نقد و بررسی فیلم The Art of Getting By ( هنر چیره شدن )

همه ما دوران درس و مدرسه را بخوبی به یاد داریم. دورانی که اکثر نوجوانان فکر می کردند می توانند دنیا را تغییر دهند و برای خودشان قهرمانی باشند!. اما جدا از رویا پردازی های خاص دوران نوجوانی، باید به مساله ایی اشاره کنم که اغلب در نوجوان ها دیده می شود و آن هم کشیده شدنشان به زندگی فلسفی ( البته زندگی پوچ نام شایسته تری برای آن است!) است. حتما کسانی که دوران نوجوانی را گذرانده اند به خوبی به یاد دارند که در این دوران اغلب نوجوانان سعی می کردند تا کتابهای فلسفی بخوانند تا از دیگران متمایز باشند. این رویه اغلب حتی به زندگی و تفریحات آنها نیز سرایت می کرد و ما شاهد بودیم که به عنوان مثال در بحث فیلم، نوجوانان سعی می کردند دست بر روی فیلمی بگذارند که مطمئنم حتی خود سازنده اش هم زمان ساخت آن را فراموش کرده بود!. شخصاً یادم می آید که همکلاسی داشتم که در دوران مدرسه به موسیقی های تام ویتس!! گوش می داد و هربار هم که از او درباره علاقه اش به این نوع موسیقی سوال می کردیم او در جواب به ما می گفت شما از موسیقی چیزی نمی فهمید!. هنر چیره شدن درباره یکی از همین نوجوان هاست. نوجوانی که در حساس ترین مرحله زندگی اش دچار نوعی پوچی در زندگی شخصی اش شده است .

جورج ( فردی هایمور ) دانش آموزی است که در ماههای آخر تحصیلش به این نتیجه رسیده که درس خواندن هیچ کمکی به آینده اش نمی کند!. جورج معتقد است که زندگی خیلی کوتاه تر از آن است که مردم بخواهند با درس خواندن و سر کلاس نشستن آن را تلف کنند. او به جای مطالعه کتابهای درسی اش ترجیح می دهد کتابهای سنگین آلبرت کاموس را مطالعه کند و همچنین علاقه ی شدیدی به فیلمهای ساخته شده توسط لوئیز مال دارد!. معلم های مدرسه نیز به اندازه ایی از جورج ناامید شده اند که او را به حال خود رها کرده اند.. مادر و ناپدری جورج نیز از اتفاق پیش آمده نگران هستند اما جورج یکدنده و لج باز است تا اینکه با دختری به نام سالی ( اِما رابرتز ) آشنا می شود. سالی دختر محبوبی است که از آزادی های زیادی به عنوان یک نوجوان برخوردار است. او سیگار می کشد به مکان های نه چندان جالب می رود و… خلاصه اینکه از لحاظ آزادی عمل مشکلی ندارد. اما جورج بعد از ایجاد رابطه با سالی متوجه می شود او چندان هم بی مشکل نیست. جورج پی می برد که پدر و مادر سالی از یکدیگر جدا شده اند و مادر سالی هم اکنون یک خمار اساسی است که حتی مشروبات الکلی را هم به جورج تعارف می کند!. با اینحال جورج رفته رفته احساس می کند که اتفاقات پیرامون سالی برایش مهم هست و یکجورایی دوست دارد سالی زندگی خوبی داشته باشد و…

