هنر دوبله در ایران قدمتی بیش از نیم قرن دارد. خوشبختانه با اعتماد به نفس مثال زدنی! می توانم بگویم که دوبلورهای ایران بهترین مجموعه دوبلور های جهان هستند. چند روز پیش فیلمی از تلویزیون کشور پخش شد که از لحاظ دوبله در پایین ترین سطح ممکن بود! این بهانه ای شد برای اینکه 5 برتر این هفته را به 5 فیلم دوبله برتر تاریخ ایران اختصاص دهم. دراین مقاله سعی شده تا بهترین و شاخص ترین فیلمهای دوبله معرفی شوند .امیدوارم این مقاله مورد نظر شما دوستان قرار بگیرد و البته باز هم لازم به یادآوری است که فیلمهای دوبله بسیاری وجود دارند که در این لیست قرار داده نشده اند. همین جا از دوستانی که فیلم محبوبشان در این لیست نیست پوزش می خواهم.
5- تمام فیلمهای باد اسپنسر و ترنس هیل! : بدون شک کسی دوبله سری فیلمهای کمدی ایی مانند پاگنده ، من هنوز ترینتی هستم، مردان مزدور و… را که باد اسپنسر و ترنس هیل درآنها همبازی بوده اند را از یاد نخواهد برد. این دو بازیگر در فیلمهای وسترن اسپاگتی زیادی در کنار هم حضور داشتند. در کل می توان گفت که کمدی اسپاگتی از محبوبیت زیادی نزد تماشاگران در سرتاسر دنیا برخوردار بود اما اوضاع این کمدی ها در ایران کمی متفاوت است! این کمدی ها نه به دلیل اینکه برخلاف فرمول رایج فیلمهای وسترن در غرب ساخته می شد، بلکه به دلیل دوبله های عجیب و غریبی بود که در آنها صورت می گرفت ماندگار شد. نکته جالب درباره فیلمهای این دو بازیگر در ایران این بود که در اکثر صحنه های فیلم آنها اصلا صحبت نمی کردند و دوبلورهای آنان با هنرنمایی کامل حرف ها و متلک های رایج ایرانی را در این صحنه ها دخیل می کردند!. مرحوم ایرج دوستدار جزو دوبلورهایی بود که تمام طرفداران باد اسپنسر و جان وین مدیون او هستند. او با طنز تیز و ظریف خود در فیلمهای کمدی پیش از انقلاب باعث می شد تا تماشاگر از ته دل بخندد و البته دلیلی شود تا ما فیلمهای زیادی از جمله من ترینتی هستم را نه به دلیل خوب بودن فیلم، بلکه به دلیل فوق العاده بودن دوبله آن برای همیشه بخاطر بسپاریم. اما اوضاع درباره ترنس هیل کمی فرق می کند. دوبلورهای زیادی بجای او صحبت کرده اند ( ابوالقاسم تهامی نژاد ، چنگیز جلیلوند ، سعید مظفری ) اما اغلب سینما دوستان، ترنس هیل را با صدای آقای تهامی نژاد بخاطر دارند. تهامی نژاد هم از جمله دوبلورهایی است که کمدی را خوب می شناسد و زمان بندی شوخی هایش واقعا درست است. در کنار هم قرار گرفتن آقای تهامی نژاد و مرحوم دوستدار دردوبله ده ها فیلم وسترن اسپاگتی از یادها نخواهد رفت.
دوبله برتر در فیلمی مشابه مشابه : فیلمهایی که جان وین در آنها حضور داشت!
4-دیگران : دلیل اینکه فیلم دیگران را در این لیست قرار داده ایم به این دلیل است که شاید تنها فیلم ترسناکی باشد که دوبله فوق العاده ای داشت!. دیگران داستان خانواده ایی را روایت می کرد که خانه بسیار بزرگی را خریداری کرده بودند اما در این خانه همه چیز غیر عادی بود، مخصوصا مستخدمین خانه! ستاره فیلم دیگران ، نیکول کیدمن است. کیدمن با بازی کم نقص خود در فیلم دیگران باعث می شود تماشاگر در تمام مدت زمان فیلم از این خانه بترسد. اما در دوبله فارسی فیلم دیگران کسی هست که صدای او از خانه مذبور ترسناک تر است!. دوبله فوق العاده ژاله کاظمی اصلی ترین دلیلی است که تماشاگر ایرانی می بایست بخاطر آن دیگران را ببیند. اوج هنر دوبله مرحوم کاظمی لحظه ای است که وی فریاد می زند :”ما نمردیم ! ما نمردیم!” شخصا فکر نمی کنم کسی که دوبله فیلم دیگران را دیده باشد از اتفاقات عجیب و غریب خانه مورد نظر ترسیده باشد، بلکه به نظرم بیشتر تماشاگران از داد و فریادهای کاظمی که به خوبی ترس کیدمن از سر و صداهای خانه را حتی بهتر از خودش منتقل می کرد، ترسیدند! متاسفانه بعد از فوت خانم کاظمی که ضایعه بزرگی برای صنعت دوبله ایران بود، فیلم دیگران مجددا دوبله شد و خانم زهره شکوفنده بار دیگر در نقش گریس ( نیکول کیدمن ) صداپیشگی کرد. متاسفانه با تمام احترامی که برای خانم شکوفنده قائل هستم اما اصلا نمی توانم گریس را بدون مرحوم کاظمی تصور کنم.
