرانش بودند و دلیل اصلی آن هم داستان جذاب فیلم بود که معمولاً از آن جنس داستانهایی است که بسیاری را پای فیلم خواهد نشاند. کارگردان این فیلم پر سر و صدا که تبلیغاتش مدتهاست تقریباً در هر جایی که مردم توقف می کنند به چشم می خورد، دوست و فیلمبردار بسیاری از آثار کریستوفر نولان یعنی والی فیستر می باشد که در آثار مهمی نظیر « تلقین / Inception » و « شوالیه تاریکی » با نولان همکاری داشته است اما اینبار خود تصمیم به کارگردانی گرفته و کریستوفر نولان هم در پس زمینه فیلم، دستی در تهیه کنندگی داشته است. اما بزرگترین نگرانی مخاطبین درباره « برتری » نیز به همین اولین تجربه کارگردانی جناب فیستر باز می گردد که بهرحال برای ساخت اولین فیلم ، به سراغ سوژه ای ” دانش محور ” و مبتنی بر علم رفته و هزینه ای حدودا 100 میلیون دلاری را هم به جان خریده. اما به نظر می رسد هرچقدر که والی فیستر در ساخت اولین فیلمش با چنین فضایی اعتماد به نفس داشته، « برتری » نیز به همان اندازه فستیوالی از فرصت های هدر رفته باشد که یکی پس از دیگری تبدیل به سوهان اعصاب تماشاگران شده 
اند!
دکتر ویل کستر ( جانی دپ ) و همسرش اوِلین ( ربکار هال ) در آستانه تحقق بخشیدن به یک جهش بزرگ در در تاریخ علم بشر هستند. دکتر کستر مدتهاست که بر روی پروژه هوش مصنوعی کار می کند و به تازگی موفق شده تا با استفاده از علم، برنامه ای خلق کند که قابل تفکر و تصمیم گیری دارد و از لحاظ احساسی نیز با انسان تا حد زیادی برابر می کند. اما این اختراع که می تواند یک گام بزرگ برای پیشرفت بشر باشد، با مخالفت تروریست ها مواجه می شود که معتقدند این اختراع می تواند نسل بشر را دچار بحران کند و به همین دلیل طبق رسم و رسوم همیشگی شان، تصمیم به ترور دکتر کستر می گیرند و در این راه نیز موفق می شوند.
دکتر کستر پس از ترور، با اینکه کماکان علائم حیاتی دارد اما بزودی از دنیا خواهد رفت از این رو همسرش اوِلین به کمک یک دوست خانوادگی و محقق به نام مکس واترز ( پُل بتانی ) تصمیم میگیرند تا مغز کستر را به کامپیوتر منتقل کنند. اما این اقدام باعث می شود که کستر که حالا یک برنامه کامپیوتری خودمختار با درک منحصر فرد باشد که به دنبال کسب قدرت است و هیچ ارتباطی با دکتر کستر واقعی ندارد و…
« برتری » سرشار از سوژه های جذاب است. کامپیوتری که قرار هست هوش مصنوعی داشته باشد و هوش مصنوعی
اش هم به حدی باشد که بتواند یک تهدید رسمی برای نسل بشر محسوب شود. سال گذشته نیز فیلم « اون » ساخته اسپایک جونز توانسته بود داستانی جذاب با موضوع ارتباط عاشقانه یک مرد با یک برنامه کامپیوتری که صدایی زنانه داشت خلق کند که از همه لحاظ اثری تکان دهنده و متفکرانه محسوب می شد. اما تفاوت « برتری » و « اون » در این است که این دو از کارگردانانی بهره مند هستند که از لحاظ تجربه دقیقاً در نقطه مقابل یکدیگر می باشند.
والی فیستر مقدمه « برتری » را به خوبی آغاز می کند. دکتر کستر در حال سخنرانی و ذکر جزییات درباره برنامه ای که احتمالاً از نظر خودش عالی است و اما بزودی متوجه می شویم که قرار هست نسل بشر را دچار مخاطره کند می باشد. سپس ما با ترورِ کستر مواجه می شویم که این یکی نیز به خوبی انجام می پذیرد و حالا مخاطب فیلم منتظر هست تا دنیای کستر مجازی شکل بگیرد اما فیلم درست در زمانی که کستر و در واقع جانی دپ به کامپیوتر منتقل می شود، مشکلاتش آغاز می شود و رفته رفته این مشکلات رو به فزونی می دارد و در نهایت به نقطه ای می رسد که تماشاگر فقط منتظر پایان فیلم است.
والی فیستر در « برتری » علناً به جز ایده اولیه جذاب داستان ، حرفی برای گفتن نداشته و با طرح سوالات و سپس دادن پاسخ های سطحی به آن ، به شکل عجیبی تمام فرصت ها را هدر داده و « برتری » را در حد یک 
درام معمولی به تصویر کشیده است. یکی از مهمترین بخش های فیلم که مانور تبلیغاتی زیادی بر روی آن شده بود، رابطه میان همسر اوِلین ( همسر کستر ) و کستر مجازی بود که علناً به جز یک کنش و واکنش ساده احساسی هیچ حرف تازه ای که بتواند تمایز خود را عیان سازد ندارد. ممانعت های عجیب اوِلین با خاموش کردن کستر با اینکه شاید او باید بیش از هرکس دیگری شرایط را درک کند، سرآغاز این مشکلات است که با خواندن ذهن او توسط کستر کامپیوتری و دیالوگ های نه چندان پرمغز میان این دو ادامه پیدا می کند.
