نقد و بررسی فیلم کجا رفتی، برنادت ( Where’d You Go, Bernadette )

« کجا رفتی، برنادت » رمانی به قلم ماریا سمپل است که در سال 2012 منتشر شد و به محبوبیت فراوانی نیز دست یافت. این کتاب در لیست آثار پر فروش نیویورک تایمز قرار گرفت و در مجموع کتاب خوانان روی خوشی به آن نشان دادند. خوشبختانه کتاب خانم سمپل در سال 1396 در ایران نیز با ترجمه خانم آرزو مقدس منتشر شده و از طریق انتشارات « حوض نقره » قابل دسترس می باشد. حالا اقتباسی سینمایی از این عنوان به سینماها آمده که تا به امروز، چندین بار اکران آن به تعویق افتاده است. ابتدا قرار بود که فیلم در ماه می سال 2018 به اکران درآید اما تعویق های پی در پی در نهایت باعث شد تا تاریخ اکران فیلم به بیش از یک سال بعد یعنی آگوست 2019 برسد.

داستان فیلم درباره زنی به نام برنادت ( کیت بلانشت ) می باشد که در سالهای دور معماری خلاق با توانایی های بالا بود اما بر اثر مجموعه ای از اتفاقات، تصمیم گرفت تا خود را وقف خانواده اش کند و همین موضوع باعث شده تا او فردی منزوی با روحیه ای ناآرام شود که به آنچه که می خواسته در زندگی دست نیافته است. با اینحال برنادت در یک تصمیم ناگهانی خود را در شرایطی می بیند که او را متقاعد می کند ناکامی سالهای گذشته اش را کنار بگذارد و رویه ای جدیدی را در زندگی پیش بگیرد تا بتواند به شخصیت محکم و خلاقش در سالهای دور نزدیک شود اما…

از جمله ویژگی های مهم کتاب « کجا رفتی، برنادت »، موشکافی شخصیت برنادت و شناخت روحیات او بود که می توانست اقدامات او را توجیه نماید. در کتاب ، ما با زنی قدرتمند مواجه بودیم که اهداف مشخصی در زندگی داشت اما پس از شکست، خود را منزوی و وقف خانواده می کرد و در نهایت دوباره برخاسته و اینبار سعی می کرد به اهدافی برسد که سالها بود از آن دور شده بود. این سیر تحول در کتاب « کجا رفتی، برنادت » به خوبی توسط ماریا سمپل بررسی شده بود و در این زمینه یکی از بهترین کتاب هایی است که موفق شده روحیات زنان را تحلیل کرده و به یک درکی بزرگ درباره زندگی و تعاملات انسانی برسد.

اما نسخه سینمایی « کجا رفتی، برنادت » در انتقال ظرافت های کتاب ناتوان است. ما در اینجا با زنی سخت گیر و منزوی مواجه هستیم که فیلم دلایل کافی برای اینکه او اینچنین روحیاتی خاص داشته باشد را به تماشاگرش ارائه نمی دهد. در واقع فیلم برخلاف کتاب، موفق نشده تا شخصیت برنادت را پرورش داده تا بتوانیم مجموعه رفتارها و تصمیمات او را باور کرده و بپذیریم. به همین دلیل، زمانی که برنادت منزوی، تصمیم به تغییر می گیرد، تماشاگر غافلگیر می شود چراکه فیلمنامه مسیر منطقی را برای تحول برنادت طی نمی کند و به یکباره او را در موقعیتی قرار می دهد که تماشاگر را مجبور می کند با شرایط او کنار بیاید! این ایراد زمانی برجسته تر می شود که بدانیم نقطه ضعف فیلم، دقیقاً ویژگی مثبت کتاب بود که بابت آن به شهرت رسید!

به مشکلات شخصیت پردازی برنادت و مسیری که فیلمنامه طی می کند باید شخصیت های مکمل فیلم را هم اضافه کنیم که اصولاً نقش چندانی در پیشبرد قصه ندارند. شخصیت منفعل پدر خانواده جز حضور گاه و بی گاه در فیلم و بیان چند خط دیالوگ، هیچ تاثیر مشخصی بر وضعیت خانواده ندارد و ظاهراً فیلم هم خیلی تمایلی نداشته که به او و دیگر شخصیت های مکمل داستان توجهی داشته باشد. این عدم توجه باعث شده تا شخصیت پردازی برنادت نیز با مشکلات فراوانی روبرو شود که اتخاذ تصمیمات مختلف توسط او و در مجموع درک روحیات او را برای تماشاگر به امری دشوار مبدل می سازد.

علی رغم مشکلاتی که اقتباس سینمایی « کجا رفتی، برنادت » دارد، فیلم با اتکا به بازی بسیار خوب کیت بلانشت توانسته از وضعیت نامساعد خود تا حدی خارج شود. بلانشت به خوبی در نقش برنادت، ظرافت های زنی خسته و منزوی را به تصویر کشیده که قصد دارد پس از سالها تلاش برای آسایش خانواده، به اهداف شخصی خودش برسد و به آرامش ذهنی برسد. متاسفانه فیلم در به تصویر کشیدن روند منطقی تغییر رفتارهای برنادت ناتوان است اما کیت بلانشت فارغ از کیفیت فیلمنامه، توانسته روحِ برنادت را برای مخاطب زنده نگه دارد. او بهترین انتخاب ممکن برای ایفای این نقش بوده و به خوبی نیز از عهده انجام آن برآمده است.

نسخه سینمایی « کجا رفتی، برنادت » مشخصاً تفاوت های آشکاری با منبع مورد اقتباس خود دارد. واضح است که جزئیات و ظرافت های شخصیت پردازی در کتاب هرگز نمی تواند با حفظ کیفیت، در سینما مورد اقتباس قرار بگیرد اما متاسفانه « کجا رفتی، برنادت » حتی از استانداردهای رایج آثار ” بررسی شخصیت ” نیز چند قدم عقب تر است و نمی تواند تک شخصیت محوری داستان را چنان پرورش دهد که بتواند به یک قهرمان، حداقل برای جامعه زنان، مبدل گردد. برنادتِ کتاب نماینده میلیون ها زن در سراسر جهان بود که با فداکاری خود را وقف خانواده کرده و اهداف شخصی شان در زندگی را فراموش کردند و حالا قصد رسیدن به آن اهداف را دارند. در نسخه سینمایی نیز قصه تغییری نکرده اما این خودِ برنادت است که اینبار مخاطب نمی تواند تصویر او را بپذیرد. به نظر می رسد که برنادت، حداقل برای اینکه بتواند قهرمانِ زنان درد کشیده امروز که نیازمند بازنگری در وضعیت اهداف و انگیزه هایشان هستند باشد، بیش از حد معمول ناتوان است!

منتقد : میثم کریمی

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.

به خانواده بزرگ جامعه مجازی مووی مگ بپیوندید

کجا رفتی، برنادت (Where’d You Go, Bernadette)