سینمای کلاسیک : آپارتمان ( The Apartment )

داستان فیلم :

یک کارمند شرکت بیمه برای پیشرفت در کارش، آپارتمان شخصی اش را در اختیار مدیران متاهل شرکت قرار می دهد تا بتوانند در آنجا خوشگذرانی کنند اما …

کارگردان :

بیلی وایلدر : بیلی وایلدر، زاده 1906، متولد وین، خبرنگار و سناریست در برلین، و سازنده «آدم ها در روز یکشنبه » و فیلم های دیگر، به سال 1934 به ایالات متحده آمریکا رفت و سال ها به عنوان سناریست نزد «ارنست لوبیچ»- که دلبستگی بسیاری به او داشت – سرگرم کار بود.صرف نظر از چند کار تجاری و سیاسی،مجموعه آثار« وایلدر» به عنوان کارگردان از دو دوره تشکیل یافته است: یک دوره جدی و یک دوره کمدی. «وایلدر» در دوران سری سیاه دو فیلم کلاسیک ازاین نوع را پدید آورد: غرامت مضاعف و تعطیلات از دست رفته آخر هفته. پس ازاین دو فیلم، فیلم های دیگری نیز به همین سبک ساخت: سانست بلوار – 1950 – و کارناوال بزرگ – 1952. «وایلدر» برخلاف «لانگ» و «سیودماک»، آثارش را با سنت آلمانی ملودرام های سمبولیک – تقدیری ادغام نکرد، بلکه بیشتر متوجه رمان های جنایی آمریکایی نویسندگانی چون «همت»، «چندلر» و «کین» شد.«وایلدر» هرگز به فراتر از رویدادها اشاره ای نمی کند؛ عمل آدم ها نه توجیه می شود و نه ارزشیابی؛ به دنبال علل بدبینی هاست. فقط خودخواهی های بی بند و بار قهرمانان اوست که رویدادها را در تحرک نگه می دارد: زنی برای کشتن شوهرش برنامه ریزی می کند تا بتواند پول هنگفت بیمه را تصاحب کند «غرامت مضاعف» ؛ مردی بیش از گذشته گرفتار الکل می شود «تعطیلات از دست رفته آخر هفته» ؛ نویسنده ای جوان از خودپسندی های یک ستاره قدیمی هالیوود که در حال پیر شدن است، استفاده می کند، در حالی که خودش به خاطر جاه طلبی هایش در حال نابود شدن است «سانست بلوار»؛ خبرنگاری منتظر می ماند مرد مجروحی بمیرد تا او بتواند داستانی بزرگ بنویسد «کارناوال بزرگ».هر از گاهی نگاه خشم آلود «وایلدر» متوجه پدیده های اجتماعی، نظیر «کارناوال بزرگ» و حضور دائمی تبلیغات می شود، اما فقط تاثیرات جزیی از خود برجای میگذارد: تحقیر «وایلد» بیشتر متوجه افراد است تا نهادها.فیلم های تفریحی «وایلدر» در اصل با فیلم های جدی او تفاوت چندانی ندارد. حتی در فیلم های خارش هفت ساله 1955 – بعضی ها داغشو دوست دارند – 1959 – آپارتمان – 1960 و یک دو سه – 1961 – نیز بدبینی توام با طنز تلخ نهفته است. گه گاه نیزپرده از مکانیسم غیر انسانی اجتماعی برداشته می شود، مثلا در «آپارتمان»،تحقیر کارمندی در محل کارش مطرح می شود؛ اما تماشاگر در عین حال از آنچه برآدم های فیلم می گذرد به شدت به خنده می افتد.کمدی آثار «وایلدر» به فیلمهای خنده آور «هرولد لوید» و « دانلد داک» بسیار نزدیک است: آن ها نیز خنده دار بودنشان را از نگاه به انسان هایی که در تار و پود قوانین حاکم برجامعه دست و پا می زنند، کسب می کنند.یکپارچگی سبک آثار «وایلدر» مدیون دیدگاه بدبینانه و طنز تلخی است که در آن هاست: همه چیز سطحی است؛ هیچ سمبولی به پس زمینه اشاره نمی کند؛ دیدگاه ها و نتایج آن ها تابع شرایط اقتصادی اند که برای هر چیز بی اهمیتی راه باز می کنند.استعداد «وایلدر» درایجاد ضربآهنگ سریع، گفت و گوها، ترسیم و تقطیع منظم کنش و واکنش ها خلاصه می شود که به وی امکان می دهد تا مکانیسم زندگی را بازسازی کند. در قطعات خنده دار او، تاثیر کمدی اسلپ استیک (بزن بزن) نمایان است؛ اما این آثار درحالی که در انفجار پایانی شان، با شادمانی مژده ویرانی نظامی غیر انسان یرا می دهند، با این حال همه آن ها به صورتی منظم، به پایانی خوش و احساساتی می انجامند. وایلدر سرانجام در سال 2002 بر اثر ابتلا به ذات الریه دارفانی را وداع گفت.