هنر چیره شدن اولین فیلم بلند گاوین ویزن به حساب می آید و به همین دلیل پر است از اشکلات رایج فیلمسازی. اولین اشکال بزرگ فیلم را باید در پرداخت شخصیت های داست جستجو کرد؛ جورج نوجوان افسرده ایی است که به واسطه حضور جنس مونث، مسیر زندگی اش تغییر می کند. این خلاصه داستان به خوبی در هنر چیره شدن به کار گرفته شده اما هر چقدر که به جلوتر می رویم ضعف روایت آن بیشتر به چشم می آید. جورج در ابتدای فیلم به مراتب شخصیت منطقی تری نسبت به دو سوم پایانی فیلم است. او در یک سوم آغازین فیلم، شخصیتی پیچیده است که نصیحت های دیگران اثری بر افکارش ندارد وظاهراً به هیچ صراتی مستقیم نمی شود اما ناگهان در اواسط فیلم با صحبت های مدیر مدرسه اش از این رو به آن رو می شود!. ویزن اگرچه سعی کرده با قرار دادن یک دختر در داستان ( کسی که ظاهراً همیشه روی مرد تاثیر می گذارد! ) ، فضای فیلم را رمانتیک کند و دلیل موجهی برای تغییر پذیری روحیه جورج به وجود بیاورد اما در اصل این دختر بیشتر باعث گیج شدن تماشاگر شده است زیرا علناً حضور سالی تنها بهانه ایی است برای رد و بدل شدن صحبت های رمانتیک بین او و جورج و در اصل این مدیر مدرسه است که بیشتری تاثیر را در شخصیت جورج ایجاد می کند!. بعلاوه اینکه زندگی پوچ و غیرقابل پیش بینی جورج در ابتدای فیلم ناگهان در اواسط رنگ عوض کرده و به شکل کلیشه ایی پیش می رود. ویزن سعی زیادی کرده تا شخصیت جورج متفاوت از نمونه های رایج هالیوود باشد و این تلاش او تا اواسط فیلم هم نتیجه داده اما متاسفانه در اواخر فیلم جورج همانی می شود که انتظار داریم؛ یک بچه مثبت که آخر فیلم تازه می فهمد که زندگی آنقدرها هم بد نیست و می شود از آن لذت برد ( این بُعد شخصیت جورج را مقایسه کنید با پوچی و الافی او در ابتدای فیلم!). عدم تعادل شخصیتی در جورج یکی از ناامید کننده ترین مشکلات فیلم است.

تعریف رابطه بین جورج و سالی هم در نوع خودش جالب است. این دو ظاهراً دو نوجوانانی کم سن و سال هستند که می بایستی دنیا را از زاویه دید خودشان ببینند، اما ویزن در تعریف شخصیت این دو دچار مشکل شده است. رابطه ایی که بین جورج و سالی برقرار است شباهت چندانی به رابطه ی نوجوانان ندارد و بیشتر شبیه به انسانهای با تجربه دور و بر 30 سال است!. به عنوان مثال جورج هنگامی که قصد گفتن مطلب مهمی به سالی دارد او را به یک بار! می برد و به هنگام سِرو نوشیدنی آن را بیان می کند یا اینکه او را به هنگام روز ولنتاین به یک رستوران می برد و… به نظرم ویزن برای قرار دادن چنین صحنه هایی در فیلمش می بایست سن شخصیت های داستانش را کمی بالاتر می برد.

اما برخلاف فیلمنامه فیلم، 2 بازیگر اصلی هنر چیره شدن به اندازه کافی درخشان هستند که ضعف فیلمنامه را تا حدودی بپوشانند. فردی هایمور که دیدن چهره بزرگ شده اش در ابتدای فیلم بدجوری تماشاگر را غافلگیر می کند، بازی فوق العاده ایی در نقش یک نوجوان پوچ گرا ارائه داده است. هایمور زمانی که کم سن و سال تر بود در فیلمهای مطرحی حضور پیدا کرد که می توان از جمله آنها به چارلی و کارخانه شکلات سازی ،در جستجوی ناکجا آباد و آگوست راش اشاره کنم که اتفاقاً در همه این فیلمها بازی بسیار خوبی را از او شاهد بودیم، مطمئناً او ستاره آینده هالیوود خواهد بود. اِما رابرتز اگرچه در مقایسه با جورج به مراتب بازی ساده تری ارائه کرده اما باعث رنجش تماشاگر نمی شود، شخصیت سالی که اِما رابرتز آن را ایفا می کند دختری خوش گذران و البته مرموز است که شاید خیلی از نوجوانان عاشق او شوند!. شخصیت سالی بی شباهت به شخصیت نوئل که خودِ رابرتز آن را در فیلم یکجور داستان بامزه ایفا می کرد نیست، با این فرق که او در اینجا بسیار بزرگ تر از سنش رفتار می کند. اِما رابرتز باید تلاش زیادی کند تا بتوان پا در جای عمه اش یعنی جولیا رابرتز بگذارد.

هنر چیره شدن به عنوان یک فیلم مستقل که گاوین ویزن به عنوان اولین کار بلند سینمایی اش آن را رهبری کرده قابل قبول است. فیلم با اینکه مشکلات اساسی در روایت داستان و شخصیت های داستانش دارد اما در نهایت می تواند حرف خود را به مخاطبانشان مفهوم کند و آن این است که ” ای نوجوانان! عاشق باشید تا مسیر زندگی تان منحرف نشود”.