فارغ از رابطه عاطفی ضعیف میان کستر و اوِلین، باید به ضعف فیلم در روایت داستانش هم اشاره کرد که با تکرار مداوم فلشبک – فلشفوروارد ، باعث گیج شدن مخاطبی می شود که بسیار باهوش تر از خود فیلم است. تاکید فیستر بر استفاده از فلشبک ها در راستای پرداخت مناسب تر داستان هیچ کارایی مشخصی نداشته به جهت اینکه در واقع هرگز اطلاعات مفیدی از این فلشبک ها نصیب مخاطب نمی شود اما وی مجبور است تا به تماشای آن بنشیند و کلی صحنه زائد تماشا کند. ظاهرا والی فیستر فراموش کرده که در یک اثر علمی متعلق به آینده ( شاید بتوان به آن نام علمی – تخیلی هم اطلاق کرد ) نویسنده و کارگردان می بایست چند قدم از خود تماشاگر جلو باشند و در نهایت با حرفی جدید ، او را تا مدتها به تفکر وا دارند. اتفاقی که به عنوان مثال درباره فیلم « تلقین » رخ داد و اتفاقاً همین والی فیستر فیلمبردار آن فیلم بود. اما متاسفانه تماشاگر هنگام تماشای « برتری » همواره از کارگردان فیلم جلوتر است به حدی که حتی قادر است اتفاقات پیش روی را پیش بینی کند و این یعنی حکم مرگ اثری که مسلماً تعلیق باید یکی از ستون های فیلمنامه اش باشد.
البته « برتری » ویژگی های مثبتی هم دارد که تقریباً تمامی آنها در بخش فنی قابل رویت هستند. فیلمبرداری قابل توجه ، یکی از مزیت های تماشای « برتری » است که البته اینبار دیگر خودِ فیستر آن را عهده دار نبوده و به وسیله فیلمبردار نسبتاً گمنامی به نام ” جس هال ” انجام گرفته است. جلوه های ویژه فیلم هم که هزینه زیادی ( به نسب یک اثر غیراکشن ) را شامل شده، از کیفیت بالایی برخوردار است و قابلیت این را دارد که بتواند هیجان لازمه را به مخاطب منتقل کند.
جانی دپ به عنوان بازیگر نقش اصلی « برتری » ، اگرچه تمام تلاش خود را برای واقعی تر کردن هرچه بیشتر کستر دیجیتالی به کار بسته اما متاسفانه مانند روند چند سال گذشته دوران بازیگری دپ، « برتری » در سطحی نیست که بتواند وی را از مشکلات سینمایی که در چند سال اخیر تجربه کرده رهایی ببخشد. پس از انتقادات فراوانی که نسبت فیلم ضعیف « رنجر تنها » و علی الخصوص حضور جانی دپ در این فیلم به همراه داشت، « برتری » می توانست نقطه آغاز مجدد برای جانی دپ باشد اما این اتفاق رخ نداد. ربکا هال هم که پس از « ویکی ، کریستینا ، بارسلونا » نتوانست موفقیتی در هالیوود کسب کند ( البته فیلم « مداربسته/ Closed Circuit » در سال 2013 یکی از آثار خوش ساخت سینما بود که در مجموع زیاد تحویلش نگرفتند ) ، در نقش اوِلین شاید پیچیده ترین شخصیت فیلم باشد که ح
ضورش اغلب به واسطه پیشبرد درام میان او و کستر می باشد. اِولین از معدود شخصیت های فیلم « برتری » است که می توان او را درک کرد. دیگر بازیگران فیلم از جمله مورگان فریمن و سیلیان مورفی نیز کار خاصی به جز حرکت از نقطه A به نقطه B صورت نداده اند و در مجموع درخششی نداشته اند
« برتری » فستیوالی از ایده های از دست رفته است. فیلمی که قرار بود یک اثر ناب علمی باشد و مخاطبین را به تفکر وا دارد، در عوض تبدیل به اثری شده که هیچ نشانی از نبوغ ندارد و حفره های فیلمنامه هم به حدی زیادی هستند که برای تماشاگر قابل هضم نباشد ( مخصوصاً مواردی که به خواندن ذهن اِولین مرتبط می شود ). ویستر در مصاحبه ای گفته بود که کریستوفر نولان زمانی که شنیده وی قصد کارگردان شدن دارد، بسیار عصبانی شده و یکجورایی کاملاً مخالفت خودش را ابراز کرده است. فیلم « برتری » شاید قطعی ترین سندی باشد که نشان می دهد والی فیستر باید مسیر فیلمسازی را پله پله طی کند تا شاید در آینده دیگر شاهد اینچنین فرصت های ناب از دست رفته ای در آثار بعدی اش نباشیم.
منتقد : میثم کریمی
این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.
به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!
برتری : Transcendence
کارگردان : Wally Pfister
نویسنده : Jack Paglen
بازیگران :
Johnny Depp…Will Caster
Rebecca Hall…Evelyn Caster
Paul Bettany…Max Waters
Cillian Murphy…Agent Buchanan
Kate Mara…Bree
و…
ژانر : درام
رده سنی : PG-13( مناسب برای افراد بالای 13 سال)
زمان : 119 دقیقه