منبع: تاریخ سینمای هنری

بازیگران :

جک لمون : لمون متولد بوستون ماساچوست آمریكا و تحصیلكرده دانشگاه هاروارد است. بازیگری كه محبوب همگان بود و وارن كووان مدیر برنامه های او می گوید كهحتی در زندگی خصوصی نیز بسیار شرافتمند بود. جك لمون با نام كامل وحقیقیجان اولر لمون در یك خانواده بالنسبه مرفه در ۸فوریه ۱۹۲۵ به دنیا آمد و پساز پایان تحصیلاتش به نیروی دریایی پیوست. اما تا پایان درآن جا ماندنینشد و به نیویورك رفت و درآن جا هنرپیشه شد. او در بیش از ۶۰فیلم بازی كردكه كمدی های متنوع وحتی اسلپ استیك را شامل می شد او دركارهای درام نیزشركت كرد اما همان طور كه قبلاً گفتیم اوج مهارت وی در كمدی هایی بود كهپیرامون آدم هایی عادی ساخته می شد جك لمون كاندیدای ۸جایزه اسكار شد ودوتای آنها را برد. اولی درسال ۱۹۵۵ حاصل آمد و اسكار نقش دوم مرد و برایفیلم «میستر رابرتز» بود دومی ، یك اسكار نقش اول مرد بود كه برای فیلم «ببر را نگه دار» درسال ۱۹۷۳ به وی تعلق گرفت. جك لمون حتی برای بازی در فیلم «گمشده» كار سال ۱۹۸۲ «كاستاگاوراس» یونانینیزكه یك اثر سیاسی بود وناراحتی های یك پدر را بخاطر ناپدیدشدن پسرشدرناآرامی های سیاسی شیلی پس ازكودتای نظامی سال ۱۹۷۳ این كشور نشان می دادو او را روبروی سیسی اسپیسك قرار داده بود، از سوی كارشناسان تحسین شدبخاطر همین نقش جك لمون برای هشتمین بار كاندیدای اسكار شد كه البته آن رانبرد اما جایزه بهترین بازیگر مرد را در جشنواره معتبر كن فرانسه به خوداختصاص داد.

با این همه آنچه بیش از هرچیزی درارتباط با جك لمون دریادهامانده ، همكاری بسیار مثمر وی با بیلی وایلدر فیلمساز بزرگی است كهدرسال2002 در ۹۶سالگی دارفانی را وداع گفت. این دو در ۷فیلم با یكدیگرهمكاری كردند و طی این دوره بود كه زوج هنری لمون و والتر ماتائو به تصمیموایلدر و با اقدام و انتخاب وی شكل گرفت واین دو مجموعاً در ۸فیلم كناریكدیگر به بازی پرداختند و زوج بسیار جذابی را به وجود آوردند. درهمه حالهردو بازیگر به هنرپیشه های محبوب وایلدر بدل شدند و خوب به جنس فیلم هایدرخشان وی می خوردند ومناسب با اندیشه های خاص وی بودند نقش های معروف جكلمون در فیلم های بیلی وایلدر شامل «بعضی ها داغش را دوست دارند محصول ۱۹۵۹و در كنار تونی كرتیس و مریلین مونرو، «آپارتمان» به سال ،۱۹۶۰ «ایرمالادوس» (۱۹۶۳) و «فورچون كوكی درسال ۱۹۶۶ می شد كه این آخری، نخستین همكاریلمون با ماتائو را شكل داد و ماتائو بخاطر نقشش درهمین فیلم یك جایزهاسكار نقش دوم را به دست آورد.