دوبله برتر در فیلمی مشابه : جن گیر
3- چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد : از جمله شاهکارهای دوبله ایران را می توان فیلم چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد دانست. این فیلم براساس یک تئاتر موفق در برادوی ساخته شده بود و در نسخه سینمایی نیز حال و هوای آن کاملا به تئاتر وفادار مانده بود و بازی فوق العاده ی ریچارد برتون و الیزابت تایلور از نک
ات برجسته فیلم به حساب می آمد . اما فکر می کنید فیلمی مثل چه کسی … با آن فضای عجیب و غریب و گنگ اش که حتی از بعد از پایان فیلم سوالات بسیاری بی پاسخ می ماند، چگونه در زمانی که اغلب فیلم های سینما از فرمول فیلمفارسی تبعیت می کرد! توانست در ایران به موفقیت برسد ؟ تنها پاسخی که می توان به این سئوال داد این است ” باز هم دوبله “.در چه کسی … چنگیز جلیلوند در نقش جورج ( ریچارد برتون ) و ژاله کاظمی در نقش مارتا ( الیزابت تیلور ) صداپیشگی کردند. به راستی که ریچارد برتون و الیزابت تیلور در این فیلم عجیب و غریب بهترین بازی دوران بازیگریشان را به نمایش گذاشته اند. خیلی ها قبل از ساخته شدن این فیلم نگران بودند که این اقتباس با حضور الیزابت تیلور خوش قیافه شكست خواهد خورد، اما تیلور با آن موهای ژولیده و وزن زیاد و بازی بی نقصش ، منتقدانش را ساکت کرد و اسکاری را بدست آورد. اما همانطور که می دانید در ایران قبل از انقلاب، فیلمهایی با جو خاص مانند چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد؟ طرفداران زیادی نداشت ( البته همین امروز هم ایرانیها ترجیح می دهند فیلمی را ببینند که ساده باشد! ) اما چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد؟ از جمله نمونه های معدودی بود که در قبل از انقلاب طرفداران زیادی داشت و مورد رضایت تماشاگران زیادی نیز قرار گرفته بود. عامل اصلی این محبوبیت بدون شک دوبله فوق العاده فیلم بود. چنگیز جلیلوند و ژاله کاظمی در چه کسی ….فقط وظیفه دوبله این فیلم را بر عهده نداشتند، آنها به شکل حیرت آوری در حال بازی در یک تئاتر دو نفره بودند! می توان گفت تقریبا بیش از نیمی از دیالوگ های فیلم چه کسی … کاملا تغییر کرده و به قول معروف ایرانیزه شده بود.فکر نمی کنم دوبله ایی مانند چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد؟ هرگز دوباره تکرار شود.
دوبله برتر در فیلمی مشابه : هملت
2- بر باد رفته : بر باد رفته علاوه بر اینکه یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینماست ، دوبله آن هم جزو بهترین های تاریخ ایران به حساب می آِید. این فیلم 2 بار دوبله شده ؛ اولین بار در سال 1342 با سرپرستی احمد رسول زاده و دومین بار در سال 1360 با مدیریت خسرو خسروشاهی. در اینجا من به دوبله دوم اشاره می کنم.
بر باد رفته یکی از معدود فیلمهایی است که دوبلورهای بزرگ در نقش های کوچک و فرعی صداپیشگی کرده اند. مانند ناصر طهماسب در نقش لزلی و اکبر منافی در نقش توماس. ستاره فیلم بر باد رفته ،ویوین لی است که در نقش دختری اشراف زده و بسیار خودخواه به نام اسکارلت بازی می کند. ویوین لی بخاطر بازی در نقش اسکارلت موفق شد جایزه اسکار بهترین بازیگری را دریافت کند اما بدون شک اگر به دوبلورها هم اسکار می دادند باید یکی از آنها به خانم رفعت هاشم پور تعلق می گرفت. رفعت هاشم پور چنان تصویر مغرور اسکارلت را به ظرافت هرچه تمام تر به فارسی برگردانده است که گویی ویوین لی واقعا فارسی صحبت می کند! رفعت هاشم پور در این فیلم هیچ وقت از ته دل نمی خندد یا حالتی که ضد اشراف زادگی اش باشد از خود نشان نمی دهد و تنها زمانی که واقعا اسکارلت التماس می کند ( مانند سکانس پایانی فیلم ) او هم با حفظ فرم صبحت اشرافی اش ، به باتلر التماس می کند. جزییات مربوط به هنر بی نظیر خانم هاشم پور در صداپیشگی اسکارلت بسیار است و تنها توصیه ایی که می توانم به شما داشته باشم این است که فیلم را ببینید. بدون شک هنرنمایی خانم هاشم پور در نقش اسکارلت اوهارا یکی از جاودانه ترین دوبله های تاریخ سینماست. اما این تنها دلیل ماندگاری دوبله بر باد رفته نیست. حسین عرفانی در نقش رد باتلر به همان اندازه خودخواه و عاشق است که رفعت هاشم پور! . حسین عرفانی به استادی هر چه تمام تر توانسته رد باتلر عاشق را در یک زمان متکبر ، و در زمان دیگری عاشق به تصویر بکشد. رویارویی رد باتلر و اسکارلت اوهارا در فیلم ، با صدای تمام نشدنی حسین عرفانی و رفعت هاشم پور ، یکی از دوبله جاودانه تاریخ سینما را رقم زده است.
