سیل ساخت آثار اجتماعی درباره جامعه ایران در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته که از آثار پرخرجی همانند « آرگو » گرفته تا نمونه کم خرج تری مانند « شرایط »، همگی سعی در سمت و سو دادن به ذهنیت جهان درباره جامعه ایران داشته اند. البته در این میان آثاری نظیر « آرگو » بوده اند که از ساختار سینمایی مناسبی برخوردار بودند و پیامشان را به حرفه ای ترین شکل ممکن در قالب یک داستان غیرواقعی، به گوش جهانیان رساندند. اما « رقصنده صحرا » که گفته شده براساس رویدادهای واقعی ساخته شده، نه تنها اثر تاثیرگذاری نیست بلکه مجموعه ای از اشتباهات ایران شناسی است که با عنوان یک اثر اجتماعی به سینما آمده تا بتواند نقدی بر سیستم داشته باشد.
افشین غفوریان ( ریس ریچی ) دانش آموز مشهدی است که به رقص و پایکوبی علاقه ویژه ای دارد اما برای اجرای آن محدودیت های بسیاری دارد بطوریکه مادرش به او می گوید هرگز نباید بر خلاف نظر افراد طرفدار حکومت رفتار کند. سالها می گذرد و حال افشین دانشجوی دانشگاه تهران است اما هنوز از شوق او برای اجرای رقص کم نشده است. وی در دانشگاه با چند دانشجوی دیگر آشنا می شود که آنها هم علاقه مند به رقص هستند. این دوستان تازه به هم رسیده تصمیم می گیرند تا در محلی مخفی به انجام رقص بپردازند اما…
اولین نکته ای که در هنگام تماشای « رقصنده صحرا » بسیار آزار دهنده است، طراحی صحنه و زبان فیلم می باشد. « رقصنده صحرا » با بودجه ای 4 میلیون دلاری ساخته شده اما از حداقل دقت در طراحی لوکیشن های تهران خبری نیست و تمام نماهای فیلم بصورت بسته فیلمبرداری شده اند تا از آشکار شدن هرچه بیشتر ضعف های طراحی صحنه جلوگیری بعمل بیاورند. زبان گفتاری فیلم نیز انگلیسی است که مشخصا این تصمیم به این دلیل گرفته شده تا مخاطب جهانی بتواند به راحتی با فیلم ارتباط برقرار کند اما در اینجا نیز به شکل عجیبی، بازیگران با لهجه های فارسی، انگلیسی صحبت می کنند و تنها هنگام رویارویی با یکدیگر از کلمه « سلام » استفاده می کنند!
فیلمنامه اثر نیز وضعیت بهتری ندارد. اگر سازندگان « آرگو » به خوبی موفق شده بودند داستان غیرواقعی خودشان را با تسلط بر تکنیک های فیلمنامه نویسی به جذاب ترین شکل ممکن به باور جهانیان برسانند، اینبار در « رقصنده صحرا » نویسندگان از ابتدایی ترین شیوه های فیلمنامه نویسی غافل مانده اند. دیالوگ های فیلم به شدت تصنعی است. در یکی از قسمت های فیلم زمانی که افشین از استادش می پرسد : « چرا اونا از ما متنفرند ؟ » ، استاد در پاسخ می گوید : « به خاطر اینکه ما هنر را می آموزیم وآموزش می دهیم! ». نکته جالب اینجاست که در جای جای فیلم از کلمه « تنفر » برای نقد سیستم استفاده شده است.
منطق روایی و شخصیت پردازی نیز در « رقصند صحرا » پُر ایراد است و قادر به راضی کردن مخاطبش نیست. در فیلم، افراد طرفدار حکومت یا حتی بی طرف، مردمانی خشن و بی اراده به تصویر کشیده شده اند که ظاهرا تنها در پی کشتار هستند و از هیچ بی اخلاقی در این راه سرباز نمی زنند. در بخشی از فیلم که بسیار هم طولانی و کِش دار از آب درآمده، افشین به همراه دوستان و جمعی دیگر به بیابانی نامشخص سفر می کنند تا در آنجا آزادانه رقصی اجرا کنند و آن را به دیگران نشان دهند! اتفاقی که از لحظه اجرا که افراد به سرعت خود را به بیابانی که هیچکس نمی داند در کدام منطقه واقع شده می رسانند آغاز می شود و تا دقایقی بعد که ماموران چند نفر را با خود دوباره به این بیابان می آورند ادامه پیدا می کند؛ سکانس فرار افشین از دست ماموران و فریاد زدن مامور ایرانی که می گوید : « You’re a Dead man Afshin! » واقعا غیرقابل گذشت است!
سازندگان همچنین قصد داشته اند تا وقایع سال 88 را نیز در لابلای فیلمنامه عجیب و غریبشان بگنجانند که این یکی هم بجای تاثیرگذاری تبدیل به نقطه ضعف بزرگ فیلم شده است. در فیلم، افشین در ماه مهر که زمان تحصیلی جدید می باشد به دانشگاه تهران وارد می شود و در آنجا معترضانی را می بیند که در حال راهپیمایی هستند! ظاهرا سازندگان اطلاعی نداشتند که این اتفاقات مربوط به ماه ها بعد بوده و تداخلی با سال جدید تحصیلی نداشته است. از پرداخت به جملات اشتباه درج شده بر روی پلاکاردها هم در مجموع صرف نظر می کنم!
« رقصنده صحرا » بازی های خوبی هم ندارد. ریس ریچی که قبلا وی را در فیلم « شاهزاده پارسی » دیده بودیم، در نقش افشین غفوریان بازی خنثی ارائه داده است اما بهرحال در لحظات پایکوبی مستعد به نظر می رسد. با اینحال فریدا پینتوی فیلم « میلیونر زاغه نشین » در نقش الهه، بهترین بازیگر فیلم است و حداقل توانسته بخشی از شخصیت آسیب دیده الهه را به تصویر بکشد هرچند که کماکان دیالوگ های میان او و افشین آشکارا کلیشه ای است.
« رقصنده صحرا » در مجموع اثری سطحی و متظاهرانه است که قصد نقد سیستم با توسل به انواع و اقسام رویدادهای اجتماعی ایران در چند سال اخیر را دارد. در هنگام تماشای فیلم کمتر می توان با قهرمان داستان همذات پنداری کرد و اصولا مرتبط کردن هنر پایکوبی به اعتراضات سیاسی سال 88، بدترین تصمیمی بوده که سازندگان می توانستند بگیرند. پایان بندی فیلم و آن بیانیه سیاسی ، تیر خلاصی است بر پیکره بی جان اثری که در مدت حدود 95 دقیقه سوال های عجیبی مطرح می کند و خودش هم پاسخی عجیب تر به آنها می دهد. سخنرانی سیاسی افشین در انتهای فیلم و رفتار عجیب همراهان او و در نهایت برخاستن تماشاگران با علامت پیروزی، سفارشی بودن اثر را نه در لایه های زیرین، بلکه بطور مستقیم عیان می کند.
منتقد : میثم کریمی
این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.
به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!
رقصنده صحرا : Desert Dancer
کارگردان : Richard Raymond
نویسنده : Jon Croker ، Afshin Ghaffarian
بازیگران :
Reece Ritchie… Afshin Ghaffarian
Nazanin Boniadi… Parisa Ghaffarian
Freida Pinto … Elaheh
Marama Corlett… Mona
و…
رده سنی : PG-13 ( مناسب برای افراد بالای 13 سال)
ژانر : بیوگرافی
زمان : 98 دقیقه