لمون و ماتائو درسالهای ۱۹۷۴ و ۱۹۸۱ در فیلمهای «صفحه اول» و «بادی بادی» نیز زیر نظر وایلدر دركنار یكدیگر ظاهر شدندوحتی در پیری و در سالهای ۱۹۹۳ و ۱۹۹۵ در فیلم های «پیرمردهای غرغرو» یك ودو و در سال ۱۹۹۸ در «زوج عجیب ۲» نیز این همكاری را تجدید كردند و البتهدور از حیطه وایلدر كه درسال ۱۹۸۱ از فیلمسازی كنار كشیده بود شرلی مك لینكه در «آپارتمان» و «ایرما لادوس» زیر نظر وایلدر بزرگ كنار لمون به بازیپرداخته بود ، درباره لمون گفته است : لمون بازیگر بزرگی بود كه جایش قابلپركردن نیست. او خودش را كاملاً درنقش مطروحه نقاشی و حل می كرد و تبدیل بهخود هنر می شد. جك لمون حتی در سالهای آخرعمرش از حجم بازیگری و كارهایشاصلاً نكاست و باز در فیلم های متعددی ظاهر می شد وحتی در تلویزیون همدرخشید و درسال ۲۰۰۰ بخاطر بازی در فیلم تلویزیونی «سه شنبه ها با موری» جایزه امی (اسكار تلویزیونی ) را تصاحب كرد و درهمین مدیوم در فیلم هاییچون بازسازی «۱۲مرد خشمگین » نیز ظاهر شد. لمون از ۱۹۴۹ وارد سینما شد امابه سال ۱۹۵۴ و با بازی در دو فیلم جودی هالیدی نزد سینماروها شناسایی شد. نام این فیلم ها «ممكن است برای تو اتفاق بیفتد» و «فیفت» بودند. به واقعدرمیان بازیگران فقط جك نیكولسون ، اسپنسر تریسی و لارنس اولیویه توانستهاند بیشتر از لمون كاندیدای اسكار شوند. خود وی درمصاحبه ای گفته بود: منخوش اقبال بوده ام، بشدت كار كرده ام و اوضاع مساعد از آب درآمده است.

لموندر سال 2001 بر اثر ابتلا به سرطان پروستات درگذشت.

شرلی مک لین : شرلی مک لین بیتی، بازیگر، خواننده، رقصنده، کنشگر و نویسنده، در ۲۴ آوریل ۱۹۳۴ در شهر ریچموند (ایالت ویرجینیا) به دنیا آمد و پدر و مادرش نام شرلی تمپل را بر او نهادند. پدرش استاد روانشناسی بود و مادرش، که در اصل کانادایی بود، معلم تئاتر بود و نام خانوادگی MacLean را داشت. شرلی، پس از ورود به عالم هنر، نام خانوادگی مادرش را با اندک دستکاری در حروف آن به صورت MacLaine (مک لین، به کسر لام) به کار گرفت. برادر جوانتر او، وارن بیتی (متولد ۱۹۳۷) نیز نام خانوادگی پدرش Beaty را با اندک دستکاری به صورت Beatty در آورد، و به این ترتیب دو سه سالی پس از خواهرش وارد تئاتر و سینما شد.

شرلی درکودکی قوزک های ضعیفی داشت، و به این دلیل بود که مادرش تصمیم گرفت او رااز سه سالگی به کلاس باله بگذارد. و همین شد که از همان اوان کودکی، شرلیبه رقص و ایفای نقش در برابر تماشاگران علاقه پیدا کرد. زمانی که دختربچهای بیش نبود، در اجرای باله های کلاسیک، مانند رومئو و ژولیت و زیبای خفته،همیشه نقش پسرها را به او می دادند، چون بلندقدتر از سایر دختران کلاس بودو از هنرآموز پسر در کلاس آنها خبری نبود.

سرانجام، یکبار هم که نقش دختری را در بالۀ سیندرلا بر عهده اش گذاشتند، هنگام تمریندر پشت صحنه، قوزک پایش شکست، اما شرلی نقش خود را به تمامی اجرا کرد و بهروی خودش نیاورد. دست آخر، در نوجوانی تصمیم گرفت باله را کنار بگذارد چونچنان قد کشیده بود که دیگر به درد بالۀ حرفه ای نمی خورد. قد بلند باعث میشد که او نتواند همۀ تکنیک های ویژۀ دختران بالرین را به کمال فراگیرد.

در اینمیان، شرلی در سالهای دبیرستان، در نمایشنامه های مدرسه هم فعال بود، چندانکه تابستان پیش از ورود به سال آخر دبیرستان، به نیویورک رفت تا بخت خودرا در تئاتر حرفه ای برادوی بیازماید و با توفیق نسبی هم روبرو شد. بنابراین، پس از اتمام دبیرستان به نیویورک بازگشت و به عنوان بازیگر ذخیره (understudy) برای نقشی که کارول هینی در نمایشنامۀ «بازی پیژاما» بر عهدهداشت، استخدام شد. چندی نگذشت که هینی دچار شکستگی قوزک پا شد و شرلی جایاو را گرفت.چند ماه بعد، در حالیکه هینی هنوز به صحنه بر نگشته بود، هالوالیس، تهیه کنندۀ فیلم، شرلی را روی صحنه دید و با او قراردادی برای بازیدر فیلمهای کمپانی پارامونت منعقد ساخت. و بقیۀ داستان، به قول معروف، برهمگان مشهود است

اولین فیلممک لین «دردسر هَری» آلفرد هیچکاک بود (۱۹۵۵) و همین نقش، جایزۀ گلدن گلوببرا برای بهترین بازیگر زن تازه کار نصیب او ساخت.