نکته : دوبله اول فیلم با کیفیت بسیار بد موجود می باشد که در آن چنگیز جلیلوند به جای رد باتلر صداپیشگی کرده و رفعت هاشم پور بجای اسکارلت. این نسخه نیز یکی از بهترین دوبله های تاریخ ایران است اما همانطور که گفتم بسیار نایاب است و اگر هم بتوانید آن را پیدا کنید، کیفیت آن بسیار بد است . بنابراین پیشنهاد نمی کنم آن را ببینید.
دوبله برتر در فیلمی مشابه : شاید بیشترین شباهت را بتوان در فیلم گربه ای رو شیروانی داغ یافت
1- اشک ها و لبخند ها ( آوای موسیقی ) : یکی از بهترین های تاریخ دوبله ایران ، فیلمی که کاملا به فارسی برگردانده شده بود و حتی ترانه 
های آن نیز به فارسی تبدیل شده بود! به راستی کمتر فیلمی در تاریخ ایران وجود دارد که تا به این حد در آن ظرافت دوبله بکار رفته باشد. داستان اشک ها و لبخند ها درباره راهبی بود که به خانه مجلل یک ارتشی می رفت تا از 7 فرزند او پرستاری کند . ژاله کاظمی در نقش ماریا صاف و ساده است. راهبه ای که شباهت چندانی به راهبه های دیگر ندارد و ترجیح می دهد بجای عبادت در کل روز ، به دشت و صحرا برود و بزند زیر آواز! شخصیت ماریا به خودی خود دوست داشتنی است اما هنر دوبله ژاله کاظمی است که ماریا را تبدیل به یکی از خاطره انگیزترین دوبله های ایران می کند. هنرنمایی ژاله کاظمی از صحنه ای آغاز می شود که وارد خانه کاپیتان ون تراپ می شود و برای اولین بار با وی روبرو می شود. اما کاظمی تنها غول دوبله فیلم نیست، ابوالقاسم تهامی نژاد با صداپیشگی در نقش کاپیتان فون تراپ ، یکی از بهترین کارهای خودش را به نمایش می گذارد. شخصیت خشک و بی روح کاپیتان فون تراپ با صدای خشک تهامی نژاد ( که اغلب صدای وی را در نقشهای کمدی شنیده ایم ) در مقابل شخصیت ساده و دوست داشتنی ماریا همراه با صدای دلنشین و عاشقانه ی ژاله کاظمی ، سبب شده تا بهترین کار دوبله را در تاریخ ایران شاهد باشیم. از دیگر نکته های به یاد ماندنی فیلم اشک ها و لبخند ها، دوبله تمامی آهنگ ها و شعرهای فیلم است. اشک ها و لبخندها اصلا یک فیلم موزیکال است و در کمال حیرت شاهد هستیم که همه شعرهای اصلی فیلم در دوبله به زیبایی به فارسی برگردانده شده اند. از جمله سکانس های موزیکال ماندگار این فیلم می توان به صحنه آواز خواندن ماریا برای بچه ها در اتاقش یا صحنه ای که به همراه بچه ها به شهر می روند اشاره کرد. توصیه من این است که فیلم را از دست ندهید.
دوبله برتر در فیلمی مشابه : بانوی زیبای من
تعدادی دیگر از فیلمهای مطرح دوبله در ایران : اسپارتاکوس ،این گروه خشن ، گربه روی شیروانی داغ ، فرار بزرگ، اشکها و لبخندها ، هاملت ، معجزه سیب ، محمد رسول الله ، داستان وست ساید ، بیلیارد باز، اتوبوسی به نام هوس ، رود بی بازگشت ، بزرگ مرد کوچک ، بن هور ، هنگ جانبازان، دوازده مرد خبیث ، مردی برای تمام فصول ، خوب بد زشت ، میخواهم زنده بمانم ، همشهری کین ، سقوط امپراطوری روم ، پدرخوانده، کرامول ، باراباس ، ال سید ، لورنس عربستان ، کارتون رابین هود ، عمر مختار شیرصحرا ، ده فرمان ، درسواوزالا ، شیروباد ، رام کردن زن سرکش ، معجزه گر.
میثم کریمی
کپی برداری از مطالب سایت تنها با ذکر دقیق لینک سایت MovieMag.IR و نویسنده مطلب مجاز است.