پس از آن، کارنامۀ مک لین آکنده است از نقش آفرینی هایی بی نظیر در ۷۰ فیلم، از جمله: دور دنیا در ۸۰ روز، بعضی ها دوان دوان آمدند، کن کن، آپارتمان، ایرما خوشگله، گیشای من، رولز رویس زرد، چریتی شیرین، دو قاطر برای خواهر سارا، نقطۀ عطف، حضور، مادام سوزاتسکا، ستارۀ غروب، کوکو شانل، و بسیاری فیلمهای دیگر.

نکاتی که احتمالا درباره « آپارتمان » نمی دانید :

تا سال 2011 و برنده شدن فیلم « آرتیست » به عنوان بهترین فیلم در اسکار آن سال، « آپارتمان » آخرین فیلم کاملا سیاه و سفیدی بود که موفق به کسب اسکار در این رشته شد. البته « فهرست شیندلر » نیز در در سال 1993 برنده اسکار بهترین فیلم شده بود اما در برخی از صحنه های این فیلم رنگ وجود داشت.

بیلی وایلدر تنها چهل صفحه از فیلمنامه را در اختیار شری مک لین قرار داده بود تا او نداند سرانجام فیلم چه خواهد شد. در حالی که مک لین فکر میکرد دلیل در اختیار داشتن فیلمنامه چهل صفحه ای این است که فیلمنامه هنوز کامل نشده است!

فرد مک مورای در آن سالها قرارداد بلند مدتی با کمپانی دیزنی برای بازی در چند فیلم خانوادگی منعقد کرده بود. به همین دلیل خیلی علاقه ای نداشت در نقش شخصیتی که از لحاظ اخلاقی دارای مشکل بود در بازی کند.

« آپارتمان » اولین فیلمی بود که اشاراتی به بهترین فیلمهای اسکار سالهای گذشته داشت. در صحنه ای از فیلم باکستر در حال تماشای فیلم « Grand Hotel » می باشد و در صحنه ای دیگر رئیسِ باد اشاره به ساخته قبلی بیلی وایلدر به نام « The Lost Weekend » دارد.

پُل داگلاس قرار بود در نقش شلدریک در فیلم بازی کند اما مدتی قبل از محلق شدنش به تیم فیلمبرداری، بر اثر حمله قلبی درگذشت.

گفته می شود که در سکانس خوابیدن جک لمون در سنترال پاک در زیر باران، بیلی وایلر اسپری ضد یخ به جک لمون زده بود تا از یخ زدنش جلوگیری کند!

قرار بود تا لو جیکوبی بازیگر نقش دکتر دریفیوس در فیلم باشد اما به دلیل مخالفت تهیه کنندگان نمایشی که جیکوبی در آن بازی می کرد نتوانست به پروژه ملحق شود. بنابراین نقش به جک کروشن رسید و او هم برای بازی در فیلم نامزد اسکار شد.

وایلدر و آی ای ال دایموند گفته بودند که برای ایفای نقش باکستر از ابتدا جک لمون را در نظر داشته اند.

در سال 2007 انجمن فیلم آمریکا این فیلم را به عنوان هشتادمین فیلم برتر تاریخ سینما معرفی نمود.

کت پشمی که فران در چند سکانس فیلم بر تن دارد، متعلق به همسرِ بیلی وایلدر بود!

وایلدر در هنگام فیلمبرداری هرگز اجازه نداد بازیگران خلاف کلماتی که در فیلمنامه ذکر شده بر زبان بیاورند. در یکی از این موارد، وایلدر مجبور شد در سکانس آسانسور پنج بار این صحنه را تکرار کند چراکه هربار مک لین یک کلمه را از قلم می انداخت.

در طول فیلم نام دوازده شهر آورده می شود : نیویورک، کراچی ، ناچز، کانزاس، سیاتل، وایت پلینز، هاوانان، پیتزبورگ، سینسیناتی،رنو، دنور و آتلانتیک سیتی.

نازنین آفاق

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگرد قانونی می گردد.

به کانال رسمی مووی مگ در تلگرام بپیوندید